T.C. BAŞBAKANLIK

GENÇLİK VE SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

TÜRKİYE DAĞCILIK FEDERASYONU

DAĞCILIK EĞİTİMLERİ

HARİTACILIK ve HARİTA BİLGİSİ DERS NOTU

2005

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM

SAYFA

NUMARASI

HARİTANIN TANIMI

1. Haritanın Tanımı 1-1

2. Haritaların Sınıflandırılması 1-1

3. Kenar Bilgileri ve Özel İşaretler 1-1

4. Haritalarda Kullanılan İşaretler ve Renkler 1-4

İKİNCİ BÖLÜM

YÜKSEKLİKLER VE YERYÜZE ŞEKİLLERİ

1. Genel Bilgiler 2-1

2. Münhaniler(Eş Yükseklik Eğrileri) 2-1

3. Yeryüzü Şekilleri 2-5

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ÖLÇEK, UZUNLUK, EĞİM

1. Ölçek 3-1

2. Uzunluk 3-2

3. Eğim 3-3

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

YONLER

1. Yönlerin Belirtilmesi 4-1

2. Başlangıç Yönleri 4-1

3. Sapma Açıları ve Sapma Diyagramı 4-2

4. Haritada Kullanılan Açı Birimleri 4-3

5. İstikamet ve Geri İstikamet Açısı 4-4

6. İstikamet Açılarının Haritada Ölçülmesi ve Gösterilmesi

4-5

7. Arazide Basit Yöntemlerle Yön ve Zaman Tayini 4-6

BEŞİNCİ BÖLÜM

YER BİLDİRİM SİSTEMLERİ

1. Genel Esaslar 5-1

2. Coğrafi Koordinat Sistemi 5-1

3. Grid Bildirim Sistemi 5-4

ALTINCI BÖLÜM

HARİTANIN YÖNÜNE KONMASI VE PULUSA

KULLANIMI

1. Pusula ve Kullanılması 6-1

2. Haritanın Yönünü Konulması 6-4

3. Minkale (Açı Ölçer, İletki) 6-5

YEDİNCİ BÖLÜM

KESTİRMELER (NOKTA TESPİTİ)

İleriden Kestirme Yöntemleri 7-1

Geriden Kestirme Yöntemleri 7-2

Karışık Kestirme 7-6

Bir Doğrultu Yardımı ile Yer Tayini 7-6

SEKİZİNCİ BÖLÜM

KABA YER TAYİNİ VE KARA YOLCULUĞU

(TRAVERS)

1. Genel Esaslar 8-1

2. Kaba Mevki Tayini ile Kara Yolculuğu 8-2

HARİTA BİLGİSİ VE TANIMI

• Yeryüzünün bir parçasının yukardan kuşbakışı

görünümünün matematik yöntemlerle küçültülerek ve üzerine özel işaretler koyarak bir düzlem üzerine çizi lmiş şekline HARİTA deriz.

• Haritaların kolay ve anlaşılır olabilmesi için en gerekli ayrıntılara yer verilir.

• Harita üzerindeki iki nokta arasındaki uzunluğun, arazide aynı iki noktanın arasındaki ölçülen yatay mesafesine olan oranını ÖLÇEK olarak adlandırırız.

HARİTA YORUMLAMA :

Haritaya baktığınızda bölgeyi üçboyutlu zihninizde oluşturabilmeniz en önemli noktadır. Bunu haritadaki yükselti

çizgileri sayesinde yapabilirsiniz. Dağın bir yatay kesiti alınır. Çizgiler eşit yükseltileri gösterir.Yükselti çizgilerinin şekli dağın veya tepenin şeklini verir.

