nota lengkap sejarah tingkatan 2 (bab 1 - 8)

8/2/2019 Nota Lengkap Sejarah Tingkatan 2 (Bab 1 - 8)

1/26

1

SEJARAH TINGKATAN DUA

BAB 1 KEDUDUKAN STRATEGIKMENDORONG PENGUASAAN

BRITISH

Pengaruh British di Kedah(Teks m/s: 4-6)

sebelum tahun 1791Pulau Pinangadalah sebahagian dari wilayahKedah

Kedah pula terletak di bawahnaungan Siam

terkenal sebagai sebuah kuasamaritim

Syarikat Hindia Timur Inggeris(SHTI) tertarik dengankegemilangan Kedah terutamanyadi Pulau Pinang

Sebab-Sebab SHTI Tertarik denganKedah

a) Kedah Sebagai PelabuhanPersinggahan

kedudukan Kedah strategik di laluanantara timur dan barat

banyak terdapat kemudahan sepertibekalan air, bekalan makanan dantempat membaiki kapal

pedagang singgah sebelum belayarke Canton, China

tempat berlindung sementaramenunggu peralihan angin monsun

b) Kedah Sebagai Pusat PengumpulanBarang Dagangan

banyak barang dagangan terdapat diKedah yang dibawa dari negara luarseperti China

teh dari China diperlukan oleh SHTI China perlukan emas, perak, bijih

timah dan lada hitam dari KepulauanMelayu

c) Kedah Sebagai Pangkalan Tentera

SHTI perlukan Pulau Pinang sebagaipangkalan tenteranya

SHTI bersaing kuasa perdagangandengan Perancis di India

Pulau Pinang dijadikan pangkalantentera untuk mempertahankan Indiadari serangan Perancis

Ancaman-Ancaman di Kedah

Kuala Kedah berkembang sebagai

pelabuhan entrepot di KepulauanMelayu

pemimpin mengamalkan dasar bukapintu dalam pentadbiran

Kuala Kedah maju sebagai pusatperdagangan antarabangsa

para pemimpin Kedah menghadapitentangan dan ancaman dalamusaha mengekalkan kedaulatanKedah dari Bugis, Siam dan Burma

i) Ancaman Bugis Dari Selangor

akhir abad ke-18 keadaan politikKedah tidak stabil kerana perebutantakhta antara pembesar-pembesar

keadaan ini mengancam kedaulatanKedah

tahun 1770 Sultan Muhammad Jiwamelantik Tunku Abdullah sebagaiRaja Muda Kedah

kerabat diraja Kedah tidak bersetujukerana Tunku Abdullah bukan anakgahara

kerabat diraja Kedah berpakatdengan Bugis di Selangor untuk

menentang Sultan Muhammad Jiwa tentera Bugis pimpinan Raja Haji

menyerang dan menawan KualaKedah dan Alor Setar

Sultan Kedah terpaksa berundur keKangar

Sultan Muhammad Jiwa dapatkanbantuan tentera dari firma JourdainSullivan and de Souza

tahun 1771 firma telah menghantarFrancis Light ke Kedah untukberunding

perjanjian telah ditandatangani yangmembenarkan firma berniaga diKuala Kedah

firma dikehendaki membantu Kedah

dalam ketenteraan Sultan Kedah membatalkan

perjanjian apabila firma tidakmembantu Kedah menyerang Bugisdi Selangor

(ii) Ancaman Siam

Kedah menghentikan penghantaranbunga emas kepada Siam semasaSiam berperang dengan Burma(1753-1781)

selepas perang tamat Siam menjadikuasa yang kuat dan menuntutKedah menghantar bunga emas,wang dan tenaga manusia

Kedah berasa terancam

Sultan Abdullah (1778-1797)mendapatkan bantuan tentera SHTI

Sultan Kedah menawarkan PulauPinang sebagai hadiah sekiranyaSHTI sanggup melindungi Kedahdari ancaman Siam

Francis Light sedar tentangkepentingan Pulau Pinang sebagaipelabuhan dan pangkalan tentera

SHTI bersetuju untuk membantuKedah

Francis Light di Pulau Pinang(Teks m/s: 7-9)

SHTI bersaing dengan Belanda disemenanjung Tanah Melayu

SHTI bimbang dasar monopoliBelanda menjejaskan perdaganganmereka

SHTI anggap tawaran SultanAbdullah yang membenarkanmereka menduduki Pulau Pinangsebagai pucuk dicita ulammendatang

Francis Light menandatanganiperjanjian secara peribadi denganSultan Abdullah pada tahun 1786iaitu Perjanjian Inggeris-Kedah

Sultan Abdullah membenarkanFrancis Light menduduki PulauPinang dengan syarat Francis Light

memberi bantuan tentera apabilaperlu

Pada 11 Ogos 1786 upacaramenaikkan bendera rasmi Britishiaitu Union Jackdiadakan

nama Pulau Pinang ditukar kepadaPrince of Wales Island oleh FrancisLight

ibu negeri Pulau Pinang dinamakanGeorgetown iaitu sempena nama

Raja England King George III tahun 1787 sebanyak 42 buah kapal

berlabuh di Pulau Pinang

tahun 1790 bilangan kapalbertambah kepada 104 buah

bermulanya penjajahan British diTanah Melayu

Syarat Perjanjian Inggeris-Kedah 1786

SHTI bantu Kedah sekiranya Kedahdiserang musuh

SHTI tidak boleh melindungi musuhKedah

SHTI berjanji akan membayarsebanyak 30 000 dolar Sepanyolsetahun kepada sultan sebagai

pampasan

Pulau Pinang Diambil British SecaraRasmi

tahun 1786 Siam menakluk Patanidan mengancam Kedah

Sultan Abdullah menuntut SHTImemberi bantuan tentera (sepertidalam perjanjian 1786)

SHTI enggan membantu denganalasan SHTI tidak terlibat denganperjanjian

SHTI juga mahu menjagakepentingan perdagangan denganSiam

Sultan Abdullah mendesak FrancisLight meninggalkan Pulau Pinangkerana tidak menenpati janji

Francis Light enggan danmenawarkan bayaran ganti rugitetapi ditolah oleh Sultan Abdullah

Sultan Abdullah berasa marah dantertipu dengan tindakan Francis Light

Tahun 1791 Sultan Abdullahmenyediakan angkatan laut diSeberang Perai untuk menyerangdan mengambil semula Pulau Pinang

Sultan Abdullah mendapat bantuandari Riau, Siak dan Selangor

Francis Light minta bantuan dariBritish menyerang kubu Sultan

Abdullah di Seberang Perai Sultan Abdullah tewas

Sultan Abdullah terpaksamenandatangani PerjanjianPersahabatan dan KeamananInggeris-Kedah pada 1 Mei 1791

kesan-kesan:- SHTI menduduki Pulau Pinangsecara rasmi- sebagai ganjaran SHTi membayar6000 dolar Sepanyol setiap tahunkepada Sultan Abdullah- George Leith dilantik sebagaiGabenor Pulau Pinang yang pertama


2/26

2

SHTI Mengambil Seberang Perai(Teks m/s: 10-12)

2 sebab SHTI memerlukan SeberangPerai;

i. Seberang Perai sebagai bentengmempertahankan serangan terhadapPulau Pinang oleh pihak musuh

ii. Seberang Perai subur dan sesuaiuntuk pertanian bagi menampungmakanan di Pulau Pinang

SHTI mengambil kesempatan keranaSultan Dziauddin memerlukanbantuan tentera bagi menghadapiancaman Siam

terpaksa menandatangani PerjanjianPersahabatan dan Perikatan dengangabenor Leith pada Jun 1800

kesan SHTI menduduki PulauPinang dan menukar nama kepadaProvince Wellesley

Syarat Perjanjian Persahabatan danPerikatan 1800

Sultan Kedah menyerahkanSeberang Perai

SHTI membayar 10 000 dolarSepanyol setahun bagi Pulau Pinangdan Seberang Perai

SHTI tidak membantu Kedah apabilaSiam menyerang Kedah padaNovember 1821

rakyat Kedah terpaksa berjuangsendiri

Kedah tewas dan ditakluki Siam

Jun 1826 Raja Siam Rama IIImenandatangani perjanjian denganHenry Burney di Bangkok iaituPerjanjian Burney 1826

Syarat Perjanjian Burney 1826

British mengiktiraf ketuanan Siamterhadap Kedah

Sultan Kedah iaitu Sultan AhmadTajuddin II tidak dibenarkan tinggal diKedah, Pulau Pinang, SeberangPerai, Perak, Selangor dan Burma

British tidak membantu sultan Kedahmenyerang Siam dan jajahantakluknya

British akan menghantar balik sultanKedah yang berlindung di PulauPinang ke Kedah dan Kedahhendaklah membayar ufti bungaemas kepada Siam

Siam mengiktiraf pendudukan Britishdi Pulau Pinang dan Seberang Perai

Perluasan Kuasa British diSingapura(Teks m/s: 13-18)

Sebab-Sebab British Bertapak diSingapura:

i. SHTI gagal memajukan Pulau Pinang

Pulau Pinang gagal mencapaikemajuan

kedudukan Pulau Pinang jauh keutara Selat Melaka menyebabkannyagagal bersaing sebagai pelabuhan diKepulauan Melayu

kebanyakan kapal dagangberdagang di Betawi, Riau danLingga

ii. Keinginan British mempunyaipelabuhan strategik

perdagangan SHTI dengan Chinasemakin penting

barang dagangan China seperti teh,sutera, kapas dan bahan pencelupmendapat pasaran lumayan diEropah

SHTI memerlukan pelabuhanstrategik di selatan Selat Melaka

bertujuan untuk menguasai laluanperdagangan antara India dan China

SHTI menguasai Melaka dan Betawisemasa Perang Napoleon (1793-1814)

selepas Perang Napoleon tamatBritish terpaksa memulangkanMelaka dan Betawi kepada Belanda

Belanda mengenakan cukai yangtinggi dan memberi layanan burukkepada pedagang British di Betawi

Stamford raffles ditugaskan mencaripelabuhan baru

Raffles cuba membuka pelabuhan diPalembang, Acheh dan Riau tetapigagal

hasrat British untuk menyaingipengaruh Belanda tidak berhasil

iii. Singapura sebagai pangkalanperdagangan yang strategik

merupakan sebahagian wilayahJohor

kedudukannya strategik di bahagianselatan semenanjung Tanah Melayudapat mengawal laluan perdagangandi Selat Melaka dan Selat Sunda

Singapura sesuaisebagai pelabuhanbebas dan pangkalan British untukmenyaingi Belanda di Betawi

Raffles mencadangkan kepada SHTIsupaya mendirikan pangkalan baru

di Singapura Raffles yakin Singapura dapat

menyekat kuasa monopoli Belandadi Kepulauan Melayu

Raffles menghadapi masalah keranaSultan Johor iaitu Sultan AbdulRahman berada di bawah pengaruhBelanda

Cara-Cara Raffles (British)Menguasai Singapura:

Raffles mendarat di Singapura pada12 Januari 1819

Pada 30 Januari 1819 Rafflesmemaksa Temenggung Abdul

Rahman (Pemerintah Singapura danTanah Besar Johor) menandatanganiperjanjian yang membenarkan Britishmembina loji di Singapura

Temenggung Abdul Rahmanmenandatanganinya kerana bimbangdiserang oleh British

Syarat Perjanjian 30 Januari 1819

SHTI boleh mendirikan loji diSingapura

SHTI bersetuju melindungiTemenggung Abdul Rahman dariancaman dalam dan luar negeri

SHTI akan membayar sebanyak3000 dolar Sepanyol setahun kepadaTemenggung Abdul Rahman

SHTI tidak membenarkanTemenggung Abdul Rahmanmembuat hubungan dengan kuasaBarat lain

perjanjian antara Raffles danTemenggung Abdul Rahman ini tidaksah kerana tidak dipersetujui Sultan

Johor iaitu Sultan Abdul Rahman Raffles merancang untuk

memperdayakan Sultan AbdulRahman dan Belanda

Raffles menggunakan helah denganmenghidupkan semula masalahpewarisan takhta yang berlaku tahun1812

Raffles memperalatkan TengkuHussein yang kecewa kerana tidakditabal sebagai Sultan Johor

Raffles berjaya memujukTemenggung Abdul Rahman supayamenjemput Tengku Hussein keSingapura untuk ditabal sebagaiSultan Johor yang baru

pada 6 Februari 1819 Sultan Husseinmengiktiraf perjanjian awal antaraTemenggung Abdul Rahman denganRaffles yang dibuat pada 30 Januari1819

SHTI mula bertapak secara rasmi diSingapura

pertabalan Sultan Husseinmenyebabkan Johor menpunyai duaprang sultan iaitu Sultan Hussein diSingapura (diperintah olehTemenggung Abdul Rahman) danSultan Abdul Rahman di Lingga

