pharmaceutic interaction 2

34
INTERAKSI OBAT (Farmasetik) dr.Rul Afiyah S, M.Kes. Bagian Farmakologi dan Terapi Fak.Kedokteran UGM

Upload: adi-dan-dia

Post on 30-Oct-2014

133 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Pharmaceutic Interaction 2

INTERAKSI OBAT (Farmasetik)

dr.Rul Afiyah S, M.Kes.Bagian Farmakologi dan Terapi

Fak.Kedokteran UGM

Page 2: Pharmaceutic Interaction 2

• Kepentingan pemahaman interaksi farmasetik oleh dokter

Dalam praktek klinis, kasus emergency?

Banyak obat injeksi yang tidak dapat dicampur dalam 1 syringe atau

infus IV

Page 3: Pharmaceutic Interaction 2

Objectives

• Memahami prinsip-prinsip pemilihan obat dan penggunaannya di dalam klinis– Memahami pengertian interaksi farmasetik– Memahami penyebab/mekanisme, tanda, dan

pencegahan interaksi farmasetik

Page 4: Pharmaceutic Interaction 2

REFERENCE

• DGAFMS Medical Memorandum No 113. Care in Mixing Drug with intravenous Infusion.

• Hoover,J.E. 2000. Remington’s Pharmaceutical Sciences. Mack Publishing company

• King Guide Publication. 2005. King Guide to Parenteral Admixture. • Parfit K.1998. Martindale The Extra Pharmacopea. Pharmaceutical

Press.• Wicharn Junwitayanuchit. Physicochemical factors Involving drug

Incompatibilities. Faculty of Pharmaceutical Sciences, Huachlew Chalermprakiat University, Thailand.

• Sinha et al, 2004. Physical Incompatibility of Injection Diclofenac Sodium eith Isolyte P. Anesth Analg, 98:870-8

Page 5: Pharmaceutic Interaction 2

INTERAKSI OBAT

• Efek suatu obat diubah oleh obat yang diberikan sebelumnya atau yang diberikan pada waktu yang sama– Object drug – Precipitant drug

Page 6: Pharmaceutic Interaction 2

MEKANISME KERJA INTERAKSI

1. Interaksi farmasetik

2. Interaksi Farmakokinetik

3. Interaksi Farmakodinamik

Page 7: Pharmaceutic Interaction 2

TEMPAT BERLANGSUNGNYA INTERAKSI

• Invivo– Di dalam tubuh– Interaksi farmakokinetik dan farmakodinamik

• Invitro– Di luar tubuh– Peracikan/penyusunan, dispensing, penyimpanan

atau pemberian obat– Interaksi farmasetik

Page 8: Pharmaceutic Interaction 2

INTERAKSI FARMAKOKINETIK

• Suatu obat mengubah– Absorpsi– Distribusi– Metabolisme– Ekskresi obat lain

• ContohAntacids + Tetracyclin chelated complex

• Peningkatan/penurunan konsentrsai obat di tempat kerja khasiat obat

Page 9: Pharmaceutic Interaction 2

INTERAKSI FARMAKODINAMIK

• terjadi di tingkat reseptor • Perubahan respon pasien terhadap suatu

obat karena adanya obat lain• Penggunaan 2 atau lebih obat secara

bersamaan, berefek sinergis atau antagonis

Page 10: Pharmaceutic Interaction 2

Berdasar bahan-bahan obat yang berinteraksi : Interaksi antar komponen aktif Interaksi komponen aktif - bahan tambahan Interaksi antar bahan tambahan

Bahan tambahan : pembawa, cosolvent, surfactant, pemanis, pengawet

INTERAKSI FARMASETIK(DRUG INCOMPATIBILITY)

Page 11: Pharmaceutic Interaction 2

• Hasil reaksi fisikokimia dalam bentuk perubahan yang terlihat atau tidak terlihat

• Bisa menurunkan potensi, peningkatan toksisitas, atau efek yang tidak diharapkan

• Type :1. Physical or visual incompatibilities 2. Chemical or invisible incompatibilities3. Combination

DRUG INCOMPATIBILITY in PARENTERAL ADMIXTURE

Page 12: Pharmaceutic Interaction 2

PHYSICAL INCOMPATIBILITIES

Page 13: Pharmaceutic Interaction 2

PHARMACEUTICAL INTERACTION

• Berdasar cara pemberian– Non parenteral incompatibility apoteker– Parenteral incompatibility dokter

