bahasa sunda

48
Kamus Sunda Abu = Kekebul Abu Rokok = Calacah Ada = Aya Adalah = Nyaeta Adik = Rai, Adi, Pun Adi Air = Cai Ajar = Wuruk, Atik ; Belajar = Diajar ; Ajaran = Wurukan, Atikan Akan = Bade, Arek Akan = Bakal Alis = Halis Alis = Halis = Kening Anak = Budak, Murangkalih Anak Adik = Suan Anak Kakak = Alo Anak Kecil = Budak Leutik, Murangkalih Aneh = Aheng Angsa = Soang An-jing = Gogog Apa = Naon ; Mau Apa = Bade Naon, Erek Naon Api = Seuneu Asam = Haseum, Asem (Benda) Asin = Asin Asin Sekali = Molelel Atas = Luhur Ayam = Hayam B Ba-bi hutan = Bagong Badan = Awak, Waragad Bagian = Bagean Bagus = Sae, Alus Bahagia = bagja Bahu = Taraju, Pundak, Taktak Baju = Raksukan, Anggoan, Acuk Ballpoin = Pulpen Bambu = Awi/Haur Bangun Tidur = Gugah, Hudang (bahasa kasar) Bantu = Bantos ; Bantuan = Bantosan ; Membantu = Ngabantos, Ngabantuan Bapak = Pun Bapa, Tuang Rama Baru = anyar Barusan = Nembe, Bieu, Karek Bieu Batas = Wates Batu = Batu Batu Kapur = Apu Bawah = Handap Bayangan = Sawangan Bayang-bayang = Kalangkang Bayi = Orok Bebek = Entog Begitukah = Baruk Bekas = Tilas, Urut Belakang = Pengker, Tukang Belalang = Simeut Belalang Sembah = Congcorang Benar = Leres, Bener Beol = E’e', Miceun, Modol Berangkat = Mios, Angkat, Indit Berapa = Sabaraha

Upload: dewi-saptawardani

Post on 26-Jun-2015

5.710 views

Category:

Documents


15 download

TRANSCRIPT

Page 1: Bahasa Sunda

Kamus   Sunda

Abu = KekebulAbu Rokok = CalacahAda = AyaAdalah = NyaetaAdik = Rai, Adi, Pun AdiAir = CaiAjar = Wuruk, Atik ; Belajar = Diajar ; Ajaran = Wurukan, AtikanAkan = Bade, ArekAkan = BakalAlis = HalisAlis = Halis = KeningAnak = Budak, MurangkalihAnak Adik = Suan

Anak Kakak = AloAnak Kecil = Budak Leutik, MurangkalihAneh = AhengAngsa = SoangAn-jing = GogogApa = Naon ; Mau Apa = Bade Naon, Erek NaonApi = SeuneuAsam = Haseum, Asem (Benda)Asin = AsinAsin Sekali = MolelelAtas = LuhurAyam = Hayam

B

Ba-bi hutan = BagongBadan = Awak, WaragadBagian = BageanBagus = Sae, AlusBahagia = bagjaBahu = Taraju, Pundak, TaktakBaju = Raksukan, Anggoan, AcukBallpoin = PulpenBambu = Awi/HaurBangun Tidur = Gugah, Hudang (bahasa kasar)Bantu = Bantos ; Bantuan = Bantosan ; Membantu = Ngabantos, NgabantuanBapak = Pun Bapa, Tuang RamaBaru = anyarBarusan = Nembe, Bieu, Karek BieuBatas = WatesBatu = BatuBatu Kapur = ApuBawah = HandapBayangan = SawanganBayang-bayang = KalangkangBayi = OrokBebek = EntogBegitukah = BarukBekas = Tilas, Urut

Belakang = Pengker, TukangBelalang = SimeutBelalang Sembah = CongcorangBenar = Leres, BenerBeol = E’e', Miceun, ModolBerangkat = Mios, Angkat, InditBerapa = SabarahaBerapi-api = NyeuneuBerasal dari mana = Kawit timana / kawit timantenBerbinar-binar (mata) = CureuleukBerdasarkan = DumasarBergembira = galumbiraBergoyang = Ngageol, NgagitekBerkaitan = PataliBerkelahi = GelutBerkilau = MencrangBesar = Ageung, Gede, BadagBesi = BeusiBesok = Enjing, IsukBesok Lusa = PagetoBetet = EkekBetis = Bitis, WetisBibir = Lambey, BiwirBidang = WidangBilangan = Wilangan

Page 2: Bahasa Sunda

Bintang = BentangBiru = BulaoBisa = TiasaBisa kenalan gak = Tiasa wanoh teuBodoh = Bodo, BolohoBra = Kutang, BehaBuka = Muka

Bukan = Sanes, LainBukit = GugununganBulan = Sasih (Almanak), BulanBulan Sabit = Bulan SapasiBumi = DunyaBurung = ManukBurung Hantu = Bueuk

C

Cabang = CagakCabe = CabeCapung = PapatongCari = Teang, Pilari, Neang ; Mencari = Milari, NeanganCelana = Lancingan, CalanaCelurit = AritCicak = Cak cakCoba = Cobi ; Mencoba = Nyobian,

Nyobaan, NgajaranCobek = CoetCubit = CiwitCuci = Wasuh, NgumbahCuci Baju = NyeuseuhCuci Piring = Kukumbah PiringCukup = CekapCuma/Saja = Mung, Ngan

D

Dada = Dada, PayunDagu = Gado, AngkeutDahaga = hanaangDahi = Taar, TarangDanau = SituDari = TiDari Tadi = TitadiDarimana = Kawit, TimantenDatang = Dongkap, Sumping, Mulang, Balik (bahasa kasar)Dekat = Caket, DeukeutDelapan = DalapanDengan = Sareng, Eujeung

Depan = Payun, HareupDesa = LemburDia = ManehnaDikesampingkan = DisingkahkeunDingin = Tiis (benda), Tiris (suhu)Dompet = LoketDua = DuaDua Belas = Dua BelasDua Puluh Lima = SalaweDuda = DudaDulu = Heubeul ; Dahulu = BaheulaDunia = Dunya

EElang = HeulangElus = UsapEmpat = OpatEnam = Genep

G

Page 3: Bahasa Sunda

Gabung = RampakGadis = ParawanGaram = UyahGaruda = DadaliGaruk = GaroGatal = AteulGeli = GetekGelitik = EleketekGembira = Gumbira

Gemuk = BayuhyuhGerah = Hareudang, KareunangGergaji = RagajiGerobak = GorobakGigi = Waos, HuntuGila = Gelo, Teu EucreugGolok = BedogGula = Gula

H

Habis = Seep, Beak ; Menghabiskan = Nyeepkeun, MeakeunHangat = HaneutHari = Dinten, PoeHarimau = MaungHebat = EdunHewan = SasatoanHidung = Pangambung, Irung

Hijau = HejoHisap = SeuseupHitam = HideungHitam Legam = Hideung LestrengHuruf = AksaraHutan = LeuweungHutan Gundul = Leuweung CarengcangHutan Rimba = Leuweung Geledegan

I

Ibu = Pun Biang, IndungIbu Jari = JempolIjin = Widi ; Diijinkan = DiwidianIkan = LaukIlmu = ElmuIngat = emut/inget

Ingin = Hoyong, Palay, HayangIngkar Janji = Jangji SulayaIstri = Garwa,Pun Bojo, PamajikanItik = MeriItu-itu juga = Eta-eta kenehIya = Muhun, Sumuhun