British melantik Residennya diSingapura iaitu William Farquhar(1819-1823) dan John Crawford

(1823-1826)

Kuasa British di Singapura SecaraRasmi:

tahun 1819 British belum lagimenguasai Singapura secara rasmi

pada 7 Jun 1823 Rafflesmenandatangani perjanjian denganSultan Hussein dan TemenggungAbdul Rahman yang membolehkanSHTI menguasai Singapura danpulau-pulau disekitarnya

pada 2 Ogos 1824 perjanjianditandatangani antara ResidenSingapura John Crawford dengan

Sultan Hussein dan TemenggungAbdul Rahman

kesannya Sultan Hussein terpaksamenyerahkan Singapura secararasmi kepada SHTI

Syarat Perjanjian 7 Jun 1823

Sultan Hussein terima bayaran 1500dolar Sepanyol dan TemenggungAbdul Rahman sebanyak 800 dolarSepanyol sebulan

Sultan Hussein dan TemenggungAbdul Rahman tidak berhakmenerima atau mengutip cukai daritongkang Cina


3/26

3

SHTI berkuasa di seluruh pulauSingapura dan pulau-pulauberdekatan kecuali kawasan ataupulau kediaman Sultan Hussein danTemenggung Abdul Rahman

undang-undang Britishdikuatkuasakan

Syarat Perjanjian 2 Ogos 1819

Sultan Hussein dan Temenggung

Abdul Rahman menyerahkanSingapura kepada SHTI buatselama-lamanya

Sultan Hussein dan TemenggungAbdul Rahman hendaklahmembenarkan pedagang-pedagangbebas berdagang di Johor danwilayah takluknya

Sultan Hussein dan TemenggungAbdul Rahman atau warisnya bolehmenetap di tanah milik baginda diSingapura atau berpindah dariSingapura

SHTI mengarahkan TemenggungAbdul Rahman memindahkan pusat

pentadbiran dari Kuala SungaiSingapura ke Teluk Belanga

alasan SHTI ialah untuk memajukanSingapura

SHTI mengambil tanah-tanah diKampung Gelam dan Teluk Belanga

tahun 1866 pusat pemerintahanJohor di Teluk Belanga dipindahkanke Johor Bharu

Pertikaian Inggeris-Belanda danPerpecahan Kepulauan Melayu

(Teks m/s: 19-20)

Belanda tidak puas hati denganpetempatan Raffles di Singapura

alasan Belanda ialah Singapuraberada di bawah lingkunganpengaruh Belanda dan Singapuraakan menjejaskan perdaganganBelanda di Betawi

kesan pertikaian ialah;a) Hubungan Belanda-Inggeris tegangb) British enggan menyerahkan

Singapura kepada Belanda keranapotensi Singapura sebagaipelabuhan bebas dan pangkalantentera British

c) Satu perjanjian ditandatangani iaituPerjanjian Inggeris-Belanda 1824(Persetiaan London)

Syarat Perjanjian Inggeris-Belanda1824 (Persetiaan London)

Belanda mengiktiraf petempatanBritish di Singapura

Belanda berjanji tidak akanmembuka petempatan baru di TanahMelayu

British menyerahkan Bangkahulukepada Belanda dan Belandamenyerahkan Melaka kepada British

British berjanji tidak akan membukapetempatan baru ke selatanSingapura

Kesan Perjanjian Inggeris-Belanda1824

Kepulauan Melayu terbahagi dua;a) British menguasai Tanah Melayu

dan Singapura di Utarab) Belanda menguasai Kepulauan Riau

dan Lingga di Selatan

British dapat meluaskan pengaruh diTanah Melayu tanpa gangguankuasa-kuasa Barat lain

Melaka menjadi hak British danmembolehkan British menguasai

laluan perdagangan di Selat Melaka Kerajaan Johor berpecah dua iaitu;a) Johor dan Singapura menjadi hak

Britishb) Kepulauan Riau dan Lingga menjadi

hak Belanda

Penubuhan Negeri-Negeri Selat NNS (Teks m/s: 21-13

tahun 1824 SHTI menguasai PulauPinang, Melaka dan Singapura

Pulau Pinang ditadbir oleh LeftenanGabenor

Singapura dan Melaka ditadbir olehResiden

tahun 1826 ketiga-tiganya disatukandi bawah satu pentadbiran iaitu NNS

tujuan adalah untuk menyeragamkanpentadbiran dan menjimatkanperbelanjaan

ibu negeri NNS pertama ialah PulauPinang

tahun 1832 ibu negeri NNSdipindahkan dari Pulau Pinang keSingapura

alasannya kerana kedudukanSingapura lebih strategik danmenguntungkan

Pentadbiran di Negeri-Negeri Selat

pentadbiran NNS diketuai oleh

Gabenor Gabenor menerima arahan daripada

Gabenor Jeneral British di India

Gabenor NNS dibantu oleh ResidenKonsuler bagi setiap negeri di PulauPinang, Singapura dan Melaka

semua dasar dan undang-undangNNS digubal oleh Gabenor JeneralBritish di India

kesan-kesannya;a) Penduduk dan pedagang tempatan

tidak puas hati kerana NNS ditadbirseperti Tanah Jajahan India

b) Saudagar-saudagar British di NNSmerayu dan mendesak supayadipindahkan pentadbiran ke London

c) Pada 1 April 1867 NNS diisytiharkansebagai Tanah jajahan British dandiletakkan di bawah Pejabat TanahJajahan di London

d) Majlis Perundangan ditubuhkan bagimembolehkan NNS meluluskanundang-undang sendiri

Sebab-Sebab PerpindahanPentadbiran NNS Dari India Ke

London (1867)

SHTI di India tidak mengambil berattentang kebajikan NNS

NNS membantah cadanganmenghapuskan taraf pelabuhanbebas di Singapura

Kedatangan imigran Cina ke NNStidak terkawal kerana kebanyakanmereka menubuhkan kongsi gelapdan melakukan kekacauan

Pengenalan Akta Mata Wang 1855menyebabkan mata wang Sepanyoldiganti dengan mata wang rupeeIndia ini merugikan pedagang-pedagang kerana nilai rupee rendah

Penduduk tempatan membantah

kerana NNS dijadikan tempatbuangan banduan

Kesan Perpindahan PentadbiranNNS Ke London

Tahun 1871 mata wang NNSpertama telah dikeluarkan

SEJARAH TINGKATAN 2

BAB 2

KEKAYAAN HASIL BUMIMENDORONG CAMPUR TANGANBRITISH

2.1 Dasar Campur Tangan British diNegeri-Negeri Melayu NNM

(Teks m/s: 29-32)

Sebab-Sebab Dasar Campur TanganBritish di NNM

i. Kekayaan bumi NNM

hasil bumi seperti bijih timah, emas,bijih besi dan arang batu

kawasan utama bijih timah di Larutdan Kinta (Perak), di Sungai Pahangdan Sungai Lembing (Pahang), diLukut, Kuala Lumpur , Ampang danPetaling (Selangor) dan di SungaiUjong, Negeri Sembilan

kawasan utama emas ialah di UluTembeling, Pahang

ii. Revolusi Perindustrian

British memerlukan bijih timah untukperusahaan mengetin makanan

NNM perlu dikuasai untuk bekalanbijih timah berterusan

NNM sebagai pasaran hasil keluarankilang

iii. Pembukaan Terusan Suez danPenciptaan Kapal Wap

Terusan Suez dibuka tahun 1869

terusan ini menghubungkan LautMerah dengan Laut Mediterranean

ia memendekkan perjalanan dariEngland (Eropah) ke India, AsiaTenggara dan China

penciptaan kapal wapmempercepatkan perjalanan dandapat membawa muatan lebihbanyak

iv. Persaingan Kuasa Eropah Lain

abad ke-19 berlaku persaingankuasa


4/26

4

British di India bimbang dengankuasa Eropah lain di Asia Tenggara

British tidak akan membiarkankepentingannya di NNM diancamoleh kuasa Barat lain seperti Belandadi Hindia Timur (Indonesia), Perancisdi IndoChina dan Sepanyol di Filipina

v. Perubahan Dasar British di London

tahun 1873 Parti Konservatif

menguasai kerajaan British diLondon

Parti Liberal kalah

pertukaran kerajaan menyebabkandasar tidak campur tangan kepadadasar campur tangan di NNM

vi. Desakan Pedagang di NNM

keadaan huru-hara berlaku di NNM

antara sebab-sebabnya ialahpertelingkahan antara pembesar danpergaduhan kongsi gelap Cina

keadaan ini memberi kesan kepadapedagang-pedagang di NNS keranamereka mengalami kerugian

akibatnya pedagang mendesak

British campur tangan danmelindungi kepentingan pelaburanmereka di NNM

tahun 1873 seramai 243 pedagangNNS menulis surat kepada LordKimberly iaitu Setiausaha TanahJajahan British mendesak Britishcampur tangan

Hubungan Antara NNS Dengan NNM

NNS sebagai pelabuhan entrepot

NNS mengendalikan perdaganganbagi NNM

Pedagang-pedagang NNS melaburmodal dalam perlombongan bijih

timah di Larut, Sungai Ujong, Lukutdan Klang

2.2 Keadan di Perak, Selangor,Negeri Sembilan dan Pahang

Memberi Peluang Campur TanganBritish (Teks m/s: 33)

kurun ke-19 keadaan di NNM pantaibarat huru-hara dan tidak stabil

antaranya Perak, Selangor, NegeriSembilan dan Pahang

i. Keadaan di Perak

politik tidak stabil

sebab-sebab;

a) Pergaduhan antara kongsi gelapCina Ghee Hin dan Hai San

buruh Cina dibawa masuk secaraberamai-ramai pada tahun 1848 olehLong Jaafar ke daerah Larut (KelianPauh dan Kelian Bharu)

tujuan untuk memajukan lombongbijih timah di Larut

berlaku pergaduhan di Larut yangmencetuskan Perang Larut

keadaan menjejaskan perusahaanbijih timah

Ngah Ibrahim iaitu Menteri Larutmelantik Kapten Speedy (TimbalanPesuruhjaya Polis NNS) membantumenamatkan kekacauan di Larut

b) Perebutan takhta di kalangankerabat diraja

berlaku akibat sistem pewarisantakhta tidak dipatuhi sepenuhnya

mengikut sistem, seseorang anakraja perlu memegang tiga jawataniaitu Raja Di Hilir, Raja Bendaharadan Raja Muda sebelum berhakditabal menjadi sultan

tahun 1871 Sultan Ali mangkat danpembesar-pembesar Perak melantikRaja Ismail (Raja Bendahara ketikaitu) sebagai sultan Perak yang baru

pelantikan itu ditentang oleh RajaAbdullah (Raja Muda ketika itu) danRaja Yusuf (Raja Di Hilir ketika itu)

Raja Abdullah sepatutnya mewarisitakhta

pada upacara pemakaman Sultan Alidi Sayong Raja Abdullah tidak hadirwalaupun dijemput

Raja Yusuf diketepikan kerana tidakdisukai oleh pembesar-pembesarPerak

tentangan kuat Raja Abdullah

disokong penuh pembesar-pembesardi hilir Perak seperti Dato MaharajaLela dan Dato Sagor

kuasa Sultan Ismail hanya terbatasdi hulu Perak sahaja

Raja Abdullah terus berkuasa di hilirPerak

keadaan ini menyebabkanperpecahan dan menggugatkeamanan di Perak

Raja Abdullah meminta bantuanBritish untuk mengiktiraf beliausebagai sultan

permintaan Raja Abdullah diterimapenuh minat oleh Andrew Clarke(Gabenor NNS) yang membuka

peluang British untuk menguasaiPerak

Langkah-langkah MenamatkanKekacauan:

Andrew Clarke memanggilpembesar-pembesar Melayu danpemimpin kongsi gelap Cinaberunding di Pulau Pangkor

antara pembesar yang hadir ialahRaja Abdullah, Ngah Ibrahim danDato Sagor

Sultan Ismail tidak hadir kerana lewatmenerima surat jemputan

antara pemimpin kongsi gelap yang

hadir ialah Kapitan Ah Kwee (KetuaKumpulan Hai San)

hasil rundingan membawa kepadatermeterainya Perjanjian Pangkorpada 30 Januari 1874

perjanjian ditandatangani atas kapalbritish iaitu H.M.S. Pluto

Syarat-Syarat Perjanjian Pangkor 1874:

Raja Abdullah diiktiraf sebagausultan Perak

Raja Ismail diakui sebagai RajaMuda

sultan menerima seorang ResidenBritish sebagai penasihat dalamsemua perkara kecuali hal-hal

agama Islam dan adapt istiadatMelayu

Residen berkuasa penuh ke ataspungutan cukai di Perak

Residen, Penolong Residen, Sultandan pembesar dibayar gaji daripadapungutan hasil mahsul Perak