Page 14: Pharmaceutic Interaction 2

PHYSICAL INCOMPATIBILITIES

• Tanda-tanda physical incompatibility

• Penyebab1. Perbedaan pH untuk kelarutan obat

2. Perubahan konsentrasia) Pengenceran kosolven

b) Pengenceran surfaktan

3. Pembentukan garam tidak larut

Page 15: Pharmaceutic Interaction 2

– Pengkabutan/kekeruhan/ – Kristal– pengentalan/gel– Precipitate– Timbul gas– Perubahan warna

Tanda-tanda Inkompatible secara fisik

Terdeteksi mata

Page 16: Pharmaceutic Interaction 2

Penyebab Physical incompatibilities

1. Perbedaan pH untuk kelarutan obatObat larut dalam lingkungan pH basa tidak larut dalam

pH asam, dan sebaliknya

Contoho Epinefrin + Asyclovir –Na (pH = 11) quinon (pink

kemudian coklat)o Acyclovir-Na + Diltiazem-HCl Acyclovir (precipitate)o Aminophillyne + Dyphenhydramin-HCl precipitateo Phenytoin-Na (pH 12) + Glucosa 5% infusion (pH 4 )o Furosemide (pH 8-9,3) + media asam atau D5% sol.

Page 17: Pharmaceutic Interaction 2

2. Perubahan konsentrasia) Pengenceran kosolven

obat mengandung kosolven + obat bermedia air atau saline

Table. Obat yang diramu dalam kosolven

Chlordiazepoxide propylene glycol 20%

Diazepam propylene glycol 20%, alcohol 10%

Digoxin, Phenytoin-Na

propylene glycol 40%, alcohol 10%

Dimenhydrinate propylene glycol 50%

Multivitamins propylene glycol 30%

Phenobarbital sod. propylene glycol 67,8%, alcohol 10%

Source : Handbook of Injectable Drugs, 11th ed., L.Trissel

Page 18: Pharmaceutic Interaction 2

• Phenobarbital-Na (ph 8,5-10) + Na bicarbonat (pH 8,6) 2 lapis cairan

Obat bermedia air benzyl alcohol penicillin gentamycin

Page 19: Pharmaceutic Interaction 2

b) Pengenceran surfaktan

Obat mengandung sejumlah surfaktan + obat dalam media air

Amphotericin B ( surfaktan : deoxycholate)

+ NaCl sol.

+ Electrolytes sol. Cholate (precipitate)

Page 20: Pharmaceutic Interaction 2

Contoh obat mengandung surfaktan

Amphotericin B Deoxycholate

Chlordiazepoxide Polysorbate 80

Phytomenadion (Vit.K) Polysorbat 80

Vitamin A Polysorbate 80

Source : Handbook of Injectable Drugs, 11th ed., L.Trissel

Page 21: Pharmaceutic Interaction 2

3. Pembentukan garam tidak larut• Garam dari kation monovalen (Na danK), umumnya lebih larut daripada

bivalen (Ca dan Mg)

• Dengan jumlah kation yang sama, garam karbonat dan fosfat : kurang larut daripada garam Chloride dan acetate

Inj. Mengandung fosfat + solution mengandung garam Calcium

NaH2PO4/Na2HPO4 buffer + CaCl2 Ca3(PO4)2

NaHCO3 + Ca-gluconat CaCO3 (precipitation)

Codein H3PO4,clindamycine phosphat,

dexamethasone-Na phosphat

Page 22: Pharmaceutic Interaction 2

PHYSICAL INCOMPATIBILITY

• Pelepasan gas– Interaksi antara obat bersifat asam dengan

bicarbonat (HCO3-) atau carbonat (CO3-2)pelepasan CO2

– inj. Obat asam + NaHCO3 inj.

(Dopamin-HCL) cephalosporin dibuffer barbiturat dengan carbonat

CO2

Page 23: Pharmaceutic Interaction 2

CHEMICAL INCOMPATIBILITIES

Page 24: Pharmaceutic Interaction 2

CHEMICAL INCOMPATIBILITIES

– Degradasi secara kimia– Menghasilkan obat tidak aktif atau toksik– Tidak ada tanda-tanda yang dapat dilihat– Jenis degradasi

1. Hidrolisis

2. Oksidasi

3. Fotolisis

Page 25: Pharmaceutic Interaction 2

1. Hidrolisis Reaksi senyawa (misal : laktam) dengan air

Ampicilin, Penicilline

Antibiotik ß-lactam (ampicillin-Na, Penicillin)