HARİTALARIN SINIFLANDIRILMASI

ÖLÇEKLERİNE GÖRE :

~ Küçük Ölçekli Haritalar :

1/500.000 ve daha küçük ölçekli haritalardır. Standart küçük ölçek

1/1.000.000 dur. Genel planlama ve stratejik çalışmalar için kullanılır. ~ Orta Ölçekli Haritalar :

1/500.000 ile 1/100.000 ölçekli arası haritalardır. Harekat planlaması birliklerin intikalleri yığınakları ve ikmal faaliyetleri için kullanılır.

Standart ölçek orta 1/250.000 dir.

~ Büyük Ölçekli Haritalar :

1/100.000 (hariç) ve daha büyük ölçekli haritalardır. Standart büyük

ölçek 1/50.000 dir. Birliklerin taktik, teknik ve idari faaliyetleri için kullanılır.

KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE :

~ Genel Haritalar :

1/1.000.000 dan daha küçük ölçekli haritalardır.

~ Stratejik Haritalar :

1/500.000, 1/250.000 ve 1/100.000 ölçekli haritalardır. ~ Taktik Haritalar :

1/100.000, 1/50.000 ve 1/25.000 ölçekli haritalardır.

KENAR BİLGİLERİ ve ÖZEL İŞARETLER

a. Kenar Bilgileri :

Haritanın kullanılmasına ait bilgiler haritanın kenarında gösterilmiştir. Bunlara “KENAR BİLGİLERİ” adı verilir. Bütün haritalar

birbirinin aynı olmadıkları için ele geçen veya verilen haritanın öncelikle kenar bilgilerinin incelenmesi ve öğrenilmesi gerekir.

Bu bölümde veri len kenar bilgileri 1/25.000 ölçekli topoğrafik bir haritadan alınmış olup, haritayı kullananların bilmek zorunda oldukları

KENAR BİLGİLERİNİ göstermektedir. Bu kenar bilgileri harf sırasına göre aşağıda gösteri lmiştir. (kenar bilgileri sayısı sabit değildir, yeni basılmış ve basılacak

haritalarda ilave kenar bilgileri bulunabilir) :

b. Paftanın Adı ve Numarası :

(1) Bu ad ve numara pafta kenarlarının iki yerinde gösteri lmiş olup, birisi paftanın üst kenar ortasında, diğeri de paftanın sağ alt

köşesindedir. 1/25.000, 1/50.000 ve 1/100.000 ölçekli haritaların adları, bu paftaları içine alan 1/250.000 ölçekli paftanın adını taşır. 1/250.000 ölçekli pafta, altı adet 1/100.000’lik paftayı kapsar ve adını kendi içinde bulunan en büyük şehir isminden alır.

(2) Pafta numaraları için Türkiye’ye ait olmak üzere, batıda itibari bir başlangıç noktası alınmış, komşu ülkeleri de içine alacak şekilde,

başlangıçtan doğuya doğru, her yarım dereceye bir numara ; ve başlangıçtan güneye doğru da her yarım dereceye bir harf verilmiştir.

(Ç,Ğ,I,Ş, harfleri hariç). Bu taksimatta her bir dörtgen 1/100.000 ölçekli bir pafta alanını kapsar. Bu dörtgenin 1/4 ‘ ü bir adet 1/50.000 ölçekli pafta ; 1/50.000 ölçekli bir paftanın 1/4 ‘ü de bir adet 1/25.000

ölçekli bir paftanın alanını kapsar.

c. Paftanın Seri No :

Bütün paftalar bir seri numarası ile belirtilir. Seri numarası, aynı ölçekte, aynı pafta taksimatına göre yapılmış, benzer

haritaları tamamlamaya yarayan sayı veya harf-sayı gruplarıdır. Seri numarası haritanın sağ-üst ve sol-alt kenarında görülür. ç. Ölçek :

Paftanın kenar bilgileri arasında iki yerde; biri alt kenar ortasında, diğeri sol üst köşede "Türkiye" kelimesiyle birlikte yazılıdır.

d. Baskı Numarası :

