refkas hiperbilirubin

32
7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 1/32 LAPORAN KASUS BAGIAN ILMU KESEHATAN ANAK RSUD DR. R. SOEDJATI SOEMODIARDJO PURWODADI  HIPERBILIRUBIN NEONATUS DISUSUN OLEH USSISTI ALADINI 01. 211. 6547  PEMBIMBING DR. KURNIA DWI A, SP. A  FAKULTAS KEDOKTERAN UNIERSITAS ISLAM SULTAN AGUNG SEMARANG 2015! 2016

Upload: muhammad-kemal-thoriq

Post on 18-Feb-2018

229 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 1/32

LAPORAN KASUS

BAGIAN ILMU KESEHATAN ANAK 

RSUD DR. R. SOEDJATI SOEMODIARDJO PURWODADI 

HIPERBILIRUBIN NEONATUS

DISUSUN OLEH

USSISTI ALADINI

01. 211. 6547 

PEMBIMBINGDR. KURNIA DWI A, SP. A

 

FAKULTAS KEDOKTERAN UNIERSITAS ISLAM SULTAN AGUNG

SEMARANG2015! 2016

Page 2: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 2/32

IDENTITAS

Nama : By.Ny.N H

Usia : 2 hari

Jenis Kelamin : Laki-laki

 Alamat : PenawanganPekerjaan orang tua : Wirawasta

Tanggal dirawat : 17 Oktober 2015

Ruang perawatan : Peristi level II

Page 3: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 3/32

 ANAMNESISa.Keluhan utama: kuning seluruh tubuh

b.Riwayat penyakit sekarang:Pasien bayi laki-laki usia 2 hari dari bangsal D dengan

keluhan badan kekuningan seluruh tubuh kecuali telapaktangan dan kaki sejak hari ke-2 setelah lahir disertai demamselama satu hari , kejang (-). Menurut orang tua bayi kulitbayi nampak kering, lemes, tapi tidak sesak nafas. bayinampak malas minum ASI. Tidak ada muntah, batuk danpilek.

Bayi lahir sc atas indikasi re-sc tanggal 15 Oktober 2015

dengan usia kehamilan 38 minggu bantuan dr.sp.OG danlangsung menangis dengan berat badan lahir 3600 gram.Keluarga pasien tidak ada yang mengeluh menderitapenyakit seperti ini. Bayi belum diimunisasi

Page 4: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 4/32

c.Riwayat penyakit dahulu:

Diare : disangkal

Batuk : disangkal

Pilek : disangkal kejang : disangkal

d.Riwayat Penyakit Keluarga:

Hepatitis : disangkal

Obstruksi hepar : disangkal

Page 5: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 5/32

Riwayat kehamilan dan prenatal:

Ibu DM : disangkal

Gawat janin : disangkal

Malnutrisi intrauterin : disangkal

Infeksi intranatal: disangkal

Perawatan ANC : tidak rutin, 5 kali di sp.OGTempat kelahiran: sp.OG

Cara persalinan : SC

Keadaan bayi : langsung menangis

BBL : 3600 gram

PB: 45 cm

LK: 35 cm

LD: 34 cm

Lila : 11 cm

Kelainan bawaan : -

f.

Page 6: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 6/32

Riwayat persalinan :

Riwayat ikterus/ terapi sinar/ tranfusi tukarpada bayi sebelumnya : disangkal

Inkompatibilitas darah :disangkal

g. Riwayat sosial ekonomi:

Keadaan ekonomi cukup

Page 7: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 7/32

PEMERIKSAAN FISIK

Keadaan umum: lemas,tampak kuning,malas minum, sesak nafas(-),

Kesadaran : komposmentis

BB: 3600 gram

Tanda Vital:

HR : 164 x/menit

Suhu: 38,4o C

RR : 62 x/ menit (thoraco abdominalis)

Kepala : Mesocephal

Mata : Conjungtiva anemis (-), sklera ikterik (+) mata cekung

(-),Telinga : serumen (-),

Hidung : secret -/-, nafas cuping hidung (-), epitaksis (-)

Mulut: pucat (-), kering (+),

Leher: pembesaran KGB (-)

Page 8: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 8/32

Thorax :

CorInspeksi: iktus kordis tak terlihat

Palpasi : iktus kordis teraba linea midcalvicularissinistra ICS V

 Auskultasi: suara jantung I dan II reguler, bising (-)