Ngah Ibrahim kekal sebagai MenteriLarut dan menerima seorangPenolong Residen

Menteri Larut bertanggungjawabmembiayai segala usahamengembalikan keamanan di Perak

Kesan Perjanjian Pangkor Ke AtasPerak:

tanda bermulanya kuasa Britishsecara langsung dalam pentadbirandan ekonomi Perak

ii. Keadaan di Selangor

tahun 1857 Sultan Abdul Samadyang berkuasa di daerah Langatditabal menjadi sultan Selangor

daerah Klang dikuasai RajaSulaiman

apabila Raja Sulaiman mangkat,Klang dikuasai pula oleh RajaAbdullah

timbul rasa tidak puas hati oleh RajaMahadi (putera Raja Sulaiman)

Raja Abdullah berjaya memajukanperlombongan bijih timah di daerahKlang

buruh-buruh Cina dibawa masukbekerja di lombong-lombong

lombong-lombong bijih timah dibukadi Kuala Lumpur dan Ampang

tahun 1860 daerah Klangberkembang maju sebagai pusat bijihtimah

Klang dijadikan ibu negeri Selangorsebelum dipindahkan ke KualaLumpur pada tahun 1880

kekayaan Klang menjadi rebutan danperbalahan antaranya oleh RajaMahadi

perbalahan antara merekamencetuskan perang saudara Perang Klang

perang audara merebak ke daerah-daerah lain di Selangor

keadaan bertambah buruk apabilapelombong-pelombong Cina terlibatsama

tahun 1866 Raja Mahadi menyerangRaja Abdullah di Klang

kegiatan perdagangan Selangorterjejas

Langkah-Langkah Ke ArahMenamatkan Perang Klang:

Sultan Abdul Samad (1857-1898)melantik Tengku Kudin untukmenamatkan Perang Klang

Tengku Kudin (nama sebenarTengku Dhiauddin) ialah puteradiraja Kedah, menantu Sultan AbdulSamad dan wakil sultan untukmentadbir dan memajukan Selangor(1868)

Tengku Kudin tidak diterimapembesar-pembesar Selangor


5/26

5

termasuk Raja Mahadi kerana beliaubukan anak negeri Selangor

Tengku Kudin meminta bantuanBritish

British mendesak Sultan AbdulSamad menerima Residen Britishtetapi gagal

British terus berusaha mencarialasan untuk menempatkanresidennya di Selangor

tahun 1873 sebuah kapal dagangBritish dirompak di Langat

1874 rumah api British di TanjungRachado (sekarang Tanjung Tuan,Negeri Sembilan) telah diserang

kapal perang British iaitu H.M.S.Rinaldo membedil Kuala Selangor

British membantu Tengku Kudinmenewaskan Raja Mahadi danmenamatkan Perang Klang

British mendesak Sultan AbdulSamad meletakkan Selangor dibawah naungannya

tahun 1874 J.G. Davidson dilantiksebagai Residen Selangor yangpertama

Penolong Residennya ialah FrankSwettenham

iii. Keadaan di Sungai Ujong

Sungai Ujong kaya dengan bijihtimah

tahun 1872, Dato Kelana SyedAbdul Rahman menjadi pemerintahSungai Ujong

seorang lagi pembesar yangberpengaruh di Sungai Ujong ialahDato Bandar Kulop Tunggal

kedua-duanya saling bersengketa

sebab-sebab mereka bersengketaialah;

i. Kedua-duanya berebutkan SungaiLinggi yang merupakan jalanperhubungan utama ke pelabuhanMelaka

ii. Pungutan cukai ke atas pedagangyang melalui sungai ini sangatlumayan

Dato Kelana berasa kedudukannyatidak terjamin kerana Dato Bandardisokong kuat penduduk tempatandan pelombong-pelombong Cinadaerah Sungai Ujong

Dato Kelana meminta bantuanBritish

tahun 1874 Dato Kelanamenandatangani perjanjianmenerima perlindungan British

syarat-syarat perjanjian ialah;i. Dato Kelana diiktiraf pemerintah

daerah Sungai Ujongii. British berkuasa penuh mengutip

cukai di Sungai Linggiiii. Residen British pertama yang

ditempatkan di Sungai Ujong ialahP.J.Murray

Dato Bandar tidak mengiktirafperjanjian dan menentang tindakanBritish mengutip cukai di Linggi

British memberi bantuan tenterakepada Dato Kelana untukmenewaskan Dato Bandar

Dato Bandar dibuang negeri keSingapura

British menguasai daerah-daerahlain seperti Rembau, Jelebu dan SriMenenati

British menempatkan pegawaiMajistret dan Pemungut Hasil disetiap daerah, antaranya tahun 1883di Rembau, 1886 di Jelebu dan 1889di Sri Menanti

tahun 1895 semua daerah disatukandan membentuk persekutuan yangdipanggil Negeri Sembilan

Tunku Muhammad Ibni YamtuanAntah (Yamtuan Sri Menanti) ditabalsebagai Yang Dipertuan BesarNegeri Sembilan yang pertama

Tahun 1895 Residen Britishditempatkan di Negeri Sembilan iaituMartin Lister

Negeri Sembilan secara sah menjadinegeri naungan British

iv. Keadaan di Pahang

Pahang tidak sekaya seperti Negeri-Negeri Melayu yang lain

British mahu menguasai Pahangbagi menghalang kuasa Eropah lainbertapak di Negeri-Negeri Melayu

kurun ke-19 Asia Tenggara menjaditempat kuasa Perancis, Rusia danJerman mencari tanah jajahan

Sultan Ahmad berusahamengekalkan kedaulatan Pahangdari dijajah British seperti yangberlaku di Perak, Selangor danNegeri Sembilan

Sultan Ahmad mencontohi tindakanSultan Abu baker dari Johor untukmembangunkan Pahang bagimenyekat pengaruh British

Sultan Ahmad membawa masuk

pelabur-pelabur Eropah untukmemajukan Pahang

syarikat-syarikat Eropahmengusahakan lombong emas danbijih timah di Pahang

contoh;i. Pahang Corporation Ltd (Sungai

Lembing)ii. Malay Peninsular(Pahang)iii. Prospecting Co. (Selising)iv.Penjom & Sg. Dua Semantan Co.

(Penjom)tindakan Sultan Ahmad tidak disenangi

British kerana menjejaskankepentingan mereka di Negeri-Negeri Melayu

Perluasan Kuasa British di Pahang

tahun 1886, Frank Swettenham danFrederick Weld Gabenor Negeri-Negeri Selat memujuk Sultan Ahmadmenerima Residen british tetapigagal

tahun 1887 British mendapatkanbantuan Sultan Abu Bakar di Johoruntuk memujuk Sultan Ahmadmenerima pengaruh British

Hugh Clifford dilantik sebagai wakilBritish di Pahang

British masih tidak puas hati keranawakil British berkuasa terhad

tahun 1888 seoreang warganegaraBritish berbangsa Cina iaitu Go Huiditemui mati berhampiran istanaSultan Ahmad

British menggunakan peluang inimendesak Sultan Ahmad menerimaResiden British atas alasan SultanAhmad tidak mampu mewujudkankeamanan di Pahang

akhirnya Sultan Ahmad terpaksa

menerima J.P.Rodger sebagaiResiden British

penerimaan ini sebagai tandaberakhirnya kedaulatan Pahang

British mula campur tangan secaralangsung dalam pentadbiran Pahang

Residen Menggugat Kuasa Sultandan Pembesar (Teks m/s: 44)

campur tangan British di Negeri-Negeri Melayu membawa kepadapengenalan Sistem Residen

antaranya;i. Perak (J.W.W. Birch)ii. Selangor ( J.G. Davidson)iii. Negeri Sembilan (Martin Lister)iv. Pahang (J.P. Rodger)

ia menandakan negeri-negeri inidiletakkan sebagai negeri naunganBritish

keadaan ini menggugat kuasa sultandan pembesar

Sebab-Sebab Sistem ResidenMenggugat Kuasa Sultan dan

Pembesar

Residen menjalankan semua urusanpentadbiran negeri

Residen memaksa sultan menerimanasihat dalam semua perkarapentadbiran (kecuali hal-hal agama

Islam dan adat istiadat Melayu) nasihat Residen mesti dipatuhi dan

dilaksanakan

Residen mengambil alih kuasa danhak memungut cukai (oleh pegawaiBritish iaitu Pegawai Majistret danPemungut Hasil)

Residen menghapuskan amalanperhambaan yang melampaui bidangkuasa mereka (perhambaan amalan adapt turun-temurunpembesar Melayu)

2.4 Pengukuhan Kuasa BritishMelalui Pembentukan Negeri-

Negeri Melayu Bersekutu (NNMB)

Teks m/s: 45-46

Faktor-Faktor Pembentukan NNMB(1896):

(i) Kelemahan Pelaksanaan SistemResiden

Residen tidak diberikan panduanjelas untuk menjalankan tugas

Residen menjadi terlalu berkuasa

Pentadbiran setiap negeri tidakseragam kerana mempunyaiundang-undang sendiri

Gabenor Negeri-Negeri Selat diSingapura gagal mengawal kuasaResiden


6/26

6

(ii) Krisis Kewangan Pahang

perbelanjaan negeri meningkatkerana Pahang terpaksamenanggung banyak hutang akibatkebangkitan rakyat menentangBritish

jika pahang digabungkan dengannegeri-negeri kaya seperti Perak danSelangor masalah dapat diringankan

(iii) Perkongsian Perkhidmatan Pakar

menjimatkan bayaran perkhidmatanpakar seperti jurutera, juru ukur dandoktor

(iv) Sistem Perhubungan

sistem perhubungan seperti jalanraya dan landasan keretapi antaraNegeri-Negeri Melayu dapatdimajukan

(v) Faktor Keselamatan

mengukuhkan kekuatan danpertahanan ketenteraan

Langkah-Langkah Ke ArahPenubuhan Negeri-Negeri Melayu

Bersekutu:

Perjanjian Persekutuanditandatangani pada 12 Jun 1895

NNMB atau Persekutuan 1896 terdiridaripada Perak, Selangor, NegeriSembilan dan Pahang telahdisatukan pada 1 Julai 1896

pusat pentadbiran Persekutuanterletak di Kuala Lumpur

pentadbiran kerajaan Persekutuandibahagikan kepada dua iaituKerajaan Pusat dan Kerajaan Negeri

diketuai oleh Residen Jeneralpertama Frank Swettenham (1896-1900)

Syarat-Syarat Perjanjian Persekutuan12 Jun 1895:

Raja-Raja Melayu bersetujumenggabungkan negeri merekamenjadi sebuah persekutuan yangakan dikenali sebagai NNMB

Raja-Raja bersetuju menerimaseorang pegawai British sebagaiResiden Jeneral

Raja-Raja bersetuju mengikutnasihat Residen Jeneral dalamsemua perkara kecuali yangberkaitan dengan agama Islam danadapt istiadat Melayu

Raja-Raja Bersetuju membantunegeri-negeri yang memerlukanbantuan mengikut nasihat kerajaanBritish

Residen Jeneral bertanggungjawabkepada Gabenor Negeri-negeri Selatyang juga menjadi PesuruhjayaTinggi NNMB

Struktur Pentadbiran Persekutuan 1896(NNMB)

Pesuruhjaya Tinggi British(Gabenor NNS di Singapura)

Residen Jeneral(berpusat di Kuala Lumpur- tinggal di

Carcosa tahun 1898)

Residen

Perak Selangor N9 Pahang

2.5 Pembentukan PersekutuanMencabar Kewibawaan Sultan

(Teks m/s: 47-48)

Kesan-Kesan PembentukanPersekutuan 1896

Residen Jeneral berkuasa dalampentadbiran, kewangan dan cukaieksport

kerajaan pusat menubuhkan jabatan- jabatan yang diketuai pegawai-pegawai British seperti JabatanKehakiman, Jabatan Kewangan,Jabatan Perhubungan danPerkhidmatan Awam

penglibatan orang-orang Melayuadalah terhad

sultan dikehendaki menurut nasihatResiden Jeneral dalam semua hal(kecuali hal berkaitan agama Islamdan adat Melayu)

kuasa sultan dan Majlis MesyuaratNegeri diambil alih oleh ResidenJeneral

Kesan-Kesan Kuasa SultanDikurangkan

sultan-sultan NNMB tidak puas hati

tahun 1897 British bersetujumenubuhkan DURBAR iaituPersidangan Raja-Raja Melayu bagimengatasi masalah

ahli-ahli Durbar ialah;i. Pesuruhjaya Tinggiii. Raja-Raja Melayuiii. Residen Jeneraliv. 4 orang Residen (Perak, Selangor,

Negeri Sembilan, Pahang)

