kecap gaganti panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/direktori/fpbs/jur._pend._bahasa_daerah/... ·...

50
KECAP PANUNJUK

Upload: buicong

Post on 02-May-2019

314 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

KECAP PANUNJUK

Page 2: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Kecap Gaganti Panunjuk

• Iki, ike = ieu

• Iku, iko = eta

• Ika, ika = itu

• I = di

• (R)I = di

Page 3: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Lamun hiji kecap dimimitian ku ang atawa ng hartina eta kecap

teh geus dipikawanoh

• Iki ng = iking = ieu

• Iku ng = ikung = eta

• Ika ng = ikang = itu

• Ikana, ikanang = itu, di ditu

Page 4: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

KECAP PANUNJUK NU HARTINA NU BOGANA (EMPUNYA)

• Niki, niking = nu ieu, ieu nu bogana

• Niku, nikung = nu eta, eta nu bogana

Page 5: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

KECAP NUDUHKEUN TEMPAT

• Riki, riking = di dieu

• Riku, rikung = di ditu

Page 6: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

PIKEUN NGAYAKINKEUN, DIGUNAKEUN RARANGKEN

TUKANG HĔN• Ika – ikahĕn

• Iku – ikihĕn

• Iku - ikuhĕn

Page 7: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Atika, atiki, atikudisingget jadi tiki, tika, tiku

(nya eta)

Lamun ditambahan ng jadi tiking, tikang, tikung

Page 8: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Ta, tang = eta

Page 9: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Conto kalimah

• Lara niking priyawiraha.

• Atyanta prajña nikā.

• Rikanang hawan matĕmu raksasa len.

• Suka yan pacangkrama rikang jaladi.

• Hĕnĕngakna ng kathā sakarĕng.

• Inalapnira tang Nandini.

Page 10: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Kecap Sandang

• Si

• Sang

• Dang

Page 11: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Kecap sandang: Si

- nu geus raket

- sato

- dipikanyaah

- dipikaijid

Page 12: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Conto Kalimah

• Si Pandu-suta = anak Pandu (loma).

• Si Singha = Singa (anu geus dipikanyaho).

• Si Jurumudi = Jurumudi (anu geus dipikanyaho).

• Si Panjahat = Penjahat (anu dipikageuleuh).

Page 13: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Sa

• Sarua jeung si tapi leuwih hormat

Page 14: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Sang

• Dipake di hareupeun kecap nu nuduhkeun ngaran, gelar, atawa sato nu dianggap raja, sohor, atawa dihormat

Page 15: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Conto Kalimah

• Sang hyang Bayu = Dewa Angin

• Sang Ugraçrawā = sang Ugraçrawā

• Sang Bhima = sang Bima

• Sang Kancil = sang Kancil

Page 16: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Dang

pikeun nyebut jalma nu dihormat/ dihargaan, contona: ulama, guru, pandita

Contona:

Dang Hyang Drona: Drona nu mulia

Dang Acāryya: Guru nu dihormat

Page 17: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Conto Kalimah

• Ikang si Çakuntalā singgih ike

• Lunghā ta sang Menakā.

• Wruh pwa bhagawān Kanwa ryambĕk sang Çakuntala

• An mangkana ling sang kanyā.

Page 18: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Conto kalimah

• Mangkana ling sang hyang Indra

• Matang yan Poru ngaran sang nātha, apan wĕka Puru

• Glāna ta mahārāja Cantanu de ning ujar sang Dacapati

• Dang Hyang Krpa tumūtakĕn Dang Hyang Drona.

Page 19: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

KECAP KANTETAN

• Dumasar susunan basa Sansekerta

• Dumasar susunan basa Jawa Kuna

Page 20: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

1. D-N

• Rajaputra = putra raja

• Maharaja = raja agung

• Tribhuwana = buana tilu

• Dhannurwedacastra = kitab elmu manah

• Yamaloka = tempat Dewa Yama

• Kurukşetra =lapang/kuburan bangsa kuru

Page 21: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

2. Jeung

• Wanadri (wana-adri) = leuweung jeung gunung

• Gajaçwa (gaja-açwa) = gajah jeung kuda

• Sukaduhka = senang jeung susah

• Lakibini = lalaki jeung awewe

• Tapatapi = nu tapa lalaki jeung awewe

Page 22: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

3. Nu kahiji kecap bilangan

• Astadacaparwa = dalapanbelas bagian (jilid)

• Caturdwara = gapura opat

• Pancāksara = lima aksara

• Çataguna =saratus kali lipet

Page 23: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

4. Kecap kahiji nuduhkeun sipat tina kecap kadua

• Uttamajanma = jalma nu utama

• Mahaprabhu = raja agung

• Ruksawayawa = awak ruksak

• Mithyāsamaya = janji bohong

Page 24: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

5. Dimimitian ku a, an, nir, nis (hartina henteu jeung leungit)

• Awighna = teu aya halangan

• Akampya = teu usik

• Akrta = teu ma’mur

• Anangga = teu awakan, bogoh

• Anadara = teu sopan,teu hormat

Page 25: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

• Nisțŗşna = teu nyaah

• Niççesa = taya sesana

• Nirdoşa = teu boga dosa

• Nirbhagya = teu bagja

• Nirbhaya = teu sieun

Page 26: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Hartina boga

• Pancamuka = boga lima beungeut

• Raksasarupa = rupana jiga raksasa

• Trinetra = matana tilu

• Samanama = sarua ngaranna

Page 27: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Dimimitian ku swa atawa sarwwa

• Swabhawa = tabeat, kaayaanna sorangan

• Swawidya = elmuna sorangan

• Swadharmma = kawajiban sorangan

• Swaputra = anak sorangan

• Swayambara = pilihan sorangan

Page 28: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

• Sarwwapuspa = rupa-rupa kembang

• Sarwwaphala = rupa-rupa buah

• Sarwwayudha = sagala pakakas perang (rupa-rupa perang)

• Sarwwawaditra = sagala waditra)

Page 29: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Kantetan awor

• Lituhayu = rupana geulis

• Tamolah = teu usik, cicing

• Janmottama = jalma utama

• Nyugading = kalapa gading

Page 30: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

• Lawas ikang yajña dwadasa warsa.

