skripsi - repository.unika.ac.idrepository.unika.ac.id/16574/1/14.g1.0163 evelyn candra...
TRANSCRIPT
i
Skripsi
Evaluasi Tata Kelola Teknologi Informasi Menggunakan Framework COBIT 5 Domain
Deliver, Service, and Support
(Studi Kasus pada PT. Summit Indonesia)
Diajukan untuk memenuhi syarat guna mencapai gelar
Sarjana Akuntansi di Fakultas Ekonomi dan Bisnis
Universitas Katolik Soegijapranata Semarang
Evelyn Candra
14.G1.0163
Fakultas Ekonomi dan Bisnis
Universitas Katolik Soegijapranata
Semarang
2017
ii
Skripsi dengan judul:
Evaluasi Tata Kelola Teknologi Informasi Menggunakan Framework COBIT 5 Domain
Deliver, Service, and Support
(Studi Kasus pada PT. Summit Indonesia – Semarang)
Oleh:
Evelyn Candra
14.G1.0163
Disetujui dan diterima baik oleh pembimbing :
Semarang, 12 Desember 2017
Pembimbing
Drs. H. Hudi Prawoto, MM., Akt.
iii
Telah diterima dan disahkan oleh panitia penguji pada:
Kamis, 8 Februari 2018 skripsi dengan judul:
Evaluasi Tata Kelola TI menggunakan framework COBIT 5.0
Domain Deliver, Service and Support
(Studi Kasus pada PT. Summit Indonesia – Semarang)
Oleh:
Evelyn Candra
14.G1.0163
Tim penguji
DR. Agnes Advensia.,M.Si.,CPA G. Freddy Koeswoyo, M.Si., CPA Drs. H. Hudi Prawoto, M.M., Akt
Mengetahui,
Dekan Fakultas Ekonomi dan Bisnis
Unika Soegijapranata
Drs. A. Sentot Suciarto, MP., PhD.
iv
PERNYATAAN KEASLIAN SKRIPSI
Saya yang bertanda tangan dibawah ini dengan sesungguhnya menyatakan bahwa skripsi dengan
judul :
Evaluasi Tata Kelola Teknologi Informasi Menggunakan Framework COBIT 5 Domain
Deliver, Service, and Support
(Studi Kasus pada PT. Summit Indonesia)
Benar-benar merupakan karya saya. Saya tidak mengambil sebagian atau seluruh karya orang lain
yang seolah-olah saya akui sebagai karya saya. Apabila saya melakukan hal tersebut, maka gelar
dan ijasah yang saya peroleh dinyatakan batal dan akan saya kembalikan kepada Universitas
Katolik Soegijapranata.
Semarang, 12 Maret 2018
Yang menyatakan.
Evelyn Candra
v
HALAMAN MOTO DAN PERSEMBAHAN
“I WANT TO SAY WITH CONFIDENCE THAT I BELIEVE THIS IS THE RIGHT
ROAD FOR ME, I DON’T WANT TO LOOK BACK, I DON’T WANT TO
REGRET”
-The Road (G.O.D)-
Saya ingin mengucapkan terima kasih serta mempersembahkan skripsi ini untuk :
1. Tuhan Yang Maha Esa
2. Kedua orang tua yang telah memberikan support
3. Pak Hudi selaku dosen pembimbing skripsi ini
4. Sahabat-sahabat saya
5. Seluruh dosen Unika Soegijapranata yang telah mengajar dan membimbing
saya dengan tulus
6. Teman-teman akuntansi Unika Soegijapranata angkatan 2014 yang selalu solid
7. Dan semua pihak yang membantu kelancaran pembuatan skripsi ini.
vi
KATA PENGANTAR
Puji syukur penulis panjatkan kepada Tuhan Yang Maha Esa karena
atas rahmatnya penulis dapat menyelesaikan skripsi dengan judul “Evaluasi
Tata Kelola Teknologi Informasi Menggunakan Framework COBIT 5
Domain Deliver, Service, and Support (Studi Kasus pada PT. Summit
Indonesia)”. Skripsi ini disusun untuk memenuhi syarat untuk menyelesaikan
program sarjana (S1) di Fakultas Ekonomi dan Bisnis Universitas Katolik
Soegijapranata Semarang.
Dalam penulisan skripsi ini tentunya penulis juga mendapatkan
bantuan dari berbagai pihak, untuk itu penulis ingin mengucapkan terimakasih
kepada:
1. Yesus Kristus yang selalu beserta saya dalam segala kondisi apapun
yang siap menopang bila saya berbeban berat dalam membuat skripsi
ini sehingga pada akhirnya skripsi ini bisa selesai tepat waktu.
2. Papah dan Mamah yang setiap hari menelepon untuk mengejar-ngejar
agar skripsi ini bisa cepat selesai.