J

Jadi = Janten ; Sedang Terjadi = LumangsungJahil = JailJahit = Kaput ; Menjahit = NgaputJalan (benda) = GalurJalan (kerja) = Papah, LeumpangJam Berapa = Tabuh Sabaraha

Jam berapa sekarang = Tabuh sabaraha ayeunaJanda = RandaJanda Kembang = Randa BengsratJanji = JangjiJari = RamoJari Manis = Jarhiji

Page 4: Bahasa Sunda

Jari Telunjuk = CurukJari Tengan = PanengahJauh = TebihJelas = Eces ; Menjelaskan = NgaceskeunJelek = Awon, BututJemari = Ramo, ReumaJendela = Jandela

Jengkel = KeuheulJepit = CapitJidat = Tarang, TaarJijik = GeuleuhJilat = Letak, LamotJitak = TekeJurang = Gawir

K

Kabarnya gimana baik = Kumaha damangKaget = Soak, ReuwasKain = Layon, KaenKakak = Raka, Lanceuk, Pun LanceukKakak Ipar = DahuanKakek = AkiKaki = Sampean, SukuKalah = Kawon, Eleh, KeokKalian = Aranjeun, MaranehKambing = EmbeKami/Kita = UrangKamu = Anjeun, Hidep, Maneh (bahasa kasar)Kanan = KatuhuKandang = KurungKapan = IrahaKaret Penghapus = PanghapusKasian = Karunya, DeudeuhKatak/Kodok = BangkongKawin = NikahKayak/Seperti = SigaKayaknya = SiganaKayu = KaiKebahagiaan = kabagjaanKecil = Alit, LeutikKecoa = CucungukKelakar = NgabodorKelingking = CingirKeluarga = KulawargaKemarin = KamariKemarin Lusa = MangkuknaKemauan = Kahoyong, Kahayang

Kenyak = WaregKepala = Mastaka, Hulu, SirahKeras = Teuas ; Mengeras = Ngabagel, NeuasanKerbau = MundingKeringat = KesangKerja = Damel, Gawe ; Pekerjaan = Padamelan, PagaweanKertas = KeretasKesana = KadituKesini = KadieuKetek = Kelek, IngkabKetel = KatelKetika/Saat = Basa, WaktosKira-kira = Kinten-kintenKiri = KencaKolam Ikan = BalongKolam Lumpur = LeuwiKota = DayeuhKota Pinggiran = PasisianKucing = UcingKuku = Kuku, TanggayKumis = Kumis, RumbahKuning = KonengKunyit = KonengKupu kupu = KukupuKura-kura = KuyaKurang = KirangKursi = KorsiKurus = PeotKutilang = CangkurileungKutu busuk = Tumbila

L

Page 5: Bahasa Sunda

Lagu = Tembang, Kawih, LanggamLain = Sanes, SejenLainnya = SejenaLalat = LaleurLama = Heubeul (barang), Lami, LilaLapang = TegalLapangan = TegalanLapar = laparLari = LumpatLayang-layang = LanglayanganLebih = Langkung, Leuwih ; Melebihi = AlabatanLeher = Tengek, Beuheung

Lemah = LeuleusLemari = Lomari, AlmariLempar = BaledogLidah = LetahLihat = Ningal , Tempo ; Kelihatan = KatembongLima = LimaLuas = LegaLucu = PikaseuriuenLumpur = LeutakLupa = HilapLutut = TuurLutut = Tuur = Dengkul

M

Maaf = Hapunten, HampuraMain = Ameng, UlinMakan = Tuang (untuk orang lain) , Neda (untuk diri sendiri), Dahar (bahasa kasar)Malam = Wengi / PeutingMalas = HoreamMancung = BangirMandi = Ibak, MandiManis = AmisManis Sekali = KareueutMasa = Maenya, PirakuMasalah = Perkawis, Mas alahMasih ada = Aya KenehMata = Soca, PanonMata Hari = Panon PoeMata kaki = MumuncanganMau = Hoyong, KersaMau makan dengan saya = Kersa tuang sareng abdiMau Menanyakan = Bade tumarosMelamun = Ngimpleng, NgalamunMelarang = Nyaram, NyarekMembangun = NgawangunMembuka Rahasiah = NgabolekerkeunMemutuskan = MutuskeunMenakut-nakuti = NyingsieunanMenang = Kenging, Meunang

Menantu = MinantuMenanyakan = Naroskeun, TumarosMencair = Le ehMengenai = NgenaanMengenang = MielingMenggaruk = Gagaro, NgagaroMenggigil = Ngadegdeg, NgahodhodMenginap = MondokMengingat = ngemutMenjawab = NgawalerMenunggu = Ngantosan, NgadagoanMenyaksikan = NyiksenanMenyerupai = MangrupakeunMenyesal = KaduhungMerah = BeureumMerasa = Rumaos, NgarasaMerasa = Rumaos, NgarasaMerayakan = Ngareah-reuahMereka = MaranehnaMerem = PeureumMerinding = MuringkakMerpati = JapatiMertua = MitohaMerupakan = MangrupaMinum = Eueut, NginumMo-nyet = WanaraMuda = Anom, Ngora

Page 6: Bahasa Sunda

Mudah = Gampil, Babari, Enteng, Gampang Mungkin = Panginten, Meureun

N

Naik = Naek ; Menaiki = NerekelNama = Nami, Wasta, NgaranNamanya Siapa = Namina SahaNangis = CeurikNarik = MetotNenek = NiniNgantuk = Tunduh

Ngilu = LinuNgomong = NyariosNyala = HurungNyamuk = ReungitNyanyi = Ngalanggam, NgawihNyapu = Sasapu

P

Padam = PareumPagi = Enjing-enjing, Isuk-isukPagi Buta = JanariPaha = PingpingPanas = PanasPanjang = PanjangPantat = Imbit, BujurParit = SolokanPasir = KeusikPayudara = Susu, PinarepPelangi = LayungPeluk = Keukeup ; Dipeluk = DikeukeupanPematang Sawah = GalenganPemerintah = PamarentahPemukul = PaneunggeulPendek = Beke, Pendek ( Ukuran tubuh )Pendek = PondokPengantin = PangantenPenitih = PanitikPensil = PatlotPenyakit = panyawatPepohonan = TatangkalanPeralatan = ParabotPerasaan = Raraosan

Pergi = Angkat, Mios, InditPerjaka = BujanganPerkenalkan = NepangkeunPermisi = PuntenPerut = Patuangan, BeuteungPesek = PegekPiknik = PelesirPinggang = Cangkeng, AngkengPinggiran Rumah = PipirPintar = PinterPintu = PantoPipi = Damis, PipiPipit = PiitPisau = PesoPlastik = PalastikPohon = TangkalPolisi = PulisiPria = Pameget, LalakiPukul = TeunggeulPulang = Mulih, Uih, BalikPunggung = TonggongPusat = PuseurPutih = Bodas

R

Rambut = BuukRangkul = Tangkeup

Rawa = RancaRawit = Cengek

Page 7: Bahasa Sunda

Remaja = Wanoja, RumajaRias = DandanRibut = PaseaRindang = Hieum

Ruangan = RohanganRumah = Rorompok, Bumi, ImahRuwet = Rungsing

S

Sahabat = SobatSahabat Dekat = Sobat DalitSakit = nyeri, Kasakit ; Penyakit = PanyakitSalah = Lepat, Teu LeresSama = Sami, Sarua ; Sesama = PapadaSambal = SambelSambat = NyambatSambit = Sabet, KadekSampah = RuntahSana = Ditu ; Sebelah Sana = Palih DituSandal = SendalSandal Jepit = Sendal CapitSandar ber-hak = KelomSapu Ijuk = Sapu InjukSapu Lidi = NyereSaring = AyakSaringan = AyakanSatu = HijiSatu Juta = SajutaSatu Ribu = SarebuSaudara = Baraya, DulurSaya = Abdi, Kuring, Urang, Uing, AingSayang = nyaahSayap = JangjangSebagian = Sapalih, SawarehSebaliknya = SabaliknaSebelah = Sapalih, SabeulahSebelahan = GigireunSebelas = Sabelas, sawelasSebut = Nyebat ;Menyebutkeun = NyebatkeunSedang = NujuSedang sakit = udurSedih = tunggaraSehat = Walagri