+obat bersifat asam (Dopamin-HCl)

degradasi Penicilline dipercepat

Penicillin inactive

Page 26: Pharmaceutic Interaction 2

2. Oksidasi Mendapat O2 atau kehilangan H atau elektron

Contoh : Gentamycin sulphat teroksidasi lambat pada pH <4

Gentamycin sulphat + obat ber pH tinggi

(chloramphenicol, all penicillin)

pH > 4Degradasi gentamycine lebih cepat

Page 27: Pharmaceutic Interaction 2

3. Fotolisis/foto-oksidasi Peningkatan pH meningkatkan kecepatan

fotolisis/foto-oksidasi pH < 4 : foto-oksidasi berlangsung lambat i.e : amphotericin B

Dopamin-HCl

Page 28: Pharmaceutic Interaction 2

INFUSION FLUID CHARACTERISTICS AND COMMON INCOMPATIBILITIES

Infusion Fluids Characteristics Incompatible with

Dextrose Acidic (pH may be as low as 3.5)

Benzyl penicillin, aminophyllin, barbiturates, ampicillin, vit B-12, hydrocortisone, heparin, phenytoin-Na

Isotonic saline Neutral or slightly acidic. Suitable vehicle for most drug

Noradrenalin, amphotericin B

Electrolytes (Na,K,Ca,Mg,Cl,Lactat)

Sligthly acidic or neutral

Ringer lactat incompatible w amphotericin B, tetracyclin succinyil cholin

Dextrans Slightly acidic pH Ampicillin, ascorbic cid, chlorpromazine, barbiturates, promethazine

Page 29: Pharmaceutic Interaction 2

INCOMPATIBLE DRUG MIXTURES

Drug Incompatible with

Aminophyllin (pH 8-9) Any strong acidic solution, vit C, dyphenhydramin-HCl, papaverin-HCl, chlorpromazine,penicillin G, opioid analgesics, phenytoin

Ampicillin (pH 8.5-10) Adrenaline, atropine, chlorpromazine, dopamin

Ascorbic acid Aminophyllin, dextran, sodium bicarbonat,

Calcium gluconat (pH 6-8.2) Oxytetracyclin, phenytoin, sodium bicarbonat, carbonat

Chlorpromazine Chloramphenicol, aminophyllin, ampicilin

Page 30: Pharmaceutic Interaction 2

• Pencampuran obat parenteral tidak dianjurkan, kecuali– jumlah IV lines yang tersedia terbatas , untuk

pemberian secara kontinyu multipel obat– multiple obat yang harus diberikan dalam

jangka waktu yang pendek– Pasien rawat di rumah memerlukan multipel

obat yang diberikan secara bersamaan lewat continuous infusion sedangkan multiple IV lines tidak memungkinkan

Page 31: Pharmaceutic Interaction 2

PENCEGAHANHindari pencampuran obat bila beda pH > 1Hindari mencampur obat mengandung kosolven atau surfaktan dengan obat berpelarut air

hindari mengkombinasikan obat bersifat asam dengan obat ber buffer karbonat atau bikarbonat

Bila obat IV diberikan secara berturutan lewat pipa infus, bersihkan pipa infus dengan larutan yang kompatible diantara 2 pemberian obat Ikuti instruksi pabrik obat berkaitan dengan pembuatan, media, pencampuran dan pencegahan inkompatibilitas

Page 32: Pharmaceutic Interaction 2

Case report• A 7-year-old boy diagnosed to have an

intracranial mass with the features of obstructive hydrocephalus, was scheduled for endoscopic third ventriculostomy under endotracheal anesthesi. He received Isolyte P, a pediatric maintenance fluid through infusion set. As soon as the doctor started injecting diclofenac sodium via infuse set they noticed white precipitation along the tubing distal to infusion set.

Source : Sinha et al, 2004. Physical Incompatibility of Injection Anesth Analg, 98:870-8

Page 33: Pharmaceutic Interaction 2

• In the case :– Isolyte P contains the salts of K and Na (the Na-

metabisulphite)– Diclofenac Na injection contains propylene glycol

• In vitro test :• Salts of K and Na + Na-diclofenac (contains propylene

glycol) no precipitation• Diazepam inj. (contains propylene glycol) + Isolyte P

white precipitates• Diclofenac Na (without propylene glycol) + Isolyte P

No precipitation

• Na-metabisulphite and propylene glycol have interacted and caused physical incompatibility

Page 34: Pharmaceutic Interaction 2