3. Bapak Drs. A Sentot Suciarto, M.P., PhD yang telah mengesahkan
skripsi penulis
vii
4. Bapak Drs. H. Hudi Prawoto, M.M., Akt yang sudah membimbing saya
seperti anak sendiri yang siap diajak berdiskusi dan berdebat mengenai
skripsi ini serta memberikan wejangan-wejangan penting untuk
kehidupan saya kelak.
5. Bapak G. Freddy Koeswoyo S.E., M.Si., CPA dan Ibu Dr. A. A.
Chrismastuti. SE., M.Si/. CA., CPA selaku dosen penguji yang
memberikan masukan-masukan untuk skripsi saya ini.
6. Ciwi2 Seterong a.k.a Kita2 Gila2 (Sekar, Kezia, Erny, Rinata, Ribka,
Lintang, Olivia, Ningrum dan Nina) yang setia bersama dari semester 1
hingga lulus, semoga kita lulus semua tahun ini.. Amin.
7. Grup Gombloh (Elisyane, Ayu a.k.a Siti dan Melita “lagi”) yang selalu
bersama-sama dalam suka dan duka selama hampir 16 tahun bersama,
cepet lulus gengss semangat!!
8. Wisma Kanthiers (Candida, Vania, Devina) semangat selalu
skripsinya!
9. CG Original dan CG GOKIL (yang cukup banyak dan tak bisa
disebutkan satu persatu) special thanks buat Ci Ira dan Kak Feri :*
10. Senat Mahasiswa Fakultas Ekonomi dan Bisnis periode 2015/2016
untuk pengalaman bersama serta suka duka bersama, bahagia bisa
mengenal kalian.
viii
11. Penghuni Juliet (Melita dan Fia) my kostmates yang bersedia selalu
digangguin baik orangnya maupun laptopnya karena laptop yang saya
buat ngerjain skripsi rusak :’)
12. My Partner bikin skripsi Jenny Marcella yang skripsinya selalu satu
paket baik bimbingannya, sidang proposalnya, komprehensifnya,
sidang akhirnya, debat bareng dosbingnya semua-muanya, yang siap
menyemangati dan mengejar-kejar saya ketika down dan malas
membuat skripsi sehingga bisa semangat kembali.
13. Ko Joshua yang selalu menyemangati dan mengejar-ngejar skripsi saya
bak mamah kedua saya dan juga memberikan support kepada saya
dalam pembuatan skripsi ini.
14. Si calon dokter Febby yang mau dengan ikhlas direpotin untuk
memfotokan kuesioner COBIT 5 di perpustakaan / repository UGM
sukses selalu pak calon dokter!
15. Seluruh teman-teman akuntansi FEB Unika angkatan 2014 yang selalu
solid.
16. Bu Fena selaku manajer PLD Summit yang bersedia memberikan data
dan melakukan wawancara mengenai skripsi COBIT ini serta seluruh
manajer dan staff PT. Summit Indonesia.
ix
DAFTAR ISI
HALAMAN
JUDUL
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
i
HALAMAN
PERSETUJUAN
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
ii
HALAMAN
PENGESAHAN
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
iii
PERNYATAAN KEASLIAN SKRIPSI
………………………………………………
............................................................................................................................................
x
............................................................................................................................................
iv
HALAMAN MOTTO DAN PERSEMBAHAN
………………………………………
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
v
KATA PENGANTAR
……………………………………………………..
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
vi
DAFTAR
ISI………………………………………………
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
ix
DAFTAR TABEL
………..
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
xiii
xi
DAFTAR GAMBAR
…………………..
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
xiv
ABSTRAKSI
…………………………………………………………………
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
xv
BAB I PENDAHULUAN
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
1
1.1 Latar Belakang
...............................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
1
2.2 Perumusan
Masalah
.........................................................................................................................................
xii
.........................................................................................................................................
5
3.3 Tujuan dan Manfaat
Penelitian
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
5
1.4. Sistematika Penulisan
Skripsi
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
7
BAB II LANDASAN
TEORI
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
8
2. Pengertian Tata Kelola Teknologi
Informasi
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
8
xiii
2.1 Pengertian Tata
Kelola
................................................................................................................................
8
2.2 Pengertian Teknologi
Informasi
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
8
2.3 Pengertian Tata Kelola Teknologi
Informasi
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
8
2.4 Evaluasi Tata Kelola
IT…………………………………………
.............................................................................................................................
9
2.4.1 Pengertian Evaluasi
………………………………
.....................................................................................................................
9
xiv
2.4.2 Pengertian Evaluasi Tata Kelola TI
…………………………..
.....................................................................................................................
9
2.5. COBIT5.0
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
10
5.5.1. Pengertian
COBIT
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
10
5.5.2. Kontribusi COBIT bagi
Perusahaan
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
11
5.5.3. Tujuan
COBIT
.........................................................................................................................................
xv
.........................................................................................................................................