Durbar pertama diadakan pada 1897di Kuala Kangsar, Perak

Durbar kedua didakan pada tahun1903 di Kuala Lumpur

Persidangan DURBAR II (1903) di

Kuala Lumpur Sultan Perak iaitu Sultan Idris (1887-

1916) mendesak British tentang;i. Pemusatan kuasa di tangan Residen

Jeneralii. Mendesak kuasa Raja-Raja Melayu

dikembalikaniii. Mendesak bilangan pegawai Melayu

dalam perkhidmatan kerajaanditambah dan dilantik ke jawatanlebih tinggi

iv. Mendesak Bahasa Melayu diiktirafmenjadi bahasa rasmi

kesan-kesan desakan;i. British menggantikan Durbar dengan

Majlis Mesyuarat Persekutuan 1909

ii. Jawatan Residen Jeneral digantikandengan Ketua Setiausaha

iii. British bersetuju menyerahkansemula kuasa mentadbir kepadaMajlis Mesyuarat Negeri

iv. Tahun 1903-1909 PesuruhjayaTinggi NNMB ialah FrankSwettenham

SEJARAH TINGKATAN DUA

BAB 3 NEGERI-NEGERI MELAYUUTARA (NNMU) DAN JOHORBENTENG KESELAMATAN

BRITISH

3.1 NNMU Penampan KeselamatanBritish di Tanah Melayu

(Teks m/s: 55-57

akhir abad ke-19 muncul ZamanImperialis Baru

kuasa-kuasa Barat seperti Perancis,Jerman, Amerika Syarikat dan Rusiabersaing untuk mendapatkan bahanmentah dan tanah jajahan

negara-negara di Asia Tenggaraseperti Tanah Melayu dan Siammenjadi rebutan

British berasa bimbang dan tercabar

kebimbangan ini mendorong Britishmeluaskan pengaruh ke NNMU

Peluasan Kuasa YangMembimbangkan British

i. Perancis- ingin meluaskan kuasa ke Lembah

Menam Chao Phraya- merancang membina terusan di

Segenting Kra yang akanmengancam kedudukan danperdagangan di Singapura

ii. Jerman berusaha mendapatkan Pulau

Langkawi daripada Siamiii. Amerika Syarikat ingin bertapak di Terengganuiv. Rusia berhasrat membuka petempatan di

Ujung Salang

Cara British Menghalang PengaruhEropah di Tanah Melayu

i. British Menandatangani PerjanjianSulit 6 April Dengan Siam

tujuan menghalang Siam menyerahdan membenarkan mana-manakuasa lain bertapak di Siam

syarat-syarat perjanjian;

Siam tidak akan menyerahkanKedah, Kelantan, Terengganu danPerlis kepada mana-mana kuasa laintanpa izin British

British mengakui hak Siam ke atasnegeri-negeri tersebut

British akan membantu Siam jikadiserang musuh


7/26

7

kesan perjanjian;

gagal menghalang sultan setiapnegeri dari menjalinkan hubungandengan kuasa-kuasa lain

contoh: - tahun 1897 Sultan Kelantanmemberi konsesi tanah seluas 776996 hektar kepada DuffDevelopmentCompany untuk melombong emas

Sultan Terengganu menerimapermohonan Amerika Syarikat untuk

membuka petempatan di PulauRedang

ii. Menandatangani PerisytiharanRritish-Siam 1902

tujuan untuk menghalang perluasankuasa Barat lain


British mengiktiraf NNMU dibawahnaungan Siam

rakyat British dilantik oleh kerajaanSiam sebagai penasihat sultan iaituKelantan (W.A. Graham), Kedah (Meadowe Frost) dan Perlis (H.E.Duke)

Kelantan dan Terengganu tidakdibenarkan memberi konsesi kepada

kuasa asing kesan-kesan perjanjian;

British berjaya mengukuhkanpengaruh di NNMU

iii. Menandatangani Perjanjian Bangkok1909 (British-Siam)

tujuan untuk British terusmenghalang kuasa Barat lain


Siam menyerahkan Kedah, Perlis,Kelantan dan Terengganu kepadaBritish

Siam tidak akan menyewakan mana-mana wilayahnya tanpa kebenaranBritish

British menyerahkan Hak WilayahAsingan kepada Siam

kesan-kesan perjanjian;

NNMU diserahkan kepada British

Raja-Raja Melayu tidak dibawaberunding dan terpaksa akur dengankeputusan perjanjian

Penasihat British MengancamKedaulatan Negeri-Negeri Melayu

Utara(Teks m/s: 58-62)

(i) Penasihat British di Kedah

Sultan Abdul Hamid Halim Shah

tidak mengiktiraf Perjanjian Bangkok1909

Baginda enggan menerimapenasihat British

tahun 1910 British tetap melantikpenasihat British iaitu GeorgeMaxwell

George Maxwell mengukuhkankuasa dengan melaksanakanpentadbiran Barat di Kedah

tindakan George Maxwell itumenimbulkan konflik dengan anggotamajlis Mesyuarat Negeri pimpinanTunku Mahmud

berlaku percanggahan pentadbiran diKedah antara Tunku Mahmuddengan George Maxwell

Tunku Mahmud berjayamengekalkan identiti Kedah melaluitindakan mahkamah

Tunku Mahmud menentang tindakanGeorge Maxwell mengibarkanbendera Union Jack dikediamannya

Usaha-Usaha Tunku MahmudMengekalkan Identiti Kedah

menggunakan Bahasa Melayu dalamsurat rasmi dan perundangan

surat rasmi tidak perlu ditapis

penggunaan kalendar Hijrah

cuti umum pada hari Jumaat

melantik orang Melayu dalampentadbiran Kedah

Usaha-Usaha George MaxwellMenerapkan Pengaruh baratDalam Pentadbiran Kedah

menggunakan bahasa Inggerisdalam surat rasmi dan perundangan

surat rasmi ditapis oleh PenasihatBritish

menggunakan kalendar Masehi

cuti umum pada hari Ahad

pelantikan pegawai British dalampentabiran Kedah

(ii) Penasihat British di Perlis

Raja Syed Alwi membantah tindakanSiam menyerahkan Perlis kepadaBritish

Baginda enggan menerimaPenasihat British

British tidak peduli (degil)

Kapten Meadowe Frost dilantiksebagai Penaihat British

cara untuk mengukuhkan kuasa diPerlis;

i. Menggubal undang-undangii. Memperkenalkan jabatan-jabatan

baru seperti Jabatan Hasil danCukai, Mahkamah Tinggi danMahkamah Kadi

iii. Menguasai Jabatan Kewangansebagai strategi menguasaipentadbiran Perlis

(iii) Penasihat British di Kelantan

tahun 1910 Sultan Muhammad IVterpaksa menandatangani perjanjiandengan British

tujuan untuk menempatkan

Penasihat British di Kelantan J.S. Mason dilantik sebagai

Penasihat British

perubahan-perubahan yang berlakuialah;

- tahun 1915 kuasa mentadbir jajahandiambil alih oleh pegawai-pegawaiBritish

- British menguasai jabatan-jabatanbaru seperti Mahkamah Tinggi,Jabatan Polis dan Pejabat Tanah

kesan-kesan;- pentadbiran Kelantan dikuasai

sepenuhnya oleh British

(iv) Penasihat British di Terengganu

Sultan Zainal Abidin II tidakmengiktiraf Perjanjian Bangkok

Baginda menolak pelantikanPenasihat British

Sultan Zainal Abidin II menemuiPesuruhjaya Tinggi British diSingapura untuk membuat bantahan

tahun 1910 British tetap melantikW.L. Conlay sebagai wakil British

bidang kuasa terhad dalammenguruskan hal ehwal luarTerengganu sahaja

tahun 1911 Sultan Zainal Abidin IImenggubal perlembagaan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Terengganu

tujuan adalah untuk memeliharakedaulatan dan kemerdekaanTerengganu

tahun 1918 Sultan Muhammad IImemerintah Terengganu

tahun 1919 British mendesak supayamenandatangani perjanjian diSingapura

British melantik J.L. Humphreyssebagai Penasihat British

Sultan Muhammad II turun takhtakerana enggan tunduk kepadatekanan British

British menguasai kesemua jabatanpenting kerajaan Terengganu sepertiJabatan Kastam, Jabatan Perubatan,Jabatan Kerja raya dan JabatanTanah dan Galian

Sebahagian Kandungan Undang-Undang Tubuh Kerajaan

Terengganu( Ittiqan ilmuluk bi tadil ilsuluk)

sultan tidak boleh menyerahkanTerengganu kepada mana-mana

kuasa asing mustahak ke atas raja bermesyuarat

hak Raja dan Menteri Besar dalammemilih Jemaah Menteri

3.3 Pemodenan Johor MelambatkanCampur Tangan British

(Teks m/s: 63-70)

Johor adalah negeri Melayu terakhirmenerima Penasihat British

Johor mengamalkan dasarpersahabatan dengan British

Johor berjaya mengekalkankedaulatan hingga tahun 1914

Sebab-sebab;a. Kebijaksanaan pemerintah

b. Pengenalan sistem birokrasi modenc. Kestabilan dan kemakmuran

ekonomi

antara pemimpin-pemimpin Johoryang berwibwa ialah;

i. Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1826)

ii. Sultan Abu Bakar (1862-1895)

Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1862)

tahun 1825 Temenggung AbdulRahman mangkat dan digantikanputeranya Daeng Ibrahim sebagaiTemenggung Johor


8/26

8

berkhidmat di bawah Sultan Husseindan Sultan Ali

tahun 1855 satu PerjanjianPersahabatan ditandatangani antaraTemenggung Daeng Ibrahimdengan Sultan Ali

Temenggung Daeng Ibrahim diberikuasa menjadi pemerintah Johorkecuali di wilayah Kesang (di bawahSultan Ali)

antara kewibawaan TemenggungDaeng Ibrahim ialah;

- menjalankan pentadbiran dengancekap

- mengasaskan pusat pentadbiran barudi Tanjung Puteri

- memajukan ekonomi Johor dengancara menggalakkan kemasukanorang Cina dari Singapura untukmengusahakan lading lada hitammelalui Sistem Kangcu

Syarat-Syarat Persetiaan AntaraTemenggung daeng Ibrahim

Dengan Sultan Ali (Mac 1855)

Sultan Ali diiktiraf sebagai Sultan

Johor tetapi gelaran itu tidak bolehdiwariskan kepada keturunanbaginda

Kawasan pemerintahan Sultan Ali diwilayah Kesang

Sistem Kangcu

diperkenalkan oleh TemenggungDaeng Ibrahim tahun 1833

kangcu asalnya daripada perkataanCina iaitu Tuan Sungai

Sistem Kangcu melibatkan;a. Orang Cina diberi Surat Kebenaran

iaitu Surat Sungai untuk menetapdan mengusahakan pertanian ditebing sungai

b. Kawasan lading dikenalisebagaiKangkar atau Kaki Sungai

c. Setiap kangkar diketuai oleh seorangkangcu yang memerintah danmemungut cukai

d. Tanaman adalah seperti lada hitamdan gambir

e. Hasil tanaman dikenakan cukai(sumber pendapatan kerajaan Johor)

Sultan Abu Bakar : Bapa PemodenanJohor (1862-1895)

tahun 1862 naik takhta Johorselepas kemangkatan ayahandanya

diberi gelaran Datuk TemenggungAbu Bakar Seri Maharaja Johor

sering ke England untuk mempelajaricara pentadbiran terbaik bagimembangunkan Johor

tahun 1868, Ratu Great Britainmengurniakan gelaran MaharajaJohor kepada Sultan Abu Bakar

tahun 1885, satu PerjanjianPersahabatan ditandatangani antaraJohor dengan British

persetujuan dicapai tentang;i. Johor diiktiraf negeri bebas dan

berdaulatii. Maharaja Abu Bakar diiktiraf Sultan

Johor (setelah Sultan Ali dari

keturunan Bendahara mangkat tahun1877)

iii. Kedudukan Sultan Johor lebih tinggidaripada Pesuruhjaya Tinggi diSingapura

iv. Sultan Abu Bakar boleh berhubungterus dengan kerajaan British diLondon tanpa melalui PesuruhjayaTinggi

kesan-kesan persetujuan;

a. Sultan Abu Bakar berjaya menyekatkuasa British terhadap Johor

b. Sultan Abu Bakar menerima seorangKonsul British bukannya PenasihatBritish

Usaha-Usaha Pemodenan olehSultan Abu Bakar

(a) Memodenkan pentadbiranJohor dengan mengadakanmahkamah, perkhidmatan pos danjabatan Kerja Raya

(b) Menjaga kebajikan rakyatdengan membina sekolah, hospitaldan jalan raya

(c) Menjaga keamanan negeri

dengan menubuhkan pasukan polisdan tentera

(d) Memantapkan ekonomi Johordengan cara meneruskan SistemKangcu dan menjadi pengeksportlada hitam dan gambir terbesar dunia