Sekarang = AyeunaSelangkangan = PalangkakanSelokan/Parit = SolokanSemacam = SarupaningSemangat = SumangetSembilan = SalapanSempit = HeureutSemua = Sadaya, KabehSemut = SireumSenang = bungahSepatu = SapatuSepuluh = SepuluhSepuluh Ribu = Sapuluh RebuSerak (suara) = PeuraSeratus = SaratuSeratus Ribu = Saratus RebuSeribu = SarebuSiang = Siang, BeurangSiapa = SahaSilakan = ManggaSilau = SerabSinglet = Kaos SangsangSini = Dieu ; Sebelah Sini = Palih DieuSisa = Sesa ; Menyisakan = NyesakeunSisi = GigirSobek = Soweh, SowekSore = SontenSuami = Caroge, SalakiSudah = Parantos, Atos, EnggeusSudah Lama tinggal di sini = Tos lami linggih di dieuSudah makan belom = Tos tuang teu acanSungai = Susukan

Susah = Sesah, Hese

Page 8: Bahasa Sunda

T

Tadi = TadiTahi Lalat = KarangTakut = SieunTampar = Cabok, Gampleng, TampilingTanah = TaneuhTanah Lapang = TegalanTanda = Tanda ; Menandakan = NandakeunTangan = Panangan, LeungeunTangga Bambu = TarajeTapian = NyiruTau = Terang, Uninga, NyahoTegel = TehelTeguh = PancegTelapak Tangan = Dampal LeungeunTelat = LaatTelinga = Cepil, CeuliTeman = Rerencangan, BabaturanTemu = Pendak, manggih ; Ketemu = Kapendak, KapanggihTentang = PerkawisTeras = TepasTerbaha-bahak = Nyakakak, NgabarakatakTerbaik = NyongcolangTergoda = KagodaTeringat-ingat = Kasuat-suat

Terkam = Kerekeb, GabrugTerkena Petir = Kabentar GelapTermasuk = Kalebet, KaasupTersengat Listrik = KasetrumTersenyum = ImutTersesat = KasasabTertawa = SeuriTiang = TihangTidak = HenteuTidak Akan = MoalTidak Mau = Alim, Teu Hoyong, EmbungTidak Tau = Duka, Teu Terang, TeuingTidur = Kulem, Bobo, Sare (bahasa kasar)Tiga = TiluTikus = BeuritTinggal dimana = Linggih dimanaTinggalnya dimana = Linggih TimantenTinggi (Tempat ) = LuhurTinggi (Ukuran Tubuh) = JangkungTiri = TereTolong = Bantos, Tulung ; Pertolongan = Bantosan, PitulungTopi = Kerepus, TopiTua = Sepuh, KolotTujuh = Tujuh

U

Tusuk = TojosUang = Artos, DuitUang Logam = Receh, KencringUban = Huis, SalatuUdel = BujalUlar = OrayUlat = Hileud

Ulekan = MutuUntuk (Kegunaan) = Paranti

Untuk = Pikeun, Kanggo, JangUrakan/Norak = KampunganUsia = Yuswa, Umur

W

Wajah = Raray, BeungeutWanita = Mojang, Istri, Awewe

Waria = Banci, BencongWarna = Kelir

Page 9: Bahasa Sunda

YYa = Muhun, Heueuh

Yang = AnuYang Dipakai = Anu Dianggo, Nu Dipake

Kamus Basa   Sunda

SUNDA – INDONESIA ( A,B,C,D,E )

A

Aang = KakakAbah = BapakAbdi (sim) = SayaAbot = BeratAcan = BelumAcuk / Raksukan = PakaianAdat = TabiatAdeuk = AkanAdi = AdikAdigung = AngkuhAdil = AdilAgan = TuanAgeung = BesarAgul = Bangga / SombongAheng = Aneh / GanjilAing (kasar) = SayaAjag = SrigalaAjeng = MengajukanAjleng /Ngajleng = Lompat / MelompatAkang = KakakAkar = AkarAki = KakekAksara = Tulisan / HurufAli = CincinAlim = Tidak MauAlit = KecilAlmenak = AlmanakAlo = KeponakanAlung = LemparAlus,Sae = BagusAmang / Emang = PamanAmarah = EmosiAmbeh = AgarAmbek = MarahAmbekan = Hawa NafsuAmbeu = Mencium Bau

Ambu = IbuAmeng = BermainAmis = ManisAmpar = TilamAmpir = Hampir / NyarisAnak = AnakAncin = Sedikit MakanAnclub = Turun ke airAncur = HancurAndiprek = LesesanAnduk = HandukAngel / Anggel = BantalAngger = TetapAnggo = PakaiAnggoan = PakaianAngkat = PergiAngkeng = PinggangAngkeub = MendungAngkeut = DaguAnjang = MengunjungiAnjeun = Anda / KamuAnjeunna = Dia/ia/beliauAnom = MudaAntawis = AntaraAnteur = AntarAntos = TungguAntuk / Antukna = AkhirnyaAnu/nu = YangAnyar = BaruAos = BacaApa = BapakApal = HafalApi-api = Pura-puraAprak = JelajahApu = Batu KapurArek / Rek = Akan

Page 10: Bahasa Sunda

Areung = ArangArit = CeluritArtos = UangAsa = SepertinyaAsak = Masak / MatangAsin = AsinAstana = PekuburanAstra = WajahAsup = MasukAtah = MentahAtanapi = AtauAtawa = AtauAteul = GatalAtik = Didik / Ajar

Atikan = AjaranAtoh = SenangAtos = SudahAtra / Jatra = JelasAwak = Tubuh/BadanAwang-awang = AngkasaAwewe = Perempuan / WanitaAwi = BambuAwis = MahalAwon = JelekAya = AdaAyak = SaringAyakan = SaringanAyeuna = Kini/Sekarang

B  

Babar = LahirBabaturan = TemanBadag = BesarBade = AkanBagean = BagianBagel / Ngabagel = Keras / MengerasBagja = BahagiaBagong = Ba-bi HutanBaham = MulutBaheum = KulumBahe = TumpahBaheula = DahuluBajing = TupaiBakal = AkanBalad = TemanBalanak = BelanakBalang = LemparBalangsak = Melarat / MiskinBaledog = LemparBaleg = DewasaBaleuy = Tidak terlalu panasBalik = PulangBalong = KolamBalung = TulangBancet = Katak Berekor (anak katak)Bangga = RibetBangir = Mancung (Hidung)Bangkawarah = Kurang Ajar

Bangke = BankaiBangkong = KatakBangkuang = BengkuangBango = BangauBantos = BantuBantun = BawaBaraya = SaudaraBared = TergoresBareuh = BengkakBari (katuangan) = BasiBaruk = Begitukah ?Barusuh = SariawanBasa = BahasaBasa = Ketika, SaatBaseuh = BasahBasisir = PesisirBati = LabaBatur = Orang LainBau = BauBawa = BawaBayah = Paru-paruBayawak = BiawakBayeungyang = GerahBayuhyuh = GemukBeak = HabisBeas = BerasBebene = KekasihBedegong = Bandel

