KAMUS BAHASA DAERAH DENGAN AUTOMATIC

LANGUAGE DETECTION MENGGUNAKAN ALGORITMA

LEFT CORNER PARSING

TUGAS AKHIR

Persyaratan Guna Meraih Gelar Sarjana Strata I

Teknik Informatika Universitas Muhammadiyah Malang

Disusun Oleh:

NURHAYATUN NISA

201010370311294

JURUSAN TEKNIK INFORMATIKA

FAKULTAS TEKNIK

UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH MALANG

2015

KATA PENGANTAR

Dengan memanjatkan puji syukur kehadirat Allah subhanahuwata’ala atas

limpahan rahmat dan hidayah-Nya sehingga penulis dapat menyelesaikan tugas

akhir yang berjudul:

“KAMUS BAHASA DAERAH DENGAN AUTOMATIC LANGUAGE

DETECTION MENGGUNAKAN ALGORITMA LEFT CORNER PARSING”

Di dalam tulisan ini disajikan pokok-pokok pembahasan yang meliputi

pendahuluan, landasanteori, analisa dan perancangan sistem, implementasi dan

pengujian sistem.

Penulis menyadari bahwa tugas akhir ini masih jauh dari kesempurnaan.

Oleh sebab itu penulis mengharapkan masukan berupa saran maupun kritik yang

membangun untuk pengembangan dari tugas akhir ini kedepannya.

Akhir kata penulis berharap semoga tugas akhir ini dapat bermanfaat dan

menjadi tambahan ilmu pengetahuan. Tak lupa penulis mengucapkan terimakasih

kepada semua pihak yang telah membantu hingga tugas akhir ini terselesaikan.

Malang, 31 Maret 2015

Penulis

DAFTAR ISI

HALAMAN JUDUL…………………………………………………………… i

LEMBAR PERSETUJUAN…………………………………………………... ii

LEMBAR PENGESAHAN…………………………………………………… iii

LEMBAR PERNYATAAN……………………………………….…………... iv

ABSTRAK………………………………………………………….……………v

ABSTRACT……………………………………………………………………..vi

LEMBAR PERSEMBAHAN ............................................................................. vii

KATA PENGANTAR ......................................................................................... vii

DAFTAR ISI ……………………………………………………….………….. ix

DAFTAR GAMBAR ........................................................................................... xii