(e) Mengisytiharkan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor tahun1895 yang merupakanperlembagaan bertulis pertama danmenjadi asas kepada pembentukaninstitusi Raja Berperlembagaan

Kandungan Undang-Undang TubuhKerajaan Johor

(a) Sultan tidak boleh

menyerahkan Johor kepada kuasaasing

(b) Ditubuhkan Majlis MesyuaratMenteri dan Majlis Mesyuarat Negeri

(c) Anggota Majlis MesyuaratMenteri dilantik daripada orangMelayu dan bertanggungjawabmenasihati sultan dalam pentadbiran

(d) Ahli Majlis Mesyuarat Negeriterdiri daripada rakyat Johor yangberperanan menggubal undang-undang

Kesan-Kesan Kebijaksanaan SultanAbu Bakar

(a) Digelar Bapa PemodenanJohor kerana membawa banyakperubahan dalam pentadbiran danpembangunan Johor

(b) British tidak dapatmenggugat kemerdekaan Johor

(c) Johor aman dan makmur(d) Ketokohan Sultan Abu Bakar

dihormati pemerintah British

Pemimpin Johor Yang Berwibawa

pembangunan dan pemodenanJohor akibat persepakatan antarasultan dan pembesar

kepintaran dalam pentadbiranmenyebabkan British tidak

mempunyai alasan untuk campurtangan

antara pemimpin terkemuka Johorialah;

i. Dato Abdul Rahman bin Andakii. Dato Jaafar bin Muhammadiii. Dato Muhammad Salleh bin Perangiv. Dato Muhammad Ibrahim Munsyi

Dato Jaafar bin Muhammad

Merupakan Setiausaha kerajaanJohor pertama (1868)

Menteri Besar Johor pertama (1882-1919)

Digelar Datuk Bentara

Beliau mewajibkan semua pegawaiBritish di Johor memakai pakaianrasmi Johor

Bendera Union Jack iaitu benderarasmi British dikibar lebih rendahdaripada bendera Johor demimaruah dan kedaulatan Johor

Surat rasmi dalam bahasa Melayubagi memartabatkan bahasa Melayu

Dato Abdul Rahman bin Andak

Merupakan Setiausaha Sulit SultanJohor (1885)

Setiausaha Kerajaan Johor (1893-1909)

Digelar Dato Seri Amar Diraja

Berperanan dalam hal ehwalhubungan luar negeri

Bertanggungjawab mengawalhubungan Johor-British

Tahun 1888 menjadi perintis kepadapenubuhan Pakatan BelajarMengajar Pengetahuan BahasaJohor (sebuah badan persuratanterulung tanah air)

Dato Muhammad Salleh bin Perang

Pernah memegang perlbagaijawatan dalam kerajaan

Antaranya;a. Pesuruhjaya Polis untuk keamanan

dan kestabilan Johorb. Ketua jabatan Ukur tugasnya

melukis peta pembangunan Johoryang menunjukkan semua jalan yangakan dimajukan dan melukis petalengkap negeri Johor

c. Ketua Jabatan Tanah merancangpembangunan di Muar, Endau,Segamat, Tangkak dan Batu Pahat

Digelar sebagai Dato Bentara Luar

Dato Muhammad Ibrahim Munsyi

Ketua Jabatan Pendidikan Johoryang pertama tahun 1883

Mendidirkan banyak sekolah danmendesak pendidikan wajib kepadarakyat Johor

Dianugerahi Dato Bentara Dalam

Digelar Bapa Pendidikan MelayuJohor

Tahun 1893 dilantik sebagaiTimbalan Menteri yang pertama


9/26

9

Johor Di ambang Penjajahan British

sejak Perjanjian Persahabatan 1885British menyusun strategi untukmenguasai Johor

British bimbang Johor dikuasai kuasaBarat lain

usaha dan muslihat British untukmenguasai Johor, antaranya;

i. British menubuhkan LembagaPenasihat Johor

ii. Sultan Johor dinasihati supayameminjam sebanyak 200,000 dolardari Negeri-Negeri Selat

- tujuan untuk membina landasankeretapi dari Johor ke Singapura

- ia muslihat British untuk mengawalkewangan Johor

muslihat British disedari oleh DatoAbdul Rahman Andak denganmenasihati sultan supaya tidakmenerima tawaran pinjaman British

rancangan British berjaya digagalkan

British menyedari kepintaran DatoAbdul Rahman Andak dan bukanmudah untuk campur tangan di Johor

British berusaha menyingkirkan DatoAbdul Rahman Andak

tahun 1907 John Anderson iaituGabenor Negeri-Negeri Selatmencadangkan supaya Dato AbdulRahman Andak dibersarakan dandihantar ke London

British menggunakan peluang iniuntuk menguasai Johor

Sultan Ibrahim iaitu putera SultanAbu Bakar terpaksa memindaUndang-Undang Tubuh KerajaanJohor bagi membolehkan Britishmenjadi ahli Majlis Mesyuarat Negeri

tahun 1914 British melantik DouglasCampbell sebagai Penasihat Britishdi Johor

Lembaga Penasihat Johor

ditubuhkan di London pada 1886

Sultan Johor berhubung secaralangsung dengan Pejabat TanahJajahan di London

Dianggotai oleh orang British

Fungsinya adalah untukmenguruskan hubungan luar Johordan menasihati Sultan Johor tentanghal-hal pentadbiran

-----------------------------------------------------

BAB 5 KEKAYAAN EKONOMISABAH MENARIK MINAT

SYARIKAT BORNEO UTARABRITISH (SBUB)

Sabah di bawah pengaruhKesultanan Brunei dan KesultananSulu

Sabah menjadi tumpuan pedagangBarat kerana kedudukannya strategikdan kaya dengan hasil bumi

5.1 SBUB Bertapak Di Sabah( Teks m/s: 102-104)

Sabah menarik perhatian pelabur-pelabur Barat kerana potensiekonomi

antaranya kuasa Amerika Syarikat,Britain, Belanda dan Sepanyol

syarikat-syarikat asing mula bertapakdi Sabah

Amerika Syarikat

tahun 1865 Sultan Brunei beri

konsesi tanah di Sabah kepada wakilAmerika Syarikat iaitu W. L. Moses

tempoh sewaan selama 10 tahun

Moses menjual konsesi kepada TheAmerican Trading Company diketuaioleh J.W. Torrey dan T. B. Harris

Torrey gagal menanam kopi dantebu di Kimanis

Torrey menjual haknya kepada VonOverbeck

Britain

Von Overbeck menghadapi masalahkewangan

Tahun 1877 Overbeck meminjamwang daripada syarikat Alfred Dent

dan Edward Dent Gabenor Labuan iaitu W. H.

Treacher bersetuju membantuOverbeck memperbaharui tempohpajakan daripada Sultan Bruneidengan syarat syarikat yangditubuhkan diletakkan di bawahkekuasaan British

Tahun 1877 Sultan Brunei iaituSultan Abdul Mumein perbaharuipajakan dengan Overbeck dan Dentmelalui perjanjian

Sultan Brunei serahkan tanah antaraTeluk Kimanis dan Sungai Sibuku

1878 Overbeck dan Dentmenandatangani perjanjian denganSultan Jamalul Alam (KesultananSulu)

Sultan Sulu serahkan kawasan dariSungai Pandasan hingga ke SungaiSibuku

Tahun 1880 Overbeck menjualsemua haknya kepada Alfred danEdward Dent

Dent tubuhkan Persatuan SementaraBorneo Utara British Berhad

Saham syarikat dijual kepada rakyatBritish bagi menambah modalperniagaan

Persatuan berusaha mendapatkanPiagam Diraja daripada kerajaanBritish untuk mengukuhkankedudukan dan memajukanperniagaan

November 1881 kerajaan Britishmenganugerahkan piagam kepadaPersatuan Sementara Borneo UtaraBritish Berhad

Tahun 1882 syarikat itu dinamakanSyarikat Borneo Utara British (SBUB)

Kesan Pemberian Piagam DirajaBritish Kepada SBUB

SBUB berkuasa mentadbir Sabah

Presiden pertama ialah SirRutherford Alcock

Pengarah urusannya ialah AlfredDent

Brtish dapat memperluaskanpengaruh dan menghalang kuasaBarat lain bertapak di Sabah

Tahun 1888 SBUB menandatanganiPerjanjian Perlindungan BorneoUtara yang menjadikan Sabah negerinaungan British

British bertanggungjawab dalam hal

ehwal luar Sabah

Syarat-Syarat Pemberian PiagamKepada Persatuan SementaraBorneo Utara British Berhad

SBUB tidak boleh menyerahkanwilayah Sabah kepada sesiapa tanpapersetujuan kerajaan British

SBUB mesti melantik pentadbirdaripada pegawai yang diakuikerajaan British

SBUB perlu memelihara agama, adatresam dan undang-undangpenduduk tempatan

SBUB hendaklah mentadbir Sabahdengan adil dan saksama

SBUB mesti menerima nasihatdaripada kerajaan British

5.2 SBUB Mengukuhkan Kuasa DiSabah

(Teks m/s: 105-108)

pemerintahan SBUB diketuai olehgabenor W.H.Treacher

gabenor dilantik oleh pengarahsyarikat dengan persetujuankerajaan British

gabenor dibantu majlis Penasihatyang ditubuhkan tahun 1883

ahli majlis ialah SetiausahaKerajaan, Bendahari dan Ketua

Pasukan Keselamatan pusat pentadbirannya di Sandakan

SBUB menubuhkan jabatan kerajaanuntuk melicinkan pentadbiran

Cara SBUB Mengukuhkan Kuasa danMelicinkan Pentadbiran Sabah

(i) Menubuhkan Jabatan KerajaanDalam Pentadbiran

- antaranya Jabatan Pos, JabatanBuruh, Jabatan Polis, JabatanKewangan dan Jabatan Tanah danUkur

- mempunyai Pegawai Daerah, KetuaAnak Negeri (digelar Orang kaya-Kaya O.K.K. ) dan Ketua Kampung

(ii)Membahagikan Sabah KepadaBeberapa Residensi / Daerah /Kampung

a) Peringkat Residensi

pada peringkat awal Sabah dibahagikepada dua residensi iaitu ResidensiPantai Barat dan Residensi PantaiTimur

tahun 1935 terdapat empat residensiiaitu Residensi Pantai Barat,Residensi Sandakan, ResidensiTawau dan Residensi Pedalaman

setiap residensi diketuai seorangResiden


10/26

10

b) Peringkat Daerah

Setiap residensi pula dibahagikepada beberapa daerah yangdiketuai oleh Pegawai Daerah(berbangsa Eropah)

Terdapat sepuluh daerah iaitudaerah Alcock, Daerah Dewhurst,Daerah Keppel, Daerah Martin,Daerah Myburgh, Daerah Dent,Daerah Clarke, Daerah Cunliffe,

Daerah Mayne dan DaerahElphinstone

Tahun 1915 jawatan TimbalanPenolong Pegawai Daerahdiperkenalkan dan disandang olehpenduduk tempatan

Ketua Anak Negeri (Orang Kaya-Kaya O.K.K.) tugasnya membantuPegawai daerah dalam pentadbiran

Diberi surat kuasa yangmembolehkan mereka menguruskanhal-hal berkaitan masyarakattempatan

c) Peringkat Kampung

SBUB melantik Ketua Kampung

yang digelar Orang Tua SBUB mengekalkan penglibatan

peribumi dalam pentadbiran keranamereka memahami adat dan budayamasyarakat tempatan

SBUB tidak mempu menggaji ramaipegawai Eropah kerana menghadapimasalah kewangan

(iii) Melaksanakan Undang-Undang Barat dan Tempatan

tujuan untuk menjaga keamanannegeri

tahun 1900 diwujudkan MahkamahMajistret dan Mahkamah AnakNegeri di Jesselton

a) Mahkamah Majistret- dihakimi Pegawai Daerah- mengendalikan kes-kes berat seperti

kes bunuh, culik dan rompakan

b) Mahkamah Anak Negeri- hakim dilantik dari kalangan Ketua

Anak Negeri yang arif dalam bidangagama Islam dan adat

- mengendalikan kes-kes peribumiberkaitan undang-undang Islam danadat

Organisasi Pentadbiran SBUB

Lembaga Pengarah di London

Gabenor di Sabah yang dinasihatioleh Majlis Penasihat

Setiausaha Kerajaan yangbertanggungjawab kepada;

- Ketua-Ketua Jabatan (Pos, Buruh,Polis, Kewangan, Jabatan Tanahdan Ukur)