Page 11: Bahasa Sunda

Bedil = Senjata Laras PanjangBedog = GolokBegal = PerampokBegang = KurusBegu = Anak ****Beha = BraBeja = Kabar / BeritaBeke = PendekBekong = Mug BesarBelegug = Bodoh / TololBelejog / Kabelejog = Tipu / TertipuBelenyeh = Tertawa KecilBelesek = AmblasBelet = BodohBencong = WariaBendu = MarahBener = BenarBengkok = Lengkung / MelengkungBengkung = Bongkok / LengkungBentang = BintangBentar = Sambar (Petir)Benten = BedaBere / Mere = Beri / MemberiBerehan = SopanBeresih = BersihBeresin = BersinBerkat = BingkisanBeuheung = LeherBeulah = BelahBeuleum = BakarBeuli = BeliBeulit = LilitBeungeut = WajahBeunghar = KayaBeungkeut = IkatBeurang = SiangBeurat = BeratBeureum = MerahBeurit = TikusBeusi = BesiBeuteung = PerutBewara = BeritaBiang = IbuBiantara = PidatoBieu = BarusanBikang = Betina

Bilatung = BelatungBinangkit = KreatipBingah = GembiraBingah = GerahamBingung = KalutBireuk = Tidak kenalBisluit = SK = Surat keputusanBitis = BetisBitu = MeledakBiwir = BibirBobo = TidurBobo = LapukBoboko = BakulBobos = KentutBobotoh = PendukungBodas = PutihBodo = BodohBodor = LawakBoga = PunyaBojo = IsteriBoloho = BodohBolokot = Kotor oleh LumpurBongoh = LengahBosen = BosanBuah = ManggaBudah = BuihBudak = AnakBueuk = Burung AhntuBujal = UdelBujangan = JejakaBujur = PantatBuk-Bak = Obrak-AbrikBuktos = BuktiBuku = BukuBulan = BulanBulao = BiruBuleud = BulatBumi = RumahBungah = GembiraBuni = TersembunyiBuntut = EkorBureuteu = GendutBuru = LekasBuruan = Halaman rumahBuruh = UpahBurung = Gila

Page 12: Bahasa Sunda

Butuh = Perlu Butut = JelekBuyur = Anak Katak

C

Caah = BanjirCaang = TerangCabak = RabaCabok = TamparCacag = CincangCadu = Tak pernahCagak = CabangCageur = SehatCai = AirCakcak = CecakCaket = DekatCalacah = Abu RokokCalakan = RajinCalana = CelanaCaletot / Kacaletot = Keceplosan NgomongCalik = DudukCandak = Bawa, Ambil, BawaCangcang = TambatCangked = TambatCangkeng = PinggangCangkurileung = Burung KutilangCape = Capai, LelahCapit = JepitCaram = LarangCarang = JarangCarek = LarangCareham = GerahamCarengcang = Jarang (barang di toko)Careuh = MusangCaringin = BeringinCarios = CeritaCarita = Cerita/KisahCaroge = SuamiCarpon (carita pondok) = Cerpen (Cerita pendek)Cawet = Celana DalamCekap = CukupCeker = Kaki (unggas)Cempor = Lampu MinyakCenang = Bisul

Cengek = Cabai RawitCengkat = Bangun (dari duduk)Centang = SentilCepil = TelingaCerewed = CerewetCeudeum = MendungCeuk = KataCeuli = TelingaCeumpal = LapCeurik = Tangis / MenangisCiak = Anak AyamCiduh = LudahCikur = KencurCilaka = CelakaCileuh = Belek / Kotoran MataCingceng = GesitCingcin = CincinCingir = KelingkingCingogo = JongkokCipruk = BasahCiri = TandaCitak = CetakCiwit = CubitCobi = CobaCoet = CobekCokor = Kaki (binatang)Cokot = AmbilColok = JotosComel = Banyak OmongComot = Mengambil SedikitCongcorang = Belalang SembahCoplok = Lepas / TerlepasCucuk = DuriCucunguk = KecoaCukang = JembatanCunihin = Genit (laki-laki)Cupu = KotakCureuleuk = JeliCureuleuk = Berbinar (mata)Curuk = Jari Telunjuk

Page 13: Bahasa Sunda

D

Dadali = Burung GarudaDaek = MauDago = TungguDahar = MakanDahuan = Kakak IparDalapan = DelapanDamang = SehatDamar = LampuDamel = KerjaDamis = PipiDampal = TelapakDangdan = RiasDangdos = RiasDanget = SaatDangu = DengarDarehdeh = RamahDatang = Tiba / SampaiDatang = SampaiDayeuh = KotaDe-et = DangkalDenge (kasar) = DengarDeudeuh = SayangDeui = LagiDeukeut = DekatDeuleu (kasar) = Lihat

Deungeun = TemanDeungeunna = Lauk PaukDewek (kasar) = SayaDiajar = BelajarDigjaya = SaktiDina = Pada / DiDines = DinasDinten = HariDiuk = DudukDoja = Ganggu / CobaDomba = Biri-biriDongkap = Tiba / SampaiDu’a = Do’aDudukuy = TopiDugi = TibaDuit = UangDuka = Tidak TahuDulur = SaudaraDumasar = BerdasarkanDunungan = MajikanDunya = DuniaDupak = SenggolDuriat = Perasaan CintaDuruk = Bakar

E

Eces = JelasEdeg = Stress, Gila, PandirE’e = BeolEkek = Burung BetetEleh = KalahEleketek = GelitikElmu = IlmuEmbe = KambingEmbung = Tidak MauEmpang = KolamEmut = IngatEndah = IndahEndeur = BergetarEndog = Telur

Enggal = CepatEnggeus = SudahEngke = NantiEnjing = BesokEnjing = PagiEnjing-enjing = Pagi-pagiEntog = BebekEntong = JanganEnya = IyaEra = MaluEtang = HitungEtangan = HitunganEueut = MinumEujeung = Dengan

Page 14: Bahasa Sunda

Euleum = CukupEunteung = CerminEuntreup = Hinggap

Eurad = JeratEureun = BerhentiEusi = Isi

SUNDA – INDONESIA ( G,H,I,J,K )

G

Gabrug = TerkamGado = DaguGaduh = PunyaGajih = LemahGalengan = Pematang sawahGaleuh = BeliGaling = IkalGalumbira = BergembiraGalungan = Gumul / BergumulGalur = JalanGampang = MudahGampil = MudahGampleng = TamparGancang = CepatGandeng = BerisikGantar = GalahGanti = GantiGapura = GerbangGaring = KeringGaro = GarukGarong = PencuriGarwa = IstriGawe = KerjaGawir = JurangGayor = SanggaGayot = GantungGede = BesarGedong = GedungGegel = GigitGeheng = HangusGehgeran = LatahGeleng = Gilas / LindasGelo = GilaGelut = BerkelahiGembul = LahapGenep = EnamGentos = Ganti

Gepok = TumpukGering = SakitGero / Ngageroan = Panggil / MemanggilGetek = GeliGeter = GetarGetih = DarahGetok = JitakGetol = RajinGeugeut = SayangGeulang = GelangGeuleuh = JijikGeulis = JelitaGeumpeur = GugupGeuneuk = LebamGeunjleung = TersiarGeutah = GetahGigir = Sebelah / SampingGimir = JerihGirimis = GerimisGitek = GoyangGiwang = AntingGodog = RebusGogog = An-jingGohgoy = BatukGoreng = JelekGorobag = GerobakGugah = Bangun TidurGugunungan = BukitGugusi = GusiGuguyon = HumorGuha = GoaGula = GulaGuludug = GunturGumbira = Gembira / GirangGumilang = GemilangGumujeng = Ketawa

