sumber energi ind
TRANSCRIPT
ABV 2.2
TUJUAN DAN KEGIATAN PEMBELAJARAN
Setelah mempelajari modul ini peserta diharapkan dapat mampu :
Menjelaskan pengertian, jenis-jenis sumber energi
Membedakan sumber energi konvensional dan energi terbarukan
Menjelaskan kebutuhan dan ketersediaan energi
Menjelaskan kebijakan energi di Indonesia
2
ABV 2.3
PENGERTIAN ENERGI
Energi adalah tenaga yang dibangkitkan melalui proses, seperti proses kimia, nuklir, biologi, fisika, dll. yang memanfaatkan berbagai sumber energi.
3
ABV 2.4
JENIS-JENIS ENERGIJenis-jenis Energi meliputi antara lain :
Panas Gerak Listrik Bunyi
Sumber energi dikelompokkan menjadi Sumber energi fosil Baru dan terbarukan
4
SUMBER-SUMBER ENERGIJawa-Madura-Bali
TW
H
0
50
100
150
200
250
300
350
400
20052006
20072008
20092010
20112012
20132014
20152016
20172018
20192020
20212022
20232024
2025
Nuklir Batubara Panas bumi Gas Air BBM
KOMPOSISI ENERGI
TAHUN 2005 2025Batu bara 43% 58%
10% 4% Gas 19% 27%Panas bumi 6% 4%
Minyak 22% 3% Nuklir 0% 4%
Air
NuclearNuklir Batubara Panas Bumi Gas Air Minyak
ABV 2.5
5
DIGUNAKAN ENERGI: CAMPUR, OPTIMAL, CERDAS DAN BIJAK
ENERGI FOSIL(sumber daya hidrokarbon)
MINYAK BATU BARA GAS
BARU & TERBARUKAN
AIR MTHR, PANAS BUMI, ANGIN, BIOMASANUKLIR
LINGKUNGAN INFRASTRUKTUR SUMBER DAYA ENERGI SOSIAL BUDAYA GEOPOLITIK EKONOMI
BRDSRKN SUMBER ALAM BRDSRKN SUMBER ALAM BRDSRKN SUMBER ALAM BRDSRKN SUMBER ALAM BRDSRKN TEKNOLOGIBRDSRKN TEKNOLOGIBRDSRKN TEKNOLOGIBRDSRKN TEKNOLOGI
(KEMATANGAN TEKNOLOGI)(KEMATANGAN TEKNOLOGI)(KEMATANGAN TEKNOLOGI)(KEMATANGAN TEKNOLOGI)
Pertumbuhan penduduk Pertumbuhan ekonomi Perubahan gaya hidup
Meningkatnya pasokan energi primer (2x lipat)
Meningkatnya pasokan energi listrik (3,5x lipat)
Meningkatnya pasokan energi primer (2x lipat)
Meningkatnya pasokan energi listrik (3,5x lipat)
Isu Lingkungan Pemanasan global Polusi udara Hujan asam Kesehatan
Isu Lingkungan Pemanasan global Polusi udara Hujan asam Kesehatan
PENGELOMPOKAN ENERGI Berdasarkan Rencana Energi Nasional Jangka Panjang
ABV 2.6
6
EMISI GAS CO2 DARI PEMBANGKIT LISTRIK
Source: IAEA, 1996Source: IAEA, 1996
0
50
100
150
200
250
300
CO
e
qu
ival
ent
gC/k
Wh
CO
e
qu
ival
ent
gC/k
Wh
2
Batubara Minyak Gas Alam Air Nuklir Angin Matahari Biomasa
Sumber Energi UtamaSumber Energi Utama
Infrastruktur, konstruksi Pemasukan bahan bakar, operasi
Fabrikasi PeralatanPersiapan/tambang bahan bakar
ABV 2.7
7
PERBANDINGAN JUMLAH BAHAN BAKAR
ABV 2.8
8
Jumlah bahan bakar (dlm ton) yang dibutuhkan untuk mengoperasikan Pembangkit Listrik 1000
MWe/tahun
1 g Uranium112 kg Batubara
1.310 k Ton
970 kTon
21 Ton
Minyak
2.360 k Ton
Batubara
Gas Alam
Uranium
RENCANA PENYEDIAAN ENERGI NASIONAL jangka panjang
SASARAN ENERGI CAMPURAN 2025SASARAN ENERGI CAMPURAN 2025
Perpres No. 5 tahun 2006 tentang Kebijakan Energi Nasional
Air 0.2%
Nabati 5%
Matahari 0.2%
Angin 0.05%
Fuel cell 0.00%
Biomasa 0.5%
Nuklir 2%
Air >2%
Dll >8%
Panas Bumi >5%
Batubara>35%(termasuk 2% batubara cair)
Minyak <20%
Gas>30%
15% Non-Fosil
Minyak54,4%
Gas26,5%
Batubara14,1%
Air3,4%
Panas Bumi1,4%Baru & Terbarukan0,2%
5% Non-Fosil
ABV 2.9
9
KEBUTUHAN LISTRIK INDONESIA(BErdasarkan RUKN 2006 – 2026)
0
100
200
300
400
500
2006 2011 2016 2021 2026Year
TWh
J am a l i Luar J am a l i Indonesia
0
100
200
300
400
500
2006 2011 2016 2021 2026Year
TWh
J am a l i Luar J am a l i IndonesiaOutside Jamali
ABV 2.10
10
KEBIJAKAN TENAGA NUKLIR
DASAR HUKUM KETENAGANUKLIRAN: UU No. 8 of 1978 ttg Ratifikasi NPTUU No.10 Tahun 1997 ttg KetenaganukliranPerjanjian Internasional ttg ”Additional Protokol” 1999
(Nuclear Safeguard)PP No. 043/2006 ttg Perizinan Reaktor NuklirPP No. 33/2007 ttg Keselamatan Radiasi dan Keamanan
Sumber RadiasiRUKN 2005-2025, Kepmen ESDM 1213/K/31/MEM/2005, April
2005Blueprint PEN 2005-2025, Dokumen Menteri ESDM, Mei 2005Perpres No 5/2006, Januari 2006 tentang Kebijakan Energi
Nasional 2005-2025
ABV 2.11
11