- Residen yang merupakan ketuapentadbir di peringkat residensi

- Pegawai Daerah merupakan ketuapentadbir di peringkat daerah

- tugasnya sebagai majistret, pemungutcukai, bendahari daerah danpegawai buruh

Ketua Anak Negeri pula tugasnyamenjaga keamanan, menguruskan

pembahagian tanah, mengutip cukaidan memajukan pertanian

Ketua Kampung pula tugasnyamenguruskan hal ehwal kampung,menjaga keamanan, membantumemajukan perdagangan,melaporkan kepada Pegawai Daerahtentang kes-kes kecurian, wabakpenyakit dan menjaga keselamatankampung

5.3 SBUB Mengeksploitasi HasilBumi Sabah (Teks m/s: 109-114)

matlamat SBUB menguasai Sabahadalah untuk membolot kekayaanekonomi Sabah

SBUB mengeksploitasi kekayaanSabah seperti hasil-hasil tradisional,hasil pertanian dagangan,pembalakan dan perlombongan

(i) Hasil-Hasil Tradisional Sabah

SBUB memaksa penduduk tempatanmenambah hasil keluaran tradisional

Hasil jualan penduduk dikenakancukai seperti cukai tanah, cukai

kepala, lesen perahu dan senjata Tujuan cukai untuk mengatasi

masalah kewangan SBUB

Antara hasil-hasil utama;a) Sarang burung

eksport tradisional SBUB yangmenguntungkan

1926 nilai eksport sebanyak 125 000dolar

kawasan utama ialah di GuaGomantong, Gua Kuamut dan guaMagdalene

b) Pokok lanut

dikenali sebagai abaka, manila hempatau musa textiles

hidup meliar di kawasan pamah danlembah

gentian pokok lanut dijemur sebelumdiproses menjadi tali kapal

di eksport ke Eropah

c) Rotan

di eksport dalam bentuk perabot,tikar dan tongkat

d) Pokok sagu / rumbia

merupakan tanaman tradisionalSabah

hidup subur di kawasan berpaya dimuara sungai

harga sagu sangat mahal di pasarandunia

SBUB menggalakkan rakyat Sabahmengusahakannya secara komersial

Sagu mentah dieksport ke Singapuradan Eropah

1888 nilai eksport sagu Sabahsebanyak 93 433 dolar

e) Hasil laut

seperti mutiara, trepang dan siripikan yu

diusahakan oleh masyarakat Bajau

dieksport ke China

(ii)Hasil Pertanian Dagangan

SBUB mengusahakan tanaman baruseperti getah dan tembakau

Sabah mempunyai tanah luas dansubur

a) Tembakau

tanaman dagangan yang penting

tembakau Sabah diiktiraf terbaik didunia

daun tembakau digunakan untuk

menghasilkan cerut mendapat pasaran tinggi di Belanda

dan Amerika Syarikat

SBUB mengecualikan cukai eksportkepada peladang tembakaubertujuan menggalakkan tanamantembakau

Tahun 1890 terdapat 61 buahladang tembakau di Sabah

1902 hasil eksport tembakau Sabahbernilai lebih 2 juta dolar

Kawasan utama penanaman ialah diPulau Banggi, Teluk Marudu, LahadDatu, Tawau dan Sandakan

b) Getah

ladang-ladang getah dibuka diBeauford, Jesselton dan Tenom

berkembang akibat pembinaanlandasan kereta api

SBUB memberi 4% dividen kepadapengusaha getah bertujuanmenggalakkan penanamannya

SBUB juga memberi pengecualiancukai eksport selama 50 tahunkepada pengusaha getah

Buruh ladang getah dibawa masukdari China dan Jawa

Getah menjadi hasil eksport utamaSBUB

(iii)Pembalakan

SBUB menguasai hasil balak Sabah

Kaya dengan sumber balak sepertiseraya, ramin, kapur, belian danmeranti

Kawasan pembalakan utama diSandakan, Lahad Datu dan Tawau

Tahun 1898 kilang memproses kayubalak kepunyaan SBUB dibina

Buruh dibawa masuk dari Filipinadan Indonesia

Hasil kayu balak dieksport ke China,Singapura, Britain dan Australiamelalui pelabuhan Sandakan

(iv)Perlombongan SBUB giatkan perlombongan Sabah

seperti emas, arang batu danmangan

a) Emas

tahun 1886 diusahakan oleh OrangCina di Sungai Segama

b) Arang batu

dilombong di Silimpopon dan Labuan

Silimpopon mempunyai longgokanarang batu terbesar Asia Tenggara

diusahakan oleh Syarikat CowieHarbour Coal


11/26

11

c) Mangan

diusahakan di Teluk Marudu olehSyarikat British Borneo Exploration

dieksport ke Britain

5.4 Perubahan Sosial SBUB DiSabah (Teks m/s: 115-120)

SBUB membangunkan kemudahanasas seperti landasan kereta api jalan raya, sekolah, hospital dantelegraf

tujuannya untuk kepentingan dankeuntungan SBUB

(i) Landasan kereta api

1896 landasan kereta api pertamadari Weston ke Beauford sepanjang32 km

1904 dibina landasan dari Jesseltonyang dikenali sebagai North BorneoRailway

1905 landasan disambung dariBeauford ke Jesselton dan dariTenom ke Malalap

tujuannya untuk memudahkan SBUBmengangkut hasil keluaran dibahagian pedalaman ke pelabuhan

(ii)Jalan raya

SBUB menumpukan pembinaan jalan raya di bandar-bandar besarseperti Jesselton, Sandakan, LahadDatu, Kudat dan Tawau

tujuannya untuk menghubungkankawasan kegiatan ekonomi denganbandar dan pelabuhan

1930-an perhentian motokar dan basdibina di Kota Kinabalu

(iii)Pengangkutan air

1890 Syarikat Perkapalan Straits

Steamship memulakan perkhidmatan tujuannya untuk mengangkut

penumpang dan barangan

(iv)Pendidikan

SBUB kurang memberi perhatian

SBUB hanya menyediakanpendidikan di peringkat rendahkerana kekurangan wang

SBUB anggap bidang pendidikantidak menguntungkan

Kebanyakan sekolah dibina olehmubaligh Kristian bagi tujuanmenyebarkan agama Kristian

antara sekolah yang wujud ialahSekolah Inggeris, Sekolah Melayu

dan Sekolah Cina

a) Sekolah Inggeris

1883 sekolah Inggeris pertama iaituInstitut Byron dibina di Sandakanoleh mubaligh Roman Katolik

tahun 1887 Sekolah St. Maryditubuhkan di Sandakan

1909 Jabatan Pelajaran ditubuhkanuntuk menguruskan sekolah-sekolahdi Sabah

tahun 1939 terdapat 49 buah sekolahmubaligh dengan pelajar seramai3700 orang

b) Sekolah Latihan

dibina di Jesselton pada 1 Julai 1915

merupakan sekolah latihan bagianak-anak Ketua Anak Negeri

dibina bertujuan untuk melatih anak-anak menjadi pegawai pentadbiranperingkat rendah

bahasa pengantarnya ialah BahasaMelayu

dari segi kurikulum pelajar diajartentang membaca, menulis dan

mengira jawatan yang dikhaskan bagi lulusan

sekolah ini ialah renjer, kerani danKetua Anak Negeri

c) Sekolah Melayu dan Bumiputera

tahun 1921 sekolah Melayu pertamadibina di Kota Belud

1930 terdapat 10 buah sekolahMelayu bagi menampung 400 orangpelajar

1924 ditubuhkan SekolahBumiputera Keningau di Keningau

d) Sekolah Cina

dibina sendiri oleh masyarakat Cina 1940 terdapat 11 000 pelajar

berdaftar di sekolah Melayu, sekolahmubaligh dan sekolah Cina

(v)Pembinaan Hospital dan PusatKesihatan

SBUB bina hospital di bandar-bandarbesar seperti Jesselton, Sandakan,Beauford dan kudat

1924 Hospital Besar Tawau di bina

1940 terdapat 9 buah hospital dan 40buah klinik di Sabah

di kawasan luar bandar disediakanpusat-pusat kesihatan

kelemahan bilangan doktor tidakmencukupi

perkhidmatan perubatan tidak dapatdinikmati oleh seluruh rakyat Sabah

(vi)Kemunculan Bandar-Bandar Baru

akibat daripada kemajuan dalambidang ekonomi dan sosial

bandar-bandar berkembang pesatsebagai pusat pentadbiran danperdagangan

antaranya Sandakan, Kudat,Jesselton, Tawau dan Lahad Datu

a) Sandakan

diasaskan William Pryer tahun 1879

menamakannya sebagai Elopurabermaksud bandar yang cantik

berkembang maju sebagai pusatpentadbiran, pelabuhanantarabangsa dan pusat pembalakan

b) Tawau

sebuah pelabuhan yang terkenal diPantai Timur Sabah

eksport utamanya getah, abaka,mutiara dan kayu balak

c) Kudat

tahun 1881 SBUB menjadikannyasebagai pusat pentadbiran yangpertama

pedagang menetap dan membinakedai di Kudat

gagal menarik ramai penduduk danpedagang kerana keadaangeografinya tidak sesuai untukpertanian

tahun 1884 SBUB memindahkanpusat pentadbirannya ke Sandakan

d) Jesselton

diasaskan tahun 1900 oleh CharlesJessel

nama asalnya Jessel Townsempenanama pengasasnya

kemudiannya disingkatkan kepadaJesselton

juga dikenali dengan nama Api-Api,Singga Mata atau Diasuka

Jesselton maju kerana pembinaanlandasan kereta api, perkembangantanaman getah dan sebagai pusatperdagangan dan pelabuhan penting

1967 nama Jesselton ditukar kepadaKota Kinabalu

Perubahan Sosial dan KemajuanLain

pejabat pos

1883 SBUB mengeluarkan setempertama Sabah

tahun 1883 juga akhbar pertama diSabah diterbitkan iaitu The NorthBorneo Herald

1890-an kontinjen polis tempatanditubuhkan

1900 SBUB telah menubuhkanSkuad Terbang untuk menjaminkeselamatan dan dianggotai pegawaipolis tempatan

1903 loji air di Kota Kinabalu dibinauntuk membekalkan air bersih

tahun 1905 menara jam Jesseltondibina dan kekal hingga sekarang diSabah

-----------------------------------------------------

BAB 6 BRITISHMENGEKSPLOITASI EKONOMI

(TANAH MELAYU, SARAWAK DANSABAH)

6.1 Kegiatan Pertanian Dagangan(Teks m/s: 126-128)

- peringkat awal diusahakan jenistanaman tradisional seperti lada

hitam, gambir, buah pala, cengkih,ubi kayu, tebu dan nanas

- diusahakan kerana mendapatpasaran yang baik

- British hanya menggalakkanpeladang Eropah dan orang asinguntuk mengusahakan pertaniandagangan

- penduduk tempatan tidak digalakkanterlibat

a) Lada hitam dan gambir- untuk tujuan eksport- diusahakan di Pulau Pinang,

Selangor, Negeri Sembilan danSarawak


12/26

12

- kurun ke-19 lada hitam dan gambirdiperkenalkan di Johor melaluiSistem Kangcu

- di Johor tanaman ini diusahakan olehorang-orang Cina dari Singapura

- tanaman ini menjadi hasil eksportpenting Johor sehingga awal kurunke-20

- gambir biasanya digunakan sebagaibahan pewarna dan mencelup sutera

b) Buah pala dan cengkih- banyak ditanam di Pulau Pinang- tanaman buah pala diutamakan

kerana harganya lebih tinggi- dieksport ke Eropah dan China- cengkih yang dikeringkan sesuai

dijadikan ubat- 1850-an tanaman ini merosot kerana

harganya tidak stabil

c) Tebu- ladang tebu banyak dibuka di

Seberang Perai dan Perak- permintaan terhadap gula meningkat

di pasaran dunia

- 1830-an Seberang Perai merupakanpusat pengeluaran gula utama dinegeri-Negeri Selat

- tahun 1900 Perak mencul sebagaipusat pengeluar gula terbesar diTanah Melayu

- gula menjadi eksport penting TanahMelayu selama hampir 50 tahun

d) Ubi kayu- meruapakan tanaman eksport

penting Tanah Melayu- banyakditanam di Melaka, Negeri

Sembilan dan Selangore) Nanas- industri mengetin nanas berpusat di

Perak, Selangor dan Johor- sebelum Perang Dunia II TanahMelayu merupakan pengeksportnanas dalam tin kedua terbesar didunia

6.2 Tanaman Baru MemantapkanEkonomi

(teks m/s: 128-129)

- kurun ke-20 tanaman dagangantradisional kurang penting keranaharganya tidak stabil di pasarandunia