Page 15: Bahasa Sunda

Gundam = Gigau Gurilap = Gemerlap

H

Halabhab = Dahaga / HausHalimpu = MerduHalimun = KabutHalis = AlisHalodo = Musim keringHalu = AluHambar = TawarHampang = RinganHampas = AmpasHamperu = EmpeduHampura = MaafHanaang = Dahaga / HausHandap = Bawah / RendahHaneut = HangatHanjakal = MenyayangkanHanjelu = SesalHanyir = AmisHapa = HampaHapunten = Mohon maafHarangasu = JelagaHaratis = GratisHarep = HarapHareudang = GerahHareup = DepanHarewos = BisikHariring = DendangHariwang = CemasHarkat = MartabatHarti = ArtiHartos = ArtiHaseum = Asam (rasa)Haseup = AsapHaur = BambuHawek = LobaHayam = AyamHayang = Mau / KepinginHayu = Ayo / MariHe es = Tidur

Hejo = HijauHemeng = HeranHenteu = Tidak akanHerang = Bening / JernihHese = SusahHeu euh = IyaHeubeul = DahuluHeulang = ElangHeuleut = SaatHeureut = MenyempitHeureuy = GurauHideng = RajinHidep = KamuHideung / Hideung Lestreng = Hitam / Hitam LegamHieum = RindangHiji = SatuHilap = LupaHileud = UlatHilik = AwasHilir = IlirHipu = Empuk / LunakHirup = HidupHitut = KentutHoncewang = BimbangHoream = MalasHoyong = Mau / InginHu ut = GabahHudang = Bangun Tidur / BangkitHuis = UbanHujan = HujanHulu = KepalaHuma = LadangHuntu (kasar) = GigiHurang = UdangHurung = NyalaHutang = UtangHyang / Sanghyang = Dewa

I

Page 16: Bahasa Sunda

Ibak = MandiIber = KabarIbing = MenariIbu = IbuIbun = EmbunIcal = JualIcal = HilangIcip = CicipIdek = DidekatkanIeu = IniIga = RusukIgel = MenariIjid = JijikIlahar = NormalImah = RumahImbit = PantatImpleng = MembayangkanImut = SenyumIncer = IncarIncok = EncokIncu = CucuIndit = PergiIndung = IbuInget = Ingat

Inggis = GelisahIngkab = Ketiak / KetekIngkig = Pergi meninggalkanIngon = TernakInjeum = PinjamInjuk = IjukInohong = TokohInteun = IntanIpis = TipisIraha = KapanIrong = LihatIrung = HidungIsed = GeserIsin = MaluIstenan = MemperhatikanIsteri = Wanita / PerempuanIsuk = BesokIsuk = PagiIsukan = BesokIsuk-isuk = Pagi-pagiItu = ItuItung = HitungIuh = TeduhIwal = Kecuali

J

Jaga = KelakJagjag = SehatJagong = JagungJail = JahilJajaka = Jejaka / PemudaJajaten = Ilmu KesaktianJalma = Manusia/orangJalmi = Manusia/orangJalu = JantanJampana = JoliJampe = ManteraJanari = Pagi ButaJandela = JendelaJangar = PusingJanggot = JanggutJangjang = SayapJangji = JanjiJangkorang = Tinggi Kurus

Jangkrik = JangkrikJangkung = Tinggi (ukuran tubuh)Janten = JadiJapati = MerpatiJaram = KumanJarhiji = Jari ManisJarum = JarumJauh = JauhJawer = Janger AyamJempling = Sepi / SunyiJempol = Ibu JariJenengan = NamaJero = DalamJeung = Dan / DanJibreg = Basah KuyupJiga = SepertiJilid = JilidJiwa = Jiwa

Page 17: Bahasa Sunda

Jugjug = TujuJujuluk = GelarJujur = JujurJumblah = JumlahJumpalit = SaltoJungkrang = Jurang

Juntrung = MenjadiJuragan = TuanJuralit = SaltoJurig = HantuJuru = Sudut

K

Ka = KeKa Dieu = Ke SiniKa Ditu = Ke sanaKabeh = SemuaKabentar = TersambarKabiri = KebiriKabogoh = KekasihKaca = Halaman (buku)Kacida = Amat SangatKade = AwasKadek = SambitKadongdong = KedongdongKadongkapan = KedatanganKaduhung = MenyesalKaen = KainKagoda = TergodaKagungan = PunyaKahatur = KepadaKai = KayuKajabi = KecualiKajajaden = Jejadian (mahluk jadi-jadian)Kakandungan = HamilKalangkang = BayanganKalapa = KelapaKaleng = ApingKaler = UtaraKalih = JugaKalong = KelelawarKamar = KamarKamari = KemarinKampak = KapakKampungan = NorakKandel = TebalKanggo = UntukKangkalung = KalungKanyaho = Pengetahuan

Kaos Sangsang = SingletKaping / Ping = TanggalKapungkur = DahuluKaput = JahitKarang = Tahi LalatKaraton = IstanaKareueut = Manis SekaliKareunang = GerahKarunya = Kasian / IbaKasetrum = Tersengat ListrikKasuat-suat = Teringat-ingatKatel = WajanKatuhu = KananKaula = SayaKawas = SepertiKawasa = KuasaKawentar = MashurKawih = LaguKawilang = TerbilangKawit = BerasalKawon = KalahKawung = EnauKayas = Merah Muda / PinkKebon = KebunKecap = KalimatKedul = PemalasKelek = Keliak / KetekKelenci = KelinciKelir = Warna / CorakKembang = BungaKempel = KumpulKempelan = PerkumpulanKenca = KiriKenging = DapatKentel = KentalKenteng = Genteng

Page 18: Bahasa Sunda

Kenyed = HentakKenyot = IsapKeok = KalahKerek = MendengkurKerekeb = TerkamKerepus = TopiKeretas = KertasKersa = Mau / SanggupKesang = KeringatKesed = Sepet / SepatKeuheul = Jengkel / GeramKeukeuh = MemaksaKeukeup = PelukKeuneung = TumitKeupeul = GenggamKeureut = IrisKeusik = PasirKeuyeup = Kepiting SawahKiat = KuatKiceup = KedipKidul = SelatanKieu = BeginiKiih = KencingKila-kila = Tanda-tandaKinca = Cairan gula arenKinten = KiraKinten-kinten = Kira-kiraKintun = KirimKirang = KurangKiridit = KreditKirik = Anak ******Kiripik = KeripikKiruh = KeruhKitu = Begitu / DemikianKiwa = KiriKiwari = SekarangKiwari = KiniKobok = Memasukan TanganKoceak = JeritKojor = Meninggal / MatiKolor = Celana DalamKolot = TuaKomo = Apa LagiKonci = Kunci

Koneng = Kuning / KunyitKongkorong = KalungKored = KaisKoret = Pelit / KikirKorong = UpilKoropak = Bagian DariKoropok = BerlubangKoropos = KeroposKorsi = KursiKosok = GosokKu = OlehKuar = Anak Kutu RambutKuciwa = KecewaKudu = HarusKueh = KueKukupu = Kupu-kupuKulah = KolamKulambu = KelambuKulawarga = KeluargaKulawargi = KeluargaKulem = TidurKulon = BaratKulub = RebusKulutus = GerutuKumaha = BagaimanKumbah = CuciKumeli = KentangKumis = KumisKunaon = KenapaKuncen = Juru kunciKunyit = JawawutKunyuk = KeraKuping = DengarKurang = KurangKuring = SayaKuris = CacarKuru = KurusKurung = Kandang BurungKurupuk = KerupukKusir = KusirKusumah = KesumaKutang = BraKuya = Kura-kura