Pulmo

Inspeksi: gerak nafas simetris/ tidak ada nafas

tertinggal, retraksi costa (-)Palpasi : krepitasi (-), massa (-)

 Auskultasi: vesikuler seluruh lapang paru dextra etsinistra

Page 9: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 9/32

 Abdomen :

Inspeksi : gerak peristaltik (-), supel, hernia

umbilikalis (-) Auskultasi : bising usus (+)

Palpasi : massa (-)

Extremitas : sianosis (-), akral dingin (-), ikterik (+),

edema (-)Skor Kramer : IV

o tidak ada

1wajah dan leher

2dada dan punggung

3perut hingga lutut

4lengan dan extremitas bawah

5tangan dan kaki

Page 10: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 10/32

PEMERIKSAAN PENUNJANG

DARAH

17/10/2015

Bilirubin Total : 11,6 mg/dl

Bilirubin Direct : 0,6 mg/dl

Bilirubin Indirect: 11 mg/dl

Page 11: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 11/32

MASALAH

Kuning seluruh tubuh pada hari ke 2 setelahkelahiran

Demam 1hari

Bayi lemes dan malas minum ASIHiperbilirubin indirek

Page 12: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 12/32

DIAGNOSIS KERJA

Neonatus aterm

Ikterus fisiologis

Page 13: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 13/32

DIAGNOSIS BANDING

Ikterus patologis

Page 14: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 14/32

INITIAL PLAN

Initial plan diagnosis

 Coomb test

Kadar G6PD

Golongan darahPemeriksaan pulasan darah perifer

Hitung retikulosit

Initial plan terapi

 ASI min 8-12 x/hari

Foto Terapi 2x 24 jam

Page 15: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 15/32

Initial plan monitoring

Kekuningan pada bayi post foto terapi

Cek Bil direk dan indirek post foto terapi

KU bayiPantau kenaikan BB serta frekuensi BAK danBAB

Initial plan edukasi

Menjelaskan kelurga pasien tentang kondisi pasiendan tindakan yang dilakukan

Page 16: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 16/32

PROGNOSIS

QUO AD VITAM : AD BONAMQUO AD SANAM : AD BONAM

QUO AD FUNGTIONAM: AD BONAM

Page 17: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 17/32

HIPERBILIRUBIN

Page 18: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 18/32

DEFINISI

Hiperbilirubinemia adalah ikterus dengankonsentrasi bilirubin serum yang menjurusterjadinya kern ikterus atau ensefalopatibilirubin bila kadar bilirubin tak terkendali

(Mansjoer, 2008).

Ikterus neonatarum ditandai dengan pewarnaanikterus pada kulit dan sklera akibat akumulasi

bilirubin tak terkonjugasi yang berlebihan(sukadi, 2008) dengan serum bilirubin ≥ 5 mg/dl(86μ mol/L) (Etika et al, 2006).

Page 19: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 19/32

KLASIFIKASI

Ikterus fisiologis

Ikterus yang timbul pada hari ke-2 dan hari ke-3serta tidak mempunyai dasar patologi

Tanda-tanda:

1. Timbul hari ke-2 atau hari ke-3

2. Bilirubin total < 12 mg%

3. Kadar bilirubin indirek < 10 mg% pada aterm

4. Kecepatan peningkatan bilirubin < 5% per hari

5. Kadar biliruin direk < 1 mg%

6. Ikterus menghilang pada hari 10 hari pertama

7. Tidak mempunyai hubungan dengan keadaanpatologis

Page 20: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 20/32

Ikterus patologis

Ikterus mempunyai dasar patolgis atau

hiperbilirubinemiaTanda-tanda

1. Ikterus terjadi 24 jam pertama

2. Kadar bilirubin > 10 mg% aterm dan preterm > 12,5

mg%3. Peningkatan bilirubin > 5 mg% per hari

4. Ikterus menetap setelah 2 minggu pertama

5. Kadar bilirubin direk >1 mg%

6. Mempunyai hubungan dengan proses hemolitik

 sumber : Arief ZR, 2009. hal. 29

Page 21: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 21/32

 KRAMER

I   kepala dan leher , bilirubin total ± 5,0 mg%

IIbadan atas, biliruin ± 9,0 mg%

IIIbadan bawah hingga tungkai , bilirubin ± 11,4 mg%

IV

daerah lengan, kaki bawah lutut, bilirubin ± 12,4 mg%V   telapak tangan dan kaki, bilirubin ± 16,0 mg%