- British memperkenalkan tanamanbaru seperti kopi, kelapa sawit,

tembakau dan teh

a) Kopi- diusahakan secara besar-besaran di

Perak, Selangor, Negeri Sembilandan Johor

- harga kopi meningkat di pasarandunia

b) Kelapa sawit- berasal dari Afrika- diperkenalkan di Kuala Selangor- 1920-an minyak kelapa sawit mula

dieksport- ladang kelapa sawit dibuka di Perak

dan Johor

- Johor menjadi pengeksport utamakelapa sawit

c) Tembakau- ladang dibuka di Pulau Pinang dan

Pahang

d) Teh- diusahakan di Cameron Highlands,

Pahang

- teh yang dihasilkan di Tanah Melayubermutu tinggi dan dikenali sebagaiTeh Ceylon

6.3 Perkembangan PerusahaanGetah (Teks m/s: 130-133)

- akhir kurun ke-19 harga kopi jatuh dipasaran dunia

- getah diperkenalkan sebagaitanaman pilihan untuk memulihkanekonomi

- kurun ke-20 getah menjadi eksportpenting Tanah Melayu

(i) Sejarah Asal-Usul Getah

- berasal dari Brazil- getah di Tanah Melayu dari jenis

Hevea Brasiliensis- tahun 1876 sebanyak 70 000 biji

getah dari Brazil dibawa ke Englandoleh Henry Wickham

- kemudian disemai di Kew Garden,England

- sebanyak 300 benih getah dihantarke negara-negara naungan britishterutamanya Sri Lanka

- 1877 sebanyak 22 batang anakgetah dibawa ke Singapura danditanam di Botanical Garden

- dari Singapura beberapa batanganak getah dibawa ke Kuala Kangsar

dan ditanam di halaman kediamanResiden Perak

- Pengarah Botanical GardenSingapura iaitu H.N.Ridley yangbertanggungjawab menggalakkantanaman getah di Tanah Melayu

(ii)Perkembangan Getah- awal kurun ke-20 harga getah

melambung tinggi di pasaran dunia- permintaan meningkat kerana

perkembangan perusahaanmembuat motokar di Eropah danAmerika Syarikat

- ladang-ladang getah dibuka besar-besaran di Selangor, Perak, Negeri

Sembilan dan Johor- 1920-an Tanah Melayumenghasilkan 53% daripada jumlahpengeluaran getah dunia

- Tanah Melayu muncul pengeluargetah terbesar dunia

- Syarikat-syarikat Eropah menguasaiperusahaan getah di Tanah Melayuseperti Sime Darby, Guthrie,Harrisons and Crosfield dan UnitedPlantation

- Penduduk tempatan mengusahakantanaman secara kebun kecil

Faktor-Faktor PerkembanganPerusahaan Getah

a) Permintaan Getah Meningkat- diperlukan dalam perusahaan

membuat motokar di AmerikaSyarikat dan Eropah

- diperlukan untuk membuat kasut,pakaian, tayar kenderaan, alatperubatan dan penebat elektrik

b) Kejatuhan Harga Kopi- harga kopi jatuh kerana pengeluaran

berlebihan di Brazil dan seranganserangga perosak

- peladang terpaksa beralih kepadatanaman getah

c) Tenaga Buruh Mencukupi- buruh dari India dibawa masuk

secara besar-besaran untuk bekerjadi ladang-ladang getah

d) Usaha H.N.Ridley- memperkenalkan kaedah menoreh

mengikut sistem ibedem atau

sistem tulang ikan herring- kaedah torehan ini meningkatkan

pengeluaran susu getah

e) Pelaburan Modal- banyak syarikat besar Eropah

melabur dalam perusahaan getah diTanah Melayu seperti Sime Darbydan Guthrie

f) Cukai Rendah- British mengenakan cukai tanah dan

cukai eksport yang rendah- Tujuannya untuk menggalakkan

ladang-ladang baru dibuka

Sebab-Sebab Kejatuhan PerusahaanGetah

- tahun 1920-1930-an berlaku zamankemelesetan ekonomi dunia

- harga getah jatuh dan memberikesan kepada perusahaan getah

Langkah-Langkah MenstabilkanHarga Getah

- diperkenalkan RancanganStevenson dan Perjanjian PeraturanGetah Antarabangsa

a) Rancangan Sekatan Stevenson1922

- tujuan untuk mengurangkanpengeluaran dan meningkatkanharga getah

- disertai negara naungan Britishseperti Tanah Melayu dan Sri Lanka

- Belanda dan Indonesia engganmenyertai rancangan ini sebaliknyaterus meningkatkan pengeluarangetah

- tahun 1928 rancangan ini ditamatkanoleh British apabila gagal mencapaimatlamat


13/26

13

b) Perjanjian Peraturan getahAntarabangsa 1934- tujuan untuk mengurangkan

pengeluaran getah dan menstabilkanharga

- disertai oleh Tanah Melayu, Sabah,Sarawak, Sri Lanka, India, Myanmar,Indonesia, IndoChina dan Thailand

- setiap negara dikehendakimengurangkan pengeluaran

mengikut kuota yang ditetapkan- berjaya meningkatkan semula harga

getah di pasaran dunia sebelumPerang Dunia II

Pengeluaran Getah Tiruan

- Amerika Syarikat memperkenalkangetah tiruan selepas Perang Dunia II

- menjadi pesaing kepada getah asli- dihasilkan apabila bekalan getah asli

dunia terputus akibat Perang Dunia II- getah asli keluaran Tanah Melayu

bermutu tinggi dan dapat menandingigetah tiruan

6.4 Perkembangan Perusahaan

Perlombongan(Teks m/s: 134-138)

- British memajukan kegiatanperlombongan

- Hasil galian adalah seperti bijihtimah, emas, arang batu, bauksit,bijih besi dan ilmanit

a) Emas- 1890-an dilombong secara komersial

di raub, Pahang- Raub merupakan kawasan lombong

emas terbesar Tanah Melayu- diusahakan oleh syarikat dari

Australia

b) Arang batu- dilombong di Batu Arang, Selangor- digunakan sebagai bahan api

c) Bauksit- sejenis logam yang digunakan untuk

membuat aluminium- dilombong di Bukit Pasir dan Teluk

Ramunia di Johor, Teluk Emas diMelaka

d) Bijih besi- dilombong di Bukit Besi, Terengganu

dan Rompin, Pahang- lombong bijih besi juga dibuka di

Kedah, Perak dan Johor

e) Ilmanit- galian yang dikeluarkan sebagai

hasil sampingan perlombongan bijihtimah

- dihasilkan di batang Padanf, Perak

Perkembangan Perlombongan BijihTimah

- bijih timah merupakan galianterpenting di Tanah Melayu

- British menguasai Tanah Melayuadalah juga kerana bijih timah

- Sebelum dieksport bijih timahdiproses menjadi jongkong timah

- Perkembangannya dapat dilihatdalam dua peringkat iaitu peringkatsebelum dan selepas campur tanganBritish

a) Peringkat Sebelum Campur TanganBritish di Tanah Melayu

- kegiatan melombong adalahbercorak tradisional

- diusahakan oleh orang Melayu

- menggunakan cara mendulang danmelampan

- tahun 1820-an orang Cina dibawamasuk bekerja di lombong bijih timahkepunyaan pembesar melayu didaerah Lukut, Sungai Ujong, Larutdan Klang

- orang Cina dan Eropah dibenarkanmembuka lombong bijih timahdengan memajak tanah daripadapembesar-pembesar Melayu

b) Peringkat Selepas Campur TanganBritish di Tanah Melayu

- perlombongan bijih timah semakinberkembang dengan penglibatan

orang Cina- banyak lombong baru dibuka diAmpang, Kuala Lumpur dan diLembah Kinta, Perak

- orang Cina memperkenalkan sistemlombong dedah, pam kelikir danpalung

- akhir kurun ke-19 orang Cinamenguasai kegiatan melombong bijihtimah

Faktor-Faktor Perkembangan BijihTimah

- akhir kurun ke-19 Tanah Melayumerupakan penyumbang utama bijihtimah dunia iaitu sebanyak 55%

- perkembangannya adalah keranafaktor seperti Revolusi Perindustriandan kaedah melombong yang lebihmoden

a) Revolusi Perindustrian di Eropah- permintaan bijih timah semakin

meningkat- bijih timah digunakan dalam

perusahaan mengetin makanan

b) Kaedah Melombong Bijih TimahLebih Moden

- diperkenalkan oleh syarikah-syarikatEropah awal kurun ke-20

- menggunakan kapal korek untuk

menghasilkan lebih banyak bijihtimah- tahun 1912 kapal korek pertama kali

digunakan oleh Syarikat MalayanTinDredgingdi Batu Gajah, Perak

- pada tahun 1929 terdapat 107 buahkapal korek di Tanah Melayu

- 1930-an orang Eropah menguasaiperusahaan bijih timah sebanyak68%

Kejatuhan Harga Bijih Timah danLangkah Mengatasi

- 1930-an harga bijih timah jatuhakibat kemelesetan ekonomi dunia

- 1931 ditandatangani Perjanjian BijihTimah Antarabangsa sebagailangkah memulihkan semula hargabijih timah

- negara-negara terlibat ialah TanahMelayu, Bolivia, Nigeria danIndonesia

- semua negara bersetuju untukmengurangkan pengeluaran bijihtimah

- hasilnya pada tahun 1934 MajlisBijih Timah Antarabangsaditubuhkan

- tujuan untuk menyelaraskanpengeluaran bijih timah

- kesannya dapat menstabilkansemula harga bijh timah

6.5 Pengeluaran Hasil Hutan(Teksm/s: 139-141)

- Tanah Melayu kaya dengan hasilhutan seperti kayu-kayan, rotan,damar, madu lebah, kapur barus,getah perca dan getah jelutung

- diusahakan secara tradisional

melalui kegiatan meramu- semasa pentadbiran British hasil-

hasil ini menjadi kegiatan ekonomibercorak komersial

- british menggalakkan pengeluaranhasil hutan untuk dieksport ke China,Amerika Syarikat dan Eropah

- tahun 1901 Brritish menubuhkanJabatan Perhutanan

- tujuan untuk menguruskanpengeluaran hasil hutan denganlebih sistematik

a) Damar- diperoleh daripada getah pelbagai

jenis pokok di hutan

- damar digunakan untuk menutuprenggangan pada papan perahu

- dieksport untuk dijadikan varnis iaitubahan untuk menggilap permukaanpapan atau rotan

b) Getah perca- diperoleh daripada pokok getah

perca yang tumbuh dalam hutan- digunakan untuk membuat peralatan

bedah, bola golf dan bahan penebatkabel telegraf dasar laut

- untuk mendapatkan getah percabatang pokok ditetak bagimengeluarkan susunya

- kemudian susu dikumpul dalam

bekas dan dibentuk menjadi bebolaatau jongkong

c) Getah jelutung- kegunaannya untuk dijadikan

ramuan getah pengunyah dansebagai pelekat dalam industri gigipalsu

- tahun 1920-an getah jelutungdikumpul menggunakan tabungbuluh

- ia biasanya dieksport


14/26

14

d) Rotan- dihasilkan untuk kegunaan dalam

negeri dan juga banyak dieksport keChina

- kegunaan rotan untuk dijadikanbakul, tikar ,tongkat, tangkai payungdan perabot

e) Pembalakan- banyak dieksport ke China dan

Britain- antara kayu balak yang diusahakan

ialah cengal, meranti dan keruing- digunakan sebagai bahan binaan,

membuat perabot dan perahu- 1928 British memperkenalkan lesen

kilang papan untuk mengawalkegiatan pembalakan dan industriberasaskan kayu

Kegiatan Dwiekonomi

- diperkenalkan oleh British terhadappenduduk di Tanah Melayu

- ia melibatkan kegiatan ekonomidagangan dan ekonomi tradisional

a) Ekonomi Dagangan- British lebih mengutamakan ekonomi

dagangan seperti kegiatanperlombongan, perladangan danperdagangan

- dimajukan terutama di kawasanpantai barat Tanah Melayu

- dijalankan secara besar-besaranmenggunakan teknologi moden dandisokong kemudahan asas yang baikseperti sistem perhubungan danpengangkutan yang teratur

- lebih berorientasikan eksport- dikuasai syarikat asing khususnya

syarikat Eropah- tertumpu pada perlombongan bijih

timah dan perusahaan getah- melibatkan tenaga buruh yang ramai- melibatkan pelaburan modal yang

besar- teknologi moden seperti mesin

hidraulik banyak digunakan dalamkegiatan perlombongan bijih timah

b) Ekonomi Tradisional- kegiatan ekonomi tradisional ini

diabaikan oleh british- diusahakan oleh orang Melayu di

luar bandar- bercorak sara diri- tertumpu pada kegiatan menanam

padi dan menangkap ikan

- menggunakan peralatan tradisionalseperti kerbau untuk membajaksawah padi

- melibatkan modal kecil

Kesan Kegiatan Dwiekonomi

- berlaku perkembangan tidakseimbang

- mewujudkan jurang ekonomi antaramasyarakat bandar denganmasyarakat luar bandar

6.6 Perkembangan EkonomiMembawa Perubahan(Teks m/s: 142-158)

- kemajuan pesat ekonomi terutamaperlombongan bijih timah danperusahaan getah membawapelbagai perubahan