Page 19: Bahasa Sunda

 SUNDA – INDONESIA ( L,M,N,O,P )

L

Laat = TelatLada = PedasLahan = TanahLain = BukanLajeng = Kemudian / SelanjutnyaLaki Rabi = Suami IstriLalab = LalapLalaki = Laki-lakiLaleur = LalatLali = LupaLaluasa = LeluasaLambar = LembarLambey = BibirLami = LamaLamokot = BelepotanLamot = JilatLampah = Jalan yang ditempuhLamping = Pinggir GunurLampuyang = LempuyangLamun = Jika / BilaLana = AbadiLanceuk = KakakLancingan = CelanaLandong = ObatLanggam = LaguLangit = LangitLangki = LangkaLangkung = LebihLanglang, ngalanglang = Langlang, melanglangLanglayangan = Layang-layangLantaran = KarenaLantera = LenteraLauk = IkanLaun = LambatLawas = LamaLawon = KainLayad / Layat = JengukLayeut = Selalu BersamaLayon = Kain

Layung = LembayungLe eh = MencairLebar = SayangLebet = MasukLebu = Abu GosokLedis = Habis tidak tersisaLega = Lebar / LuasLeketek = GelitikLekoh = Kental (kopi)Lelepen = CincinLeleson = IstirahatLemah Cai = Tanah AirLembur = Desa / KampungLemes = HalusLempeng = LurusLengkah = LangkahLenglang = CerahLengoh = Tidak Bawa Apa-apaLentah = LintahLeot = SetrikaLepat = SalahLeres = Benar / BetulLesot = LepasLetah = LidahLetak = JilatLetoy = LemahLeuit = LumbungLeuleus = LemasLeumeung = LemangLeumpang = JalanLeungeun = TanganLeungit = Hilang / LenyapLeupeut = LontongLeutak = LumpurLeutik = KecilLeuweung = HutanLeuweung Geledegan = Hutan RimbaLeuwi = Kolam PemandianLeuwi = LubukLeuwih = Lebih

Page 20: Bahasa Sunda

Liang = LobangLiat = AlotLieuk = TolehLieur = PusingLila = LamaLilir = Bangun TidurLima = LimaLimpeuran = Lupa / PelupaLindeuk = JinakLinggih = Tinggal / Berdiam di / DudukLini = GempaLintuh = GemukLisa = Telur Kutu RambutLisung = AluLoba = BanyakLonceng = BelLodaya = Harimau

Loket = DompetLolong = ButaLomari = LemariLondok = BunglonLongok = KunjungLosin = LusinLudes = Habis tidak tersisaLudeung = BeraniLuhung = Tinggi (derajat)Luhur = Tinggi / AtasLuhureun = DiatasLukut = LumutLumangsung = TerjadiLumpat = LariLuncat = LoncatLungguh = PendiamLungsur = Turun

M

Madu = MaduMaehan = MembunuhMaenya = MasaMahiwal = Janggal / Tidak MungkinMajeng = MajuMaksad = Maksud / HasratMakuta = MahkotaMalengpeng = Lempar BatuMales = MalasMaling = PencuriMamang = PamanMana = ManaManah = HatiManawi = Barangkali / JikaMandi = MandiManeh = Kamu / EngkauManehna = Dia / IaMangga = SilakanManggu = ManggisManggul = PikulMangkukna = Kemarin LusaMangrupa = BerupaMangsa = SaatMangsi = TintaMantep = Mantap

Manuk = BurungMaot = Meninggal duniaMargi = KarenaMasang = PasangMasih = MasihMastaka = KepalaMatak = Membuat / AkanMatang = SeimbangMateni = MembunuhMaung = HarimauMayit = MayatMedit = KikirMelak = TanamMencrang = BerkilauMengkol = BelokMengpar = LemparMenta = MintaMeong = HarimauMeri = ItikMeri = BebekMeser = MembeliMetot = TarikMeumpeun = Menutup MataMeunang = MenangMiceun = Buang

Page 21: Bahasa Sunda

Mieling = MengenangMilu = IkutMimiti = MulaiMinantu = MenantuMindeng = Sering / KerapMios = Berangkat / PergiMitoha = MertuaModol = BeolMojang = Gadis / PerempuanMolelel = Asin SekaliMoncorong = Terik (matahari)Mondok = Inap / TidurMongkleng = GulitaMo-nyet = KeraMoro = Buru

Motekar = KreatipMuhun = IyaMuka = BukaMulih = PulangMumuncangan = Mata KakiMuncrat = MancurMunding = KerbauMung = Cuma / HanyaMunggaran = PertamaMurag = JatuhMurangkalih = Anak KecilMuriang = DemamMuringkak = MerindingMutu = UlekanMutuskeun = Memutuskan

N

Naek = NaikNamba = MenimbaNam = NamaNamung = TetapiNangkarak = TerlentangNangkring = Mejeng / NongkrongNangkuban = TelungkupNangtung = BerdiriNaon = ApaNarpati = RajaNawis = MenawarNeda = MakanNembe = Barusan / Baru sajaNene = NenekNerekel = PanjatNgabolekerkeun = Membuka RahasiaNgadeg = BerdiriNgadegdeg = MenggigilNgadegkeun = MendirikanNgagaleong = OlengNgageol = BergoyangNgagitek = MenariNgahodhod = MenggigilNgalamun = MelamunNgalangkung = LewatNgapung = TerbangNgaran = Nama

Ngarasa = MerasaNgareuah-reuah = MenyemarakanNgarogahala = MembunuhNgawitan = MulaiNgenaan = MengenaiNgendong = MenginapNgeunah = NgeunahNgijih = Musim hujanNgimpleng = MengingatNginum = MinumNgomong = BicaraNgora = MudaNgorondang = MerangkapNincak = InjakNikah = KawinNingal = Lihat / MelihatNini = NenekNotog = MeluncurNotog = TodongNuju = SedangNumpak = MenaikiNyaah = SayangNyaeta = Yaitu / IalahNyaho = TahuNyakclak = Titik AirNyalukan = Panggil / MemanggilNyambat = Memanggil

Page 22: Bahasa Sunda

Nyangkrung = MenggenangNyangsang = TersangkutNyaram = MelarangNyarek = MelarangNyarios = BicaraNyere = LidiNyeri = SakitNyeuneu = Berapi=api

Nyeureud = Menyengat (lebah)Nyeuseuh = Mencuci BajuNyiksenan = MenyaksikanNyiruan = LebahNyiwit = CubitNyongcolang = TerbaikNyumput = SembunyiNyuruput = Meminum / Seruput

O

Oge = JugaOgo = ManjaOlo-olo = KolokanOlok = KebanyakanOmbak = GelombangOndang = Undang

Ondangan = UndanganOngkoh = KatanyaOngkos = TaripOpat = EmpatOray = UlarOrok = Bayi

P

Pacabakan = Pegangan / PekerjaanPacilingan = WC di atas kolamPacul = CangkulPadaharan = PerutPaeh = Meninggal / MatiPageto = Besok LusaPahatu = PiatuPahatu Lalis = Yatim piatuPait = PahitPajaratan = KuburanPakarangan = Halaman rumahPake = PakaiPalangkakan = SelangkanganPalastik = PlastikPalay = MauPalid = HanyutPaling = CuriPalu = Palu / MartilPamajikan = IsteriPamarentah = PemerintahPameget = Laki-lakiPameunteu = Wajah