DAFTAR TABEL…………………………………………………………….. xiii

BAB I PENDAHULUAN .................................................................................... 1

1.1 Latar Belakang ............................................................................................ 1

1.2 Rumusan Masalah ....................................................................................... 2

1.3 Batasan Masalah .......................................................................................... 3

1.4 Tujuan .......................................................................................................... 3

1.5 Metodologi .................................................................................................. 3

1.6 Sistematika Penulisan .................................................................................. 4

BAB II LANDASAN TEORI ........................................................................... 6

2.1 Tinjauan Tentang Morfologi ........................................................................ 6

2.1.1 Pentingnya Morfologi ......................................................................... 7

2.2 Bahasa Indonesia ......................................................................................... 8

2.2.1 Tata Kalimat DalamBahasa Indonesia.. .............................................. 8

2.3 Bahasa Jawa ................................................................................................ 10

2.3.1 Tata Kalimat Dalam Bahasa Jawa ..................................................... 10

2.4 Bahasa Sunda .............................................................................................. 11

2.4.1 Bahasa Lemes .................................................................................... 11

2.4.2 Bahasa Loma ..................................................................................... 11

2.4.3 Bahasa Kasar ..................................................................................... 12

2.5 Bahasa Banjar .............................................................................................. 12

2.5.1 Tingkatan Bahasa Banjar ................................................................... 13

2.6 Kamus .......................................................................................................... 14

2.6.1 Translate (Penerjemah) ..................................................................... 14

2.7 Automatic Language Detection ................................................................... 15

2.8 Parsing ........................................................................................................ 16

2.8.1 Top-down Parsing............................................................................... 16

2.8.2 Bottom-up Parsing ............................................................................. 17

2.8.3 Gabungan Top-down dan Bottom-up Parsing .................................... 18

BAB III ANALISA DAN PERANCANGAN SISTEM ................................... 20

3.1 Analisa Sistem ............................................................................................. 20

3.1.1 Deskripsi Produk ............................................................................. 21

3.1.2 Analisa Kebutuhan .......................................................................... 22

3.1.3 Flowchart......................................................................................... 26

3.2 Perancangan Sistem ..................................................................................... 27

3.2.1 Desain Interface ............................................................................... 27

3.2.2 Rancangan Automatic Language Detection dan Proses Translate

Menggunakan Algoritma Left Corner Parsing ................................ 32

BAB IV IMPLEMENTASI DAN PENGUJIAN SISTEM .............................. 35

4.1 Implementasi ............................................................................................... 35

4.1.1 Implementasi Pengembangan Perangkat Keras............................... 35

4.1.2 Implementasi Pengembangan Perangkat Lunak .............................. 35

4.1.3 Implementasi User Interface ........................................................... 36

4.1.4 Implementasi Proses Translate ........................................................ 43

4.1.5 Implementasi Database ................................................................... 54

4.2 Pengujian Sistem ......................................................................................... 55

4.2.1 Pengujian Black Box ....................................................................... 55

4.2.2 Pengujian Akurasi ............................................................................ 56

BAB V PENUTUP .............................................................................................. 61

5.1 Kesimpulan .................................................................................................. 61

5.2 Saran ........................................................................................................... 61

DAFTAR PUSTAKA .......................................................................................... 62

DAFTAR GAMBAR

Gambar 2.1 Cara Kerja Top-down Parsing..................................................... 17

Gambar 2.2 Cara Kerja Bottom-up Parsing ................................................... 18

Gambar 2.3 Cara Kerja Left-Corner Parsing ................................................. 19

Gambar 3.1 Gambaran Sistem Keseluruhan ................................................... 20

Gambar 3.2 Flowchart .................................................................................... 26

Gambar 3.3 Halaman Utama .......................................................................... 28

Gambar 3.4 Halaman Translate ...................................................................... 29

Gambar 3.5 Halaman Help ............................................................................. 30

Gambar 3.6 Halaman About Me ..................................................................... 31

Gambar 3.7 Cara kerja Lucene ....................................................................... 32

Gambar 4.1 User Interface Menu Input Kata ................................................. 36

Gambar 4.2 Source code Form Input Kata ..................................................... 37

Gambar 4.3 User Interface Form Hasil Translate .......................................... 38

Gambar 4.4 Source Code Form Hasil Translate ............................................. 39

Gambar 4.5 User Interface Form Help ........................................................... 40

Gambar 4.6 Source Code Form Help .............................................................. 41

Gambar 4.7 User Interface Menu About Me .................................................. 42

Gambar 4.8 Source Code Form About Me ...................................................... 43

Gambar 4.9 Source Code Koneksi Database .................................................. 43

Gambar 4.10 Source Code Parsing .................................................................. 44

Gambar 4.11 Proses Indexing pada Lucene ...................................................... 44

Gambar 4.12 Proses Searching pada Lucene .................................................... 47

Gambar 4.13 Source Code Deteksi Bahasa ...................................................... 50

Gambar 4.14 Source Code Translate ................................................................ 53

Gambar 4.15 Tabel Database Kamus ................................................................ 54

Gambar 4.16 Tabel Kata Bahasa Indonesia ...................................................... 54

Gambar 4.17 Tabel Kata Bahasa Jawa .............................................................. 54

Gambar 4.18 Tabel Kata Bahasa Sunda ............................................................ 55

Gambar 4.19 Tabel Kata Bahasa Banjar ........................................................... 55

DAFTAR TABEL

Tabel 4.1 Pengujian Menu Utama .............................................................. 56

Tabel 4.2 Pengujian Kamus ........................................................................ 57

Tabel4.3 Pengujian Akurasi ....................................................................... 57

DAFTAR PUSTAKA

[1] Widyowati, Dwi Sari. 2010. Analisa Sintaks Kalimat Bahasa Indonesia

Menggunakan Algoritma Lookhead LR Parser. Tugas Akhir untuk Sarjana

Teknik Informatika, Universitas Muhammadiyah Malang.

[2] Chaer, Abdul. 2006. Tata Bahasa Praktis Bahasa Indonesia (Edisi

Revisi). Jakarta: PT. Rineka Cipta.

[3] M. Ramlan, Ilmu Bahasa Indonesia Sintaktis, Yogyakarta: CV. Karyono,

2005

[4] Gorys, Keraf. 1984. Linguistik Bandingan Historis. Jakarta: Gramedia.

[5] Hs. Widjono. 2007. Bahasa Indonesia Mata Kuliah Pengembangan

Kepribadian di Perguruan Tinggi. Jakarta: Grasindo

[6] Maman, Syamsul, Dede. 2006. Pemeriksaan Tata Bahasa Dalam Kalimat

Bahasa Inggris Menggunakan Algoritma Left Corner Parsing. Jurusan

Teknik Informatika, STT Telkom Bandung

[7] Subiyantoro, Eko, 2013. ARSITEKTUR SISTEM OPERASI ANDROID.

Widyaiswara Muda Departemen Teknologi Informasi PPPPTK BOE,

VEDC, Malang

[8] Azmirza. (2011). https://azmirza.wordpress.com/kamus-bahasa-melayu-

banjar diakses tanggal 13 Oktober 2014

[9] Cesa. (2010).

https://cesandutty.wordpress.com/2010/03/30/lucene/diaksestanggal 13

Oktober 2014

[10] Nugroho, Adi. 2008. Pemrograman Java Menggunakan IDE Eclipse

Callisto. Yogyakarta: Andi Offset.