Page 22: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 22/32

ETIOLOGI

Produksi berlebihKurang mampunya bayi untuk mengeluarkan bilirubin, ex: hemolisispada inkompatibilitas Rh, ABO, gol darah lain, def. G6PD, piruvatkinase, perdarahan tertutup dan sepsis

Gangguan proses uptake dan konjugasi hepar

Imaturitas hepar, kurangnya substrat untuk konjugasi bilirubin,gangguan fungsi hepar, akibat asidosis, hipoksia dan infeksi, tidakterdapat enzim glukorinil transferase ( sindrom Criggler- Najjar) danDef. Protein Y hepar untuk uptake bilirubin ke sel hepar

Gangguan trasnportasiObat salsilat, sulfarazole mempengaruhi pengikatan bilirubin danalbumin. Def albumin peningkatan bilirubin indireksel otak

Gangguan eksresi

Obstruksi hepar

Sumber: Hassan et al. 2005

Page 23: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 23/32

PATOFISIOLOGI

Page 24: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 24/32

GEJALA

Kulit tampak berwarna kuning,

Mukosa dan konjungtiva berwarna kuning

 Anemia

Pembesaran lien dan heparGangguan nafas

Perdarahan tertutup

Letargi

Demam> 37o

Penurunan nafsu makan

Diare

Page 25: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 25/32

PEMERIKSAAN PENUNJANG

Px. Golongan darah ibu saat hamil dan bayi saatkelahiran

Px. Kadar bilirubin serum

Px. Coomb testPx. Kadar G6PD

Px. USG abdomen

Page 26: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 26/32

TERAPI

Pemberian ASI yang cukup ( 8- 12 kali sehari)

Fototerapi

Tranfuse tukar

Prematur

Dimodifikasi dari Cloherty JP, et al. Manual of Neonatal care.Edisi ke-6. Philadelphia:Lippincot Williams &Willians: 2008

Sumber Pedoman Pelayanam Medis IDAI. Jilid 2. hal 118. th2011.

Berat Indikasi sinar bil serum

total

Indikasi tranfusi tukar

bil. Serum total

<1000 g

1000-1500 g

1500-2000 g

2000-2500 g

Dimulai dari 24 jam pertama

7-9

10-12

13-15

10-12

12-15

15-18

18-20

Page 27: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 27/32

Modifikasi dari AAP. Management of hyperbilirubinemia in the niwborn infant 35 or more weeks ofgestation. Pediatrics. 2004: 114: 297-316

Sumber Pedoman Pelayanam Medis IDAI. Jilid 2. hal 118. th 2011.

Page 28: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 28/32

TRANFUSI TUKAR

Keterangan

1. Tranfusi tukar segera direkomendasikan untuk bayiyang menunjukkan tanda ensefalopati bilirubinakut (hipertoni, arching, rectocollis, opistotonus,

demam, high pitched cry) atau bila bilirubin serumtotal ≥ 5 mg/ dl diatas garis yang ditentukan.

2. Faktor resiko: penyakit hemolitik isoimun, defisiensiG6PD, asfiksia, letargi, instabilitas suhu, sepsis,asidosis.

3. Periksa albumin serum dan hitung rasiobilirubin/albumin

4. Bilirubin yang digunakan adalah bilirubin serumtotal

Page 29: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 29/32

Page 30: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 30/32

KOMPLIKASI

Kern ikterus: kerusakan otak akibatperlengketan bilirubin indirek pada otak

Page 31: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 31/32

DAFTAR PUSTAKA

 Arief ZR, 2009. hal. 29

Buku patologi. Robbins & Kumar

Dimodifikasi dari Cloherty JP, et al. Manual ofNeonatal care. Edisi ke-6. Philadelphia:Lippincot

Williams &Willians: 2008

Sumber Pedoman Pelayanam Medis IDAI. Jilid 2. hal118. th 2011.

Modifikasi dari AAP. Management of

hyperbilirubinemia in the niwborn infant 35 or moreweeks of gestation. Pediatrics. 2004: 114: 297-316

Sumber Pedoman Pelayanam Medis IDAI. Jilid 2. hal118. th 2011.

Page 32: Refkas Hiperbilirubin

7/23/2019 Refkas Hiperbilirubin

http://slidepdf.com/reader/full/refkas-hiperbilirubin 32/32

TERIMAKASI

H