Paftanın üst kenar ortasında pafta isminin hemen sağında baskı numarasıyla beraber haritayı yapan kurumun kodu ve

baskı yılı yazılıdır.

e. Çizgisel Ölçek (Çubuk Ölçek-Grafik Ölçek) :

Paftanın alt kenar ortasında yer alır. Çizgisel ölçek, çeşitli ölçü birimlerine göre, örneğin; metre, deniz mili, kara, mili ve yarda olmak üzere ayrı ayrı çizilmiştir.

f. Güvenirlilik Notu :

Paftanın sağ alt köşesinde bulunur, haritayı yapan

kurumu, yapılış tarihini, harita yapımı, bütünleme veya revizyonu için

uygulanan genel yöntemleri belirtir. Bu bilgiler, haritanın ne zaman ve nasıl yapıldığını göstermesi ve böylece haritanın güvenirliğini

değerlendirme bakımından haritayı kullanacaklar için çok önemlidir.

g. Kenar Paftaları İndeksi :

Bu indeks, çevrede bulunan komşu paftaların hangileri

olduğunu gösteren bir grafiktir. Ayrıca pafta kenar çizgileri arasında da komşu paftalar yazılmıştır.

ğ. İzdüşüm (Projeksiyon) Notu :

Çizgisel ölçeğin altında paftanın hangi projeksiyona göre

yapıldığını belirten bir açıklamadır.

h. Grid Notu :

Ölçek grubunun altında paftaya ait grid sisteminin sferoidi ile 1/25.000, 1/50.000 ve 1/100.000 ölçekli paftalarda 1.000 m.de bir geçen UTM gridlerinin hangi dilime ait olduklarını belirten bir

nottur.

ı. Grid Bildirim Kutusu :

Haritanın sol alt köşesinde, nokta bildirimi için gerekli

grid bölge işaretini, paftanın bulunduğu 100.000 m.lik kare ve kareleri ile onların tanıtma işaretlerini gösteren bir şema ve bildirimin ne

şekilde yapılması gerektiğini bir örnek ile açıklayan grid bildirim kutusu vardır.

i. Yükseklik Başlangıç Notu :

Bu not alt kenar ortasında bulunur, harita üzerindeki

bütün nirengi noktalarını ve münhanilerin dayandığı başlangıç düzlemini belirtir. Türk haritalarında ortalama deniz seviyesi, yükseklik başlangıç düzlemidir.

j. Yatay Konum (Koordinat) Başlangıç Notu :

Bu not alt kenarın ortasından yazılıdır. Harita üzerinde

görülen bütün nirengi noktalarının dayandığı yatay konum sistemi için

başlangıç kabul edilen yeri belirtir.

k. Özel İşaretler :

Türk haritalarında haritanın sağ kenarında sırayla gösterilmiştir. Harita üzerindeki topografik işaretler daha çok kalıcı ayrıntıları gösterir ve tanıtır. Özel işaretler, harita okumada hataya

düşmemek amacı ile düzenlenmiştir.

l. Sapma Diyagramı :

Sapma diyagramı büyük ölçekli haritalarda paftanın sağ

alt köşesinde gösterilmiştir. Gerçek kuzey (Coğrafi kuzey), grid kuzeyi (şebeke kuzeyi) ve manyetik kuzeyi (pusula kuzeyi)arasındaki açı ilişkilerini gösterir.

m. Münhaniler (Eş Yükseklik Eğrileri) Aralığı :

Bu not, haritanın alt kenar ortasında yazılmıştır. İki münhani arasına çizilen ve yer şekli hakkında daha iyi bilgi vermeyi sağlayan yardımcı münhaniler, iki münhani arasındaki yüksekli farkının

yarısını ve dörtte birini verirler.

n. Yazı Kısaltmaları ve Sözlük :

Paftanın sağ kenarında, özel işaretlerin altında, yazı ve

isim kısaltmaları ile İngilizce karşılıkları yazılmıştır.

o. Gizlilik Derecesi :

Paftanın alt sağ köşesinde kırmızı yazı i le haritanın gizlilik

derecesi ve kullanma sırasında uyulması gereken yasal yükümlülükler yazılmıştır. ö. Pusula Sapma Göstergesi :

Haritayı pusula ile yönüne koyarken yardımcı olmak üzere, haritanın sağ üst kenarında 00 den 80 ye kadar bir taksimatla,

alt kenarında bir P noktası vardır. Sapmanın çok olduğu ülkelerde bu taksimat, gereği kadar büyük yapılır.