- perubahan dialami antaranyapenggunaan buruh-buruh luar,

kemajuan pengangkutan danperhubungan, kemudahan sosial,pendidikan vernakular dankemunculan bandar-bandar baru

i) Penggunaan Buruh Luar- British menggalakkan kemasukan

imigran Cina dan India- tujuan sebagai tenaga buruh di

lombong bijih timah dan ladanggetah

- British memastikan ia mencukupidemi kepentingan British untukmembolot kekayaan Tanah Melayu

a) Orang Cina

- dibawa masuk bekerja di lombongbijih timah di Perak, Selangor dannegeri Sembilan

- berasal dari China Selatan- kebanyakan dibawa masuk melalui

Sistem Kontrak- ada juga yang datang ke Tanah

Melayu secara persendirian danbekerja di sektor pertanian danmenjadi pekerja mahir di bandar

Sistem Kontrak

- orang Cina dibawa masuk ke TanahMelayu melalui majikan

- tambang perjalanan dibayar olehmajikan

- majikan juga menyediakan makanan,pakaian dan tempat tinggal

- mereka dikehendaki bekerja denganmajikan sehingga hutang tambangselesai

- selepas tamat kontrak mereka bebasbekerja dengan majikan lain

b) Orang India- dibawa masuk bekerja di ladang-

ladang getah- berasal dari selatan India- dibawa masuk melalui Sistem

Kangani- ada juga orang India bekerja

membina jalan kereta api, jalan raya

dan menjadi buruh di bandar danpelabuhan

Sistem Kangani- kangani bermaksud penyelia atau

ketua pekerja di ladang getah- kangani ini dihantar oleh pemilik

ladang ke India untuk mencaritenaga buruh

- kangani menguruskan tambang danperjalanan buruh-buruh sehinggaselamat tiba di ladang majikan

- kangani dibayar komisenberdasarkan jumlah buruh yangdapat dibawa masuk

- buruh-buruh dibayar gaji tetap dandiletakkan di bawah jagaan kangani

- buruh dikehendaki bekerja denganpemilik ladang sehingga segalahutang tambang selesai

Kesan Kemasukan Buruh

- mewujudkan pengenalan kaummengikut kegiatan ekonomi seperti

- orang Cina - tinggal di kawasan

lombong dan di bandar bekerja sebagai pelombong dan

peniaga- orang India tinggal dan bekerja di

ladang getah- orang Melayu tinggal di kawasan

luar bandar (desa)- menjalankan kegiatan pertanian

bercorak tradisional dan nelayan- masyarakat peribumi terus terpinggir

dan terpisah daripada arusperkembangan ekonomi

- dasar British mewujudkan jurangekonomi antara kaum

- mewujudkan masyarakat berbilangkaum yang terdiri daripada pelbagai

keturunan yang mengamalkan carahidup, bahasa dan agama yangberbeza

Perkembangan SistemPengangkutan dan Perhubungan

- British memerlukan sistempengangkutan dan perhubunganyang cekap dan pantas

- tujuan untuk membawa hasilekonomi terutama bijih timah dangetah ke pelabuhan untuk dieksport

- pengangkutan seperti landasankereta api dan jalan raya

- perhubungan seperti perkhidmatanpos, telegraf dan telefon

a) Perkembangan Landasan Kereta api- perkhidmatan kereta api

diperkenalkan di Tanah Melayu akhirkurun ke-19

- terdapat tiga fasa perkembangan;

Fasa Pertama (1885-1896)- dibina untuk keperluan

perlombongan bijih timah- landasan kereta api yang pendek

dibina menghubungkan kawasanlombong dengan pelabuhan

- tujuan memudahkan bijih timahdieksport

- antara landasan kereta api yang

dibina ialah dari- Taiping ke Port Weld (Kuala Sepetang- Kuala Lumpur ke Port Swettenham

(Pelabuhan Klang)- Seremban ke Port Dickson- Ipoh dan batu Gajah ke Teluk Anson

(Teluk Intan)- tahun 1886 landasan kereta api dari

Kuala Lumpur ke Klang telahdirasmikan yang dihadiri oleh SultanAbdul Samad dan Frederick Weld,Gabenor Negeri-Negeri Selat

Fasa Kedua (1897-1909)- tiga tujuan pembinaan landasan

kereta api pada peringkat ini iaitu;


15/26

15

- untuk menghubungkan kawasan utaradengan selatan apabila Negeri-Negeri Melayu Bersekutu ditubuhkan

- untuk memenuhi keperluan ekonomiseperti bijih timah dan getah yangsemakin berkembang pesat

- untuk memudahkan pentadbiranBritish

- tahun 1903 kereta api Negeri-NegeriMelayu Bersekutu ditubuhkan

- ditukar nama kepada Kereta ApiTanah Melayu KTM tahun 1948

- hari ini dikenali sebagai Kereta ApiTanah Melayu Berhad KTMB

Fasa Ketiga (1910-1931)- landasan kereta api dibina selepas

British berjaya memperluaskanpengaruhnya di negeri-NegeriMelayu Tidak Bersekutu

- tujuannya adalah untuk;- menghubungkan seluruh Tanah

Melayu (hanya Terengganu yangtiada landasan kereta api)

- sebagai pengangkutan awam bagipenduduk Tanah Melayu

- memenuhi keperluan ekonomi danpentadbiran British

Perkembangan Jalan raya

- peringkat awal jalan raya dibinauntuk menghubungkan kawasanlombong bijih timah dan pertaniandengan stesen kereta api

- jalan raya telah dibinamenghubungkan Kuala Lumpurdengan Ipoh dan Seremban

- awal kurun ke-20 rangkaian jalanraya meningkat akibat meningkatnyapenggunaan kenderaan bermotorseperti kereta, lori dan bas

- jalan-jalan yang sedia ada diturap

untuk disesuaikan dengankenderaan bermotor

- banyak jalan raya dibina untukmenghubungkan kawasan kegiatanekonomi dengan pelabuhan danuntuk menghubungkan bandar-bandar besar dengan bandar-bandarkecil

- tahun 1939 terdapat satu jaringan jalan raya yang menghubungkanseluruh Tanah Melayu

- tumpuan jalan raya adalah dikawasan yang mempunyaikepentingan ekonomi danmemudahkan pentadbiran British

Kemajuan Pengangkutan Laut danUdara

- kemajuan ekonomi membawakepada pengenalan perkhidmatankapal wap dan kapal terbang

Kapal Wap- tahun 1890 Syarikat Straits

Steamshipditubuhkan di Singapura- tujuan untuk memberi perkhidmatan

kapal wap kepada pelabuhan diNegeri-Negeri Melayu

- kapal susur pantai ini membawabekalan makanan, jentera dan buruh

untuk perusahaan perlombonganbijih timah

- contoh: kapal wap The SS Perakmemberikan perkhidmatan dariSingapura ke Pelabuhan Klang

Kapal Terbang- tahun 1937 perkhidmatan

penerbangan awam diperkenalkanoleh Syarikat Wearne Air Service

iaitu hak milik Wearne bersaudara- syarikat ini beribu pejabat di

Singapura- memulakan penerbangan dalam

negeri antara Singapura, KualaLumpur dan Pulau Pinang

- kapal terbang pertama yangdigunakan oleh Syarikat Wearneadalah dari jenis kipas dua iaituD.H.Rapides

Kemajuan Sistem Perhubungan

- antara yang ditekankan ialah sistempos dan telegraf, telefon dan radio

- tujuan supaya perhubungan antaranegeri di Tanah Melayu dengan

negeri-negeri lain dapat dibuatdengan pantas

- mula diperkenalkan di kawasankegiatan ekonomi, pusatpentadbiran, pelabuhan seterusnyaberkembang ke kawasanpetempatan

- tahun 1870-an pejabat pos dantelegraf dibina di Taiping, Perak

- kurun ke-20 setiap daerah di Perakboleh menghubungi Taiping melaluiTelegraf

- tahun 1910 pejabat pos dan telegrafdibina di Pulau Pinang

Kemajuan Perkhidmatan Kesihatan

dan Kemudahan Asas Lain

a) Perkhidmatan Kesihatan- masalah kesihatan wujud akibat

daripada pertambahan pendudukyang pesat, pembukaan kawasanhutan untuk kegiatan ekonomi danpetempatan baru

- persekitaran tempat kerja dankediaman yang kotor menyebabkanpenyakit seperti taun, beri-beri danmalaria mudah merebak

- penyakit malaria dan beri-beridianggap penghalang padaperkembangan ekonomi Britishkerana menyebabkan banyak

kematian di kalangan buruh Cina danIndia

- British mengambil langkahmendirikan hospital, pusat perubatandan Institut Penyelidikan Perubatanuntuk mengatasi masalah kesihatan

- tahun 1889 hospital kerajaan terawaldidirikan di jalan Tanglin (KualaLumpur) di Taiping dan Pulau Pinang

- pusat-pusat kesihatan kecil jugadidirikan di Perak, Selangor, NegeriSembilan dan Pahang untukmemudahkan penduduk di luarbandar

- 1890 Lembaga Kesihatan ditubuhkanuntuk memastikan kebersihanbandar

- 1901 Institut Penyelidikan Perubatanditubuhkan di Kuala Lumpur

- tujuannya untuk membuatpenyelidikan bagi mencari punca,rawatan dan langkah mencegahpenyakit berbahaya seperti malariadan beri-beri

b) Sistem Pengairan Untuk PenanamanPadi

- pada peringkat awal lagi di Kedahterdapat sistem pengairan sempurnauntuk tanaman padi iaitu terusan

- terusan ini mula dibina tahun 1885dan siap pada tahun 1895 yangdiberi nama Terusan Wan MatSaman

- ia dibina oleh wan Mat Saman binWan Ismail (Perdana Menteri Kedahyang pertama)

- terusan ini sepanjang 35 kilometerdari Alor Setar ke Gurun, Kedah

- ia dibina menggunakan tenaga

manusia dan peralatan tradisionalseperti cangkul- untuk membina terusan ini unggun

api dinyalakan pada jarak tertentusebagai penanda untuk memastikanterusan digali dengan lurus

- berdasrkan terusan inilah kerajaanBritish memodenkan sistempengairan di Tanah Melayu

- tahun 1931 Jabatan Parit dan tali Airditubuhkan untuk memajukantanaman padi

- banyak bekalan makanan diperlukanakibat pertambahan penduduk

- kawasan sawah padi yang luas telahdibuka di Sungai Manik, Perak dan

Tanjung Karang, Selangor

c) Bekalan Tenaga Elektrik- tenaga elektrik diperkenalkan akibat

daripada kemajuan ekonomi- awal kurun ke-20 tenaga elektrik

mula disalurkan ke Pulau Pinang danKuala Lumpur

- 1930 Empangan HidroelektrikChenderoh dibuka untukmenampung keperluan tenagaelektrik

- empangan ini dikendalikan oleh ThePerak River Hydro-Electric PowerCompany Limited

- tujuan asal pembinaan adalah untukmendapatkan kuasa elektrik bagikegunaan perusahaan melombongbijih timah di Lembah Kinta

Kemunculan dan PerkembanganBandar Baru

- pertengahan kurun ke-19 banyakpetempatan baru dibuka di kawasankegiatan ekonomi terutama dikawasan lombong bijih timah

- petempatan kemudiannyaberkembang menjadi pusatpentadbiran dan perniagaan

- perkembangan lombong bijih timahadalah faktor utama munculnyabandar-bandar baru di Tanah Melayu


16/26

16

seperti Taiping, Ipoh, Kuala Lumpurdan Seremban

a) Ipoh- terletak di Lembah Kinta- dibuka sejak kurun ke-16 dan didiami

oleh orang Melayu- nama bandar Ipoh berasal dari nama

pokok Ipuh iaitu sejenis pokok yanggetahnya digunakan sebagai racun

pada sumpitan dan anak panahuntuk berburu

- tahun 1880-an Lembah Kintamenjadi tumpuan pelombong Cinaapabila pengeluaran bijih timah didaerah Larut merosot

- Ipoh berkembang menjadi bandaryang sibuk

- tahun 1935 Ipoh dijadikan ibu negeriPerak bagi menggantikan Taiping

b) Taiping- terletak di daerah Larut- nama asalnya Kelian Pauh- tahun 1840-an ramai orang Cina

dibawa masuk ke Larut untuk

memajukan lombong bijih timah- selepas Perang Larut tamat Britishmenyusun semula pentadbiran diLarut

- nama Taiping bermaksudkedamaian yang abadi

- berkembang menjadi sebuah bandarmoden da

nota lengkap sejarah tingkatan 2 (bab 1 - 8)

Documents