Panangan = TanganPanata Harta = BendaharaPanceg = TeguhPancen = TugasPaneunggeul = PemukulPangambung = HidungPanganten = PengantinPangaos = HargaPanitik = PenitihPanon = MataPanonpoe = MatahariPanto = PintuPantrang = Tak pernahPanyawat = PenyakitPaok = CuriPapada = SesamaPapah = JalanPapatong = CapungPapay = TelusuriPapendak = BertemuParabot = PeralatanParanti = Untuk (kegunaan)

Page 23: Bahasa Sunda

Parantos = SudahParas = CukurParawan = Gadis / PerawanPareum = PadamParia = PareParin = Serah / MemberikanParung = JeramPasagi = PersegiPasanggiri = LombaPasea = BertengkarPasini = JanjiPasir = BukitPasisian = Kota PinggiranPatali = BerkaitanPatlot = PensilPatuangan = PerutPatut = TampangPawon = DapurPayun = DepanPecut = CambukPedes = LadaPegek = PesekPek = SilakanPelak = Tanam / MenanamPelem = GurihPelesir = PiknikPelong = TatapPelor = PeluruPendak = BertemuPengker = BelakangPengkol / Mengkol = Belok / MembelokPengkolan = BelokanPengpar = Larikan ke sebelahPeot = KurusPercanten = PercayaPerhatosan = PerhatianPerkara = Hal / PerihalPerkawis = Hal / PerihalPersaben = Tukang Minta-mintaPeryogi = PerluPesak = SakuPesek = KupasPeser = BeliPeso = PisauPestol = PistolPeuncit = Gorok

Peunteun = NilaiPeura = Serak / ParauPeureum = PejamPeureut = PerasPeurah = Bisa UlarPeurih = PedihPeuting = MalamPeuyeum = TapePi = BakalPias = PudarPiceun = BuangPidang = MenampilkanPiding = SekatPiit = PipitPikeun = Untuk / TeruntukPilari = CariPilih = MemilihPinarep = PayudaraPingping = PahaPingpong = Tenis MejaPinton = TayangPinter = PintarPipir = Samping RumahPirak = CeraiPiraku = MasaPireu = BisuPisan = Sekali / Amat / SangatPoe = HariPoe = JemurPoek = GelapPoho = LupaPondok = PendekPribados = Pribadi / Saya SendiriPribumi = Tuan rumahPulisi = PolisiPulpen = BallpoinPun Buang = IbuPunten = Maaf / PermisiPupuhu = Pemimpin/KetuaPupus = Meninggal dunia/matiPupus = Meninggal duniaPupus = HapusPurun = Jadi = JadiPurunyus = GenitPuseur = Tengah

Page 24: Bahasa Sunda

Putra = Anak

R

Rada = AgakRagaji = GergajiRagrag = JatuhRaheut = LukaRahul = BohongRahul = BohongRajin = GiatRaka = KakakRaket = IntimRaksukan = Baju / PakaianRama = BapakRambut = RambutRame = RamaiRamo = JariRampak = Gabung / Bersama-samaRampung = BeresRampus = RakusRanca = RawaRancucut = Basah KuyupRanda = JandaRanda Bengsrat = Janda KembangRanggeum = CengkramRangu = RenyahRaos = EnakRaraosan = PerasaanRaray = Wajah / MukaRawayan = JembatanReang = RiuhReceh = Uang KecilRegot = SeruputRehe = Rese

Rencang = TemanRengkog = Berhenti Tiba-tibaRengkuh = HormatRengse = SelesaiRepeh = HeningReueuk = AwanReueus = BanggaReuma = JariReuneuh = HamilReungit = NyamukReuwas = TerkejutRewog = LahapReyod = ReotRikrik = HematRingkes = RingkasRingkid = BawaRiriwa = HantuRohangan = RuanganRompo = Jompo / RentaRorompok = RumahRuhay = Bara ApiRuksak = RusakRumaos = MerasaRumbah = KumisRungsing = RuwetRuntah = SampahRupa = Macam / jenisRupa-rupa = AnekaRupi = Macam/jenisRusiah = RahasiaRusuh = Terburu-buru

S

Sabalikna = SebaliknyaSabaraha = BerapaSabet = Sambit

Sadaya = SemuaSaderek = SaudaraSae = Bagus

Page 25: Bahasa Sunda

Saeutik = SedikitSaha = SiapaSajabina = KecilSakalor = AyanSaladah = SeladahSalaki = SuamiSalapan = SembilanSalatu = UbanSalawe = Dua Puluh LimaSalempang = KuatirSalira (awak) = BadanSamak = TikarSambel = SambalSami = SamaSampak = Sudah AdaSampean = KakiSampeur = AjakSampurasun = PermisiSanes = BukanSanggem = SanggupSangka = DugaSangki = DugaSapagodos = SetujuSapalih = SebagianSapatu = SepatuSapertos = SepertiSaprak = SemenjakSapuluh = SepuluhSarakah = Tamak / SerakahSare = TidurSarebu = SeribuSareng = Dan / DenganSarimbit = SekeluargaSarua = SamaSarupaning = SemacamSasab = TersesatSasak = JembatanSasapu = MenyapuSasih = BulanSatia = SetiaSato = BinatangSaung = GubukSaur = KataSawang = BayangSawareh = SebagianSayang = Sarang

Sayogi = SediaSebat = SebutSeep = HabisSegut = SemangatSejen = LainnyaSelap = SisipSemah = TamuSendal = SendalSentak = Gertak / HardikSepen = Kamar tidurSepuh = TuaSerab = SilauSerat = SuratSeren = SerahSering = KerapSesa = SisaSesah = SusahSeubeuh = KenyangSeueur = BanyakSeukeut = TajamSeuneu = ApiSeungit = Wangi / HarumSeupah = Sepah / AmpasSeupan = KukusSeureud = SengatSeureuh = Sirihseuri = Senyum / TertawaSeuseup = HisapSia (kasar) = KamuSiang = SiangSieun = TakutSiga = SepertiSihung = TaringSiki = BijiSiluman = HantuSimeut = BelalangSimpang = MampirSimpe = SunyiSimpen = SimpanSinareng = DenganSindang = MampirSirah = KepalaSiram = MandiSireum = SemutSirik = IriSitu = Telaga / Danau

Page 26: Bahasa Sunda

Soak = KagetSoang = AngsaSobat = SahabatSoca = MataSologoto = CerobohSolokan = ParitSomeah = Ramah-tamahSono = RinduSonten = SoreSora = SuaraSoweh = SobekSowek = SobekSuan = Keponakan

Sugan = JikaSuku = KakiSumanget = SemangatSumping = Datang / TibaSumuhun = Iya betulSungut = MulutSupa = JamurSupata = SumpahSurak = SorakSureum = KaburSusu = PayudaraSusukan = Sungai

T

Taar = Dahi / JidatTabuh = JamTajug = SurauTaktak = PundakTalaga = Telaga / DanauTaliti = CermatTambelar = DurhakaTambih = TambahTamper = EndapTampik = TolakTampiling = TamparTamu = TamuTaneuh = TanahTanggara = KabarTanggay = KukuTangkal = PohonTangkeup = RangkulTangkub = TengkurapTanpadaksa = CacatTapak = JejakTaraje = Tangga BambuTaraju = BahuTarang = Jidat / DahiTarekah = UsahaTarik = Keras (suara)Tarik = Cepat (lari)Taros = TanyaTarumpah = SandalTatamu = Tamu