12
5.5.4 Lima Prinsip COBIT
5
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
13
5.5.5. Domain dan Penjabaran Sub Proses pada COBIT
5
................................................................................................................................
19
5.5.6. Deskripsi Sub Domain
DSS
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
24
5.5.7. ISO/IEC Rating
Scale
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
29
xvi
5.5.8. Indikator Kapabilitas COBIT
5
................................................................................................................................
30
5.5.9. Perbedaan antara Maturity Model COBIT 4.1 dengan Proses
Capability Model COBIT
5
....................................................................................................................
40
2.5.10 Kerangka
Pikir
..............................................................................................................................
43
BAB III METODOLOGI PENELITIAN
…………………………
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
44
3.1 Obyek Penelitian dan Lokasi
Penelitian
......................................................................................................................................
44
xvii
3.2 Responden
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
44
3.3 Metode Pengumpulan
Data
......................................................................................................................................
45
3.3.1. Jenis dan Sumber
Data
............................................................................................................................................
45
3.3.1.1. Data
Primer
.............................................................................................................................................
45
3.1.1.2. Data
Sekunder
.............................................................................................................................................
45
3.4. Teknik Pengumpulan
Data
xviii
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
45
3.4.1. Observasi
.........................................................................................................................................
45
3.4.2.
Wawancara
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
46
3.4.3.
Dokumentasi
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
46
3.4.4.
Kuesioner
................................................................................................................................
46
3.5. Teknik Analisis
Data
xix
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
46
3.5.1. Analisis Deskriptif
Kualitatif
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
46
3.6 Analisis Deskriptif
Kuantitatif……………………………………….
.............................................................................................................................
47
BAB IV ANALISIS DAN HASIL
………………………………………..
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
50
4.1 Tahap Observasi
……………………………………………
......................................................................................................................................
51
xx
4.2 Tahap Penentuan Responden
……………………
......................................................................................................................................
52
4.3 Tahap Wawancara
………………………
......................................................................................................................................
52
4.4 Analisis Data
……………………………………….
......................................................................................................................................
53
4.4.1 DSS01 Manage Operation
……………….
................................................................................................................................
53
4.4.2 DSS02 Manage Service Requests and Incidents
……….
................................................................................................................................
61
4.4.3 DSS03 Manage Problems
…………..
xxi
................................................................................................................................
69
4.4.4 DSS04 Manage Continuity
……………
................................................................................................................................
74
4.4.5 DSS05 Manage Security Service
………
................................................................................................................................
78
4.4.6 DSS06 Manage Bussiness Process Controls
………..
................................................................................................................................
83
BAB V KESIMPULAN DAN SARAN
……………..
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
90
5.1 Kesimpulan
…………..
xxii
......................................................................................................................................
90
5.2 Saran
…………..
......................................................................................................................................
91
Daftar Pustaka
…………………..
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
92
xxiii
DAFTAR TABEL
Tabel 2.1 Atribut pada Level Kapabilitas
………………………..
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
39
xxiv
DAFTAR GAMBAR
Gambar 2.1 COBIT 5 yang dirilis oleh ISACA 2012
……………………
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
11
Gambar 2.2 Prinsip COBIT 5
……………
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
14
Gambar 2.3 COBIT 5 menciptakan nilai terkait bisnis melalui IT
………………
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
15
Gambar 2.4 Area Kunci Tata Kelola dan Manajemen
……………..
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
18
xxv
Gambar 4.1 Salah satu halaman akses dari K-Sistem
………..
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
51
Gambar 4.2 Struktur Organisasi PT. Summit Indonesia
……………
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
52
xxvi
ABSTRAK
Perkembangan TI dalam akuntansi berpengaruh terhadap sistem
informasi akuntansi (SIA) perusahaan. Oleh karena adanya perubahan proses
SIA berdampak pula pada proses audit, saat ini tidak hanya dilaksanakan audit
keuangan, operasional dan kepatuhan namun mengikuti perkembangan
teknologi informasi akuntansi saat ini sehingga dilaksanakan pula audit sistem
informasi akuntansi.
Terdapat framework yang dikenal sering digunakan dalam pelaksanaan
Evaluasi Tata Kelola Teknologi Informasi dalam perusahan yaitu COBIT.
Penulis akan menggunakan kerangka COBIT 5 untuk melakukan Evaluasi Tata
Kelola Teknologi Informasi karena kerangka ini dinilai lebih baru dan lebih
baik dari kerangka COBIT sebelumnya.
Rumusan masalah yang ingin dicapai yaitu capability level Tata Kelola
TI pada PT. Summit Indonesia dengan pengukuran menggunakan kerangka
COBIT 5.0 domain Deliver, Service and Support (DSS).
Kata kunci : Tata Kelola Teknologi Informasi, COBIT 5, Domain Deliver,
Service and Support, DSS, Capability Level