ÖRNEK : istanbul – G 18 –b 4 (Uçmakdere)

Haritanın sapma açısının ölçüldüğü yıl (haritanın sağ alt köşesinde) 1985 Harita kullanma yılı 2003

Pusula sapmasının ortalama yıllık değişimi 3’ dk.

(Pusula sapması haritanın sağ alt köşesinde)

2003-1985 = 18 yıl, her yıl için 3' dk. değişim olduğundan 18 yıl x 3‘dk. = 54’ değişim miktarı çıkar.

Bu miktar pusula sapma miktarı olan 2 derece 36' ye ilave edilir. (Sapma miktarı haritanın sağ alt köşesindeki sapma diyağramından alınır).

2 derece 36‘dk. + 54’ = 3 derece 30‘dk. (3 derece, 30’ dakika) eder.

Paftanın alt kitabesinde 0 veya P noktasından, paftanın üst kenarındaki derece taksimatında 3 derece 30’dk. ya bir hat çizilir, pusulanın kenarı bu hatta teğet olacak şekilde tatbik edilir. Bu halde

pusulanın kuzey ucu pusulanın (0) taksimatında değildir. Yatay olarak bulundurulan harita, pusulanın kuzey ucu (0)’ ı gös terene kadar, sağa

ve sola döndürmek suretiyle, gerçek kuzeye çevrilmiş olur.

p. Plan Göstergesi (Plan Müşiri) :

Plan göstergesi paftanın sağ alt köşesine taksimatlı olarak

basılmıştır. Herhangi bir yerin metrik konum değerinin alınması gerektiğinde, plan göstergesi, şekli bozulmadan yerinden kesilerek kullanılır.

HARİTADALARDA KULLANILAN

İŞARETLER VE RENKLER :

Bir haritanın amacı; onu okuyan kimseye yeryüzünün bir parçasını, kalıcı ayrıntıları ve konumlarıyla birlikte tanıtmak ve göstermektir. İdeal olan, harita üzerinde bir bölgede

görünen bütün ayrıntıların, gerçek orantı, biçin ve konumda olmasıdır. Bununla beraber bir çok ayrıntılar ölçeğe göre

küçültülmeleri sonunda görülmeyecek hale gelirler. Bu bakımdan harita yapan uzmanlar doğal ve önemli yeryüzü ayrıntılarını özel işaretlerle göstermek zorunda kalmışlardır.

Bu işaretlerin şekilleri mümkün olduğu kadar gerçek ayrıntıların kuşbakışı görünüşlerine benzetilmektedir

Şekil 1-3 Yeryüzünün Harita üzerinde Kuşbakışı Görünüşü

Harita üzerindeki ayrıntıların tanınmasını kolaylaştırmak üzere

bunları gerçekteki görünüşleri i le verebilmek için topografik işaretler türlü renklerle gösterilmiştir. Bu renkler harita tiplerine göre çeşitli olursa da, standart büyük ölçekteki topografik haritalarda ayrıntılar

aşağıdaki renklerle gösterilmektedir :

1/100.000 ve Daha Büyük Ölçekli Haritalarımızda Kullanılan Renkler:

Siyah :