• Ngaran ing carita Astadaçaparwwa, gawe bhagawan Byasa

• Nangkĕn Soma nirahara

• Swabhawa nisțŗşna sira

Page 31: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

• Ahad: Āditya

• Senen: Soma

• Salasa: Anggara

• Rebo: Buddha

• Kemis : Whŗaspati

• Jumaah: Çukra

• Saptu: Çanaiçcara (Tumpĕk)

Page 32: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

• Çrawana (Juli-Agt)

• Bhadra

• Asuji

• Karttika

• Margaçira

• Posya

• Magha

• Phalguna

• Cetra

• Weçakha

• Jestha

• Āsadha

Page 33: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

SADWARA(PARINGKĔLAN)

• Tunglai

• Aryang

• Wurukung

• Paningron

• Uwas

• Mawulu

Page 34: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Pancawara

• Pahing

• Pon

• Wage

• Kliwon

• Legi

Page 35: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

CONTO KALIMAH

• Sajna haji! Kumwa kengot ra bhujangga haji, ikang pancadaci krsna.

• Buddhawara pahing sangangatus wwaluwelas ikang cakakala.

• Kunang mangke Mawulu Wage

• Nangken Soma mwang Wrhaspati sira nirahara

• Ekadaca cuklapaksa asujimasa

Page 36: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

KECAP PANANYA

• Apa, mapa = naon,

• Paran = kumaha

• Aparan = naon, saha, kumaha, naha

Page 37: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

• Sapa, syapa (si-apa) = saha

• Sangapa (sang-apa) = saha (hormat)

• Ndi, ndya = naon, mana, di mana, ka mana, kumaha

• Pira, sapira = sabaraha, sababaraha, kumaha

• Kapan = iraha, kumaha

Page 38: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

CONTO KALIMAH

• Aparan ulah nikang naga ri huwusnya cinapa de sang ibu?

• Aparan ta rahadyan sanghulun kabeh ginantung ri petung sawuluh?

• Aparan ta sang Ugracrawa ngaranira?

Page 39: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

• Sangapa makaputre kita?

• Mwang ndi paranira matangyan asepikang acrama?

• Kadi mapa karmma awaku mangdadi?

• Syapa karika tinonta kinabhaktya ning Indra kuneng?

• Sangapa ngaranira sira sang siniwinta kuneng?

Page 40: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

KECAP PARENTAH

• Miceun rarangken -um-

• Make ta (hormat)

• Make ndah (mangga)

• Ngarobah ma- jadi pa-,

maka- jadi paka-, maha- jadi paha-,

ang- jeung mang- jadi pang-,

• Make rarangken –i atawa –aken ditambahan de atawa dening, atawa teu make de atawadening,

Page 41: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

CONTO KALIMAH

• Tinghali de nta!

• Patyani juga uson!

• Patrem tekemaken i tenggek!

Page 42: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

NYAREK

• Haywa

Contona:

• Haywa kamu sangcaya

• Haywa magong wuyungta

Page 43: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

KECAP PANYAMBUNG

• anu

• sing, asing

Contona:

Asing apulih pejah

Sing abang

Sing lungha

Page 44: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

KECAP GAGANTI TEU TANGTU

1. Ngwwang: jalma (nu teu tangtu)2. Anu: nu3. Bari, bari-bari: saha wae, sing saha, naon

wae4. Angken/nangken: unggal5. Sira: hiji, hiji jalma6. Pira, pirang: sabaraha, sababaraha7. Waneh (jalma sejen), len (nu sejen, salian),

lyan (sejen), dudu (nu sejen), mwah (deuih)

Page 45: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

CONTO KALIMAH

• Lawan ngwwang kadi sanghulun.

• Bari-bari ni wuwusira.

• Pirang warsa kunang lawasnira temutangan pinakanaknira ta sang Citranggada mwang Citrawiryya.

• Pira kunang lawasnireng swarga, manangkil ta sire Bhatara Brahma.

• Pira karika lawas narendranungsuka cangkrama met lango.

Page 46: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

KECAP RAJEKAN

• Dwilingga murni

• Dwilingga rarangkenan

Page 47: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

Dwilingga murni

a. Hartina loba, sababaraha kali:

anak-anak, ingid-ingid, tunggal-tunggal, inggal-inggal

b. Ngurangan kecap asalna:

phala-phala, kunda-kunda, gunem-gunem

c. Teu pasti: (a)paran-paran, tiru-tiru

Page 48: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

d. Nandeskeun harti asalna:

tuhu-tuhu, sipi-sipi, laki-laki

Page 49: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

DWILINGGA RARANGKENAN

• Pulupuluhan, sirasirat, lipurlinipur, ananghyananghyaken, amedi-medi,

patukar-tukar

Page 50: Kecap Gaganti Panunjuk - file.upi.edufile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH/... · Conto kalimah •Lara niking ... •Miceun rarangken -um-•Make ta(hormat) •Make

CONTO KALIMAH

• Anak laki-laki lituhayu paripurna.

• Tonton t arupa nyawaknyam aticaya gongnya.

• Atyanta ramya nika de ning sarwwakusuma.

• Ika tamuta-mutani hyang Atma ngaranira.