Kitabe ve coğrafi değerler, kitabe dışı bilgiler, şose çizgileri,

demiryolları, diğer bütün yollar, nirengi ve rakım noktaları, telefon, telgraf hatları, enerji hatları, yarma ve dolmalar, taşlık ve kayalıklar,

meskun yer, tepe, sırt isimleri, değirmen, cami, okul, resmi binalar, ağaç ve çalı yükseklikleri, köprüler ve geçitler. Mavi :

Su ile ilgili ayrıntılı bilgiler, deniz, göl, nehir, sulu ve kuru dereler,

çeşme, kaynak, kuyu, sarnıç, sulama kanalları, havuzlar, çeltikler ve bütün bunların isimleri, di lim kenarı paftalarda dilim kenarında coğrafi değerlere ait bilgiler.

Yeşil :

Orman, çalılık bölgeler, meyve bahçeleri ve bağlar gibi bitki örtüleri.

Kırmızı :

Yol dolguları, meskun yerler (resmi binalar hariç) deniz feneri,

hava alanları, haritanın gizlilik dereceleri ile ilgili yazılar.

Sepya :

Kahverenginin bir tonudur. Münhaniler, münhani rakımları, toprak

yarlı dere yatakları, yarma ve dolgular, höyükler, kokurdanlar ve kumluklar.

1/250.000 Ölçekli Haritalarımızda Kullanılan Renkler :

Siyah :

Kitabe ve coğrafi değerler, 1/50.000 lik pafta taksimatları, şose çizgileri, diğer bütün yollar, demiryolları, köprüler, nirengiler, telefon hatları, meskun yerler, dağ, tepe isimleri ve kitabe dışı yazılar.

Mavi :

Grid çizgileri, su ile ilgili ayrıntılar ve onlara ait isimler.

Yeşil :

Ormanlık ve çalılık bölgeler, meyve bahçeleri, bağlar gibi bitki örtüleri. Sepya :

Münhaniler, kayalık, taşlık, kumluk bölgeler ve kokurdanlar. Kırmızı :

Yol dolguları.

Mor :

Hava alanları ve onlara ait havacılık bilgileri, engel işaretleri, elektrik enerji hatları, fenerler, kitabe dışında bütün bunlara ait

açıklamalar, manyetik değerler, her 15’x 15’ lık bölgenin (1/50.000 ölçekli bir paftanın kapsadığı alan) tehlikeli yükseklikleri.

YÜKSEKLİKLER VE YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

GENEL BİLGİLER :

Harita işaretleri, grid, ölçek ve mesafe bilgileri ; arazideki iki

noktayı tanıma, haritaya işaretleme ve bu iki nokta arasındaki mesafeyi ölçme, bu mesafenin ne kadar zamanda alınabileceğini

hesaplama imkanını sağlar.

Başlangıç Düzlemi :

Yeryüzünde düşey doğrultuda yapılan ölçümler için Başlangıç kabul edilen yüzeydir. Başlangıç düzlemi genellikle ortalama deniz seviyesidir. Yükseklik :

Yeryüzünde bir cismin Başlangıç düzleminden olan düşey uzaklığıdır.

Yeryüzü Şekli :

Yeryüzünün kabartı veya çukurlarının, harita üzerinde yükseklikleri ile biçimlerine göre belirtilmesidir.

MÜNHANİLER (EŞYÜKSEKLİK EĞRİLERİ) :

Haritalar üzerinde yeryüzü şekilleri ve yüksekliklerin

gösterilmesinde en çok kullanılan yöntem münhani çizgileri ile olanıdır.

Münhani Çizgisi :

Yer yüzünde, yükseklikleri eşit olan noktaların birleşmesinden meydana gelen çizgidir. Münhani eğrileri, haritada üzerlerinden geçtiği noktaların, başlangıç kabul edilen düzlemden düşey olarak ne kadar

mesafede bulunduğunu gösterir. Normal olarak sıfır münhanisi deniz seviyesinden başlayarak, her münhani çizgisi deniz seviyesinin

üstünde bir yüksekliği gösterir.

Yan yana iki münhani çizgisi arasındaki düşey mesafe münhani aralığı olarak bilinir, bunun sayısal değeri haritaların

kenar bi lgileri arasında gösterilmiştir.

Bir çok haritalarda münhani eğrileri kahverenginde basılır. Sıfır yükseklikten başlayarak her beşinci münhani eğrisi daha kalın bir çizgi

olarak çizilir. Bunlar, gösterge münhanileri olarak bilinirler. Gösterge münhanileri yer yer kesilir ve üzerine, gösterdiği yükseklik yazılır.

Gösterge münhanileri arasında bulunan münhani çizgileri ara münhaniler ismini alırlar. Bunlar gösterge münhanilerinden biraz daha ince bir çizgi ile çizilirler.

Harita Üzerinde Bir Noktanın Yüksekliğinin Bulunması :

> Kenar bilgilerinden münhani aralığı alınır.

> Yüksekliği aranan noktaya en yakın olan kalın münhani (veya yüksekliği yazılı bir münhani) bulunur.

> Noktadan geçen ve noktanın iki tarafındaki eğriler arasında en kısa doğru parçası çizilerek eğim doğrultusu bulunur.

> Bu noktadan yukarıya veya aşağıya doğru olmak üzere kalın münhaniye kadar olan münhani sayısı, münhani aralığı değeri ile

çarpılır. Bu değer başlangıç olarak alınan kalın münhaninin altında veya üstünde oluşuna göre çıkarılır veya eklenir.

> Bir harita üzerinde, kalın ve ince münhaniler yardımı ile bütün yeryüzü şekilleri yeter derecede gösterilemiyorsa, yardımcı

münhaniler kullanılır. Bu yardımcı münhaniler kesik çizgilerle gösterilir ve genel olarak haritadaki münhanilerin aralığının yarısı

veya dörtte biri değerini taşırlar.

Münhani çizgilerinden başka, bazı önemli tepe, boyun, yol kavşağı gibi yerlere yükseklikler yazılır. Nirengi noktaları, kenar

bilgileri arasında yer alan özel işaretlere göre basılmış ve yükseklikleri yazılmıştır. Bu yükseklikler özel işaretlerin ortası içindir.

Yerden Bakıldığında Bir Bölgenin Görünüşü.

> Aynı Bölgenin Haritada Görünüşü

Münhanilerin Özellikleri :

Geniş ve eşit aralıklı olan münhani çizgileri tatlı ve muntazam bir eğimi gösterir. (Şekil 2-3).

Aralıkları dar ve eşit olan münhaniler dik ve muntazam bir eğimi

gösterir. Aralıklar daraldıkça eğim artar (Şekil 2-4).

Tepelerde aralıkları dar, eteğe ini ldikçe genişleyen münhaniler

içbükey bir eğimi gösterir (Şekil 2-5).

> Bir münhani üzerindeki her nokta deniz seviyesinden aynı yüksekliktedir.

> Münhaniler birbirlerini kesmezler

> Tepelerde aralıkları geniş, eteklerde darlaşan münhaniler dışbükey bir eğimi gösterir (Şekil 2-6).

* YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ *

Yeryüzü şekilleri genellikle; çukurluklar, düzlükler, kabartılar olmak üzere üç gruba ayrılır :

Çukurlar

Akarsu ve durgun suların toplanmasına elverişli yer şekilleridir. Durum ve büyüklüklerine göre isimlendirilirler.

Derecik (Hattı İçtima) :

Yağmur sularının akışı i le yamaçlarda meydana gelen

yarıntılardır. Çatak : İki sırt yamacının kesişmesiyle oluşan derecik

yataklarıdır (Şekil 2-7).

Dere, Dere Yatağı, Derecik :

Yağışlarda meydana gelen veya kaynak, pınar sularını çay ve

nehirlere götüren ve sırtlar ya da yamaçlar arasında kalan küçük sular ve bunların yataklarıdır. Dere yatağını belirten münhaniler, şekil olarak, tepesi dere yatağının üst tarafına doğru olmak üzere V

şeklindedirler.

Çay :

Birkaç derenin birleşmesiyle meydana gelen akarsulardır.

Irmak ve Nehir :

Birkaç çayın birleşmesiyle meydana gelen büyük

akarsulardır. Nehir, ırmağa nazaran daha büyük olan akarsudur.

Talveg :

Akarsu yatağı tabanının akıntı istikametinde en derin yerlerinden geçtiği tasarlanan hattır.

Vadi :

Akarsu yataklarını sınırlayan yükseklikler arasında ve akarsu boyunca devam eden düzlüklerdir. Vadiyi belirten

münhaniler U şeklindedir ve akarsuyu kesmezden önce bir süre akarsuya paraleldirler.

Havza :

Etrafı dağlarla çevrili olan ve akarsularını denize veya göle akıtan geniş çukurluklardır.

Göl :

Genellikle akıntısı olmayan su topluluğudur.

Kokurdan :

Susuz doğal çukurluklardır.

Düzlükler

Ovalar :

Yükseklikleri olmayan büyük düzlüklerdir. Yayla :

Dağlık arazide bulunan ova durumundaki düzlüklerdir. Çöl :

Yükseklikleri olmayan, kumla kaplı büyük düzlüklerdir.

Kabartılar Tepe :

Her yöne eğim veren arazi kabartılarıdır.

Boyun :

İki tepeyi birleştiren su bölüm çizgisinin en çukur veya alçak yeridir. Bunlar gedik ve geçitleri sağlarlar (Şekil 2-9).

Sağrı :

Derecikler arasında kalan arazi kabartısıdır. Sırt :

Dereler arasında kalan ve uzunlamasına görüntüsü olan arazi kabartısıdır (Şekil 2-10)

Yamaç :

Sağrıların su bölüm çizgisiyle derecikler arasında kalan eğimli

arazi kısmıdır. Bel :

İki dağı birleştiren ve en yüksek su bölüm çizgisi üzerinde

bulunan geniş ve çukur yerlerdir.

Doruk :

Yüksek bir yer yüzü kabartı sının en yüksek noktasıdır. Doruk Çizgisi (hattı bala) :

Bir dağ kütlesinde doruklardan ve boyunlardan geçtiği düşünülen su bölüm çizgisidir.

Gedik :

Dar ve derin boyunlardır.

Geçit :

Gediklerden daha derin ve iki yanı sarp uzun

boyunlardır.

Boğaz :

İki eğik arazi yüzeyi arasına sıkışmış uzun geçitlerdir. Höyük :

Ovalarda tek başına yükselen insan yapısı küçük arazi

kabarıntısıdır.

Dağ :

Üzerinde her çeşit arazi arızasını bulunduran ve geniş alanları kaplayan büyük arazi kabartılarıdır.

Yarma ve Dolgular :

Yol ve demiryollarına istenilen eğimi vermek için yüksek yerlerde yarılan ve alçak yerlerde doldurulan arazi

kısımlarıdır (Şekil 2-12).

Uçurum :

Düşey ve düşeye yakın olan eğimdir Bir yamaç, münhaniler

birbiri üstüne çakışacak kadar dik ise, münhani çizgileri çakışma durumuna gelince kesilir. Bazı haritalarda münhanilere, bu çakışma bölümünde alçalan tarafa doğru, münhani çizgisine dik, kısa ve

tarama biçiminde çizgiler eklenir.

Topluca İncelediğimizde

1.TEPE 2.VADİ 3.SIRT 4.BOYUN 5.ÇÖKÜNTÜ 6.DERİN VADİ 7.OVAYA BAĞLANAN BURUN

8.UÇURUM 9.GEÇİT 10.DOLGU