Tatangga / Tatanggi = TetanggaTatih = BerdiriTatu = LukaTaun = TahunTaun = TahunTawis = Tanda (tangan)Teang = CariTebih = JauhTegal = LapangTegalan = Tanah LapangTehel = TegelTeke = JitakTembang = LaguTembong = KelihatanTempo = LihatTengek = LeherTengen = KananTengtrem = DamaiTenjo = LihatTepang = JumpaTepas = TerasTepung = JumpaTerang = TauTeras = KemudianTere = TiriTeteh = Kakak perempuanTeu = TidakTeuas = KerasTeuing = Tidak Tau

Page 27: Bahasa Sunda

Teuleum = SelamTeuneung = BeraniTeunggeul = PukulTi = DariTiasa = BisaTihang = TiangTiis = DinginTijalikeuh = TerpelesetTikoro = TenggorokanTilar Dunya = Meninggal duniaTilas = BekasTilik = TelitiTilu = TigaTimanten = Dari ManaTimburu = CemburuTincak = InjakTinggal = LihatTipung = TepungTiris = Dingin (suhu udara)Tisaprak = Sejak / SemenjakTisoleda = TerpelesetTitadi = Dari Tadi

Tiwu = TebuTojos = TusukTonggoh = Tempat di atasTonggong = PunggungTorek = TuliTorowongan = TerowonganTuang = MakanTuar = TebangTubruk = TabrakTujuh = TujuhTukang = BelakangTulale = BelalaiTulung = TolongTumbak = TombakTumbila = Kutu BusukTunduh = Kantuk….MengantukTundung = UsirTunggara = Sedih / MeranaTungtung = UjungTutung = HangusTuur = Lutut / Dengkul

U

Ucing = KucingUdag = KejarUdur = SakitUlah = JanganUlem = UndangUlin = MainUmur = UsiaUnggal = TiapUnggeuk = Manggut

Ungkluk = WTSUninga = TauUpami = JikaUrang = SayaUrut = BekasUsik = GerakUtami = UtamaUyah = Garam

W

Wadul = BohongWahangan = Sungai / KaliWaja = BajaWaktos = WaktuWalagri = SehatWaler = JawabWalirang = Belerang

Walungan = SungaiWaluya = SehatWanara = Mo-nyetWanci = WaktuWangsul = PulangWangun = BangunWani = Berani

Page 28: Bahasa Sunda

Wanoh = KenalWanoja = Gadis / RemajaWantun = SanggupWaos = GigiWaragad = BiayaWareg = KenyangWarsi = TahunWartos = WartaWaruga = BadanWasta = NamaWasuh = CuciWatek = WatakWates = BatasWawacan = LegendaWawar = Memberi KabarWawasan = HikayatWawuh = KenalWayah = WaktuWedak = BedakWeduk = Kebal

Wegah = EngganWelas = SayangWengi = MalamWetan = TimurWetis = BetisWeuteuh = BaruWidang = BidangWidi = IjinWijaksana = BijaksanaWilangan = BilanganWilujeng = SelamatWilujeng Enjing = Selamat PagiWilujeng Siang = Selamat SiangWilujeng Sonten = Selamat SoreWilujeng Wengi = Selamat MalamWinojakrama = LombaWios = BiarWungkul = Hanya / sajaWuruk = MengajarWuwung = Atap

YYen = BahwaYuswa = Usia

Contoh kalimat bahasa Indonesia Sunda di bawah ini:

Saya mencintaimu = Abdy bogoh ka manehItu bayi siapa yang nangis = Eta orok saha nu ceurikIni harga baju berapa = Ieu harga acuk sabarahaMau apa kesini kamu = Bade naon kadie manehAnak siapa yang ganteng = Murangkalih saha nu kasepBisa kenalan nggak = Tiasa wanoh teu

Ini ucapan yang biasa digunakan Orang Sunda :Bade kamana ? mau kemana ?Nuju Nain? Lagi ngapain?Punteun? Permisi biasanya kalau mau masuk rumah...atau sampurasun? jawabannya biasanya Mangga atau Rampes...Bade Tuang?mau makan?Namina saha?namanya siapa?Parantos gaduh Istri? sudah punya Istri?Hoyong Tuang? mau makanBeuteung lapar? perut lapar.Kumaha kabarna?bagaimana kabarna?

Page 29: Bahasa Sunda

Nuju Ibak? nuju mandiAya cai nginum? ada air minum?Bade meser dahareun? mau beli makananAya mojang nu geulis? ada cewek cantikBade naros? mau nanya?upami bumi pak lurah palihmana?kalau rumahnya paklurah sebelah mana?

MENGENAL DAN BELAJAR BAHASA SUNDA,

Jika Anda mengatakan pisang pada orang Sunda, jangan heran jika ia akan memberikan pisang goreng. Ya, sebab dalam bahasa Sunda pisang artinya ‘pisang goreng’. Lebih umum, pisang dalam artian ini lebih mengarah kepada pisang goreng yang biasanya diolah dengan tepung. Lalu, pisang itu sendiri apa? Dalam bahasa Sunda, pisang itu sendiri adalah cau.    Miskomunikasi ataupun missunderstanding alias salah arti kadang menjadi lucu bagi orang yang baru belajar bahasa Sunda. Nah, jika Anda (non-Sunda) tidak ingin terjebak kesalahan arti untuk belajar atau coba-coba belajar bahasa Sunda, maka ikutilah “kursus” singkat ini. *** Aksara dalam bahasa Sunda sama halnya dengan aksara Latin (A-Z), namun ditambah dengan adanya aksara ny-, ng-, é, dan eu. Misalnya, dalam kata: - nyangu (asal kata sangu ‘nasi’) yang artinya menanak nasi;- ngarit (asal kata ‘arit’) artinya sedang mengarit. Terkadang, yang membedakan cara bicara orang Sunda dengan orang luar Sunda adalah penggunaan é, e, dan eu. Pengucapan é lakukanlah dengan menarik pipi sehingga bibir seperti tersenyum. Kalau pengucapan eu, lakukan dengan kepala agak didongakkan ke atas, kayak kita mau sendawa alias teurab. Untuk melatihnya, bedakan pengucapan kata-kata berikut!É     : témpé, Rancaékék, pélét, hésé, tétéh, Palémbang, motor bébék,           céngék, pépés ikan, kasép, korék api, héhéhéhéE     : Sumedang, pedang, gelas, Jember, kebon, ganteng, Semarang,           balsemEU   : Leuwipanjang, Cibeureum, heureuy, geulis, hideung, beuteung,             beuheung, beungeut,  seuneu Ok? Jika sudah fasih, bedakan pengucapan kalimat berikut: Tétéh caket treuk hideung (artinya: ‘Teteh dekat truk hitam’) Tétéh cakeutreuk hideung (artinya: ‘Teteh sangat hitam sekali’) * Tétéh = kakak perempuan/panggilan kepada perempuan yang lebih tua usianya dari kita.

*** Seperti halnya bahasa Jawa, bahasa Sunda pun mengenal “strata” bahasa. Dalam hal ini, penggunaan bahasa harus dibedakan saat berbicara kepada sesama (teman), orangtua, sampai anak kecil. Ini yang

Page 30: Bahasa Sunda

dinamakan undak-usuk basa, artinya ‘naik turunnya penggunaan bahasa’ (disesuaikan dengan keadaan).

1. Kata Ganti Kata ganti dalam bahasa Sunda, sama seperi bahasa Indonesia yaitu kata ganti orang ke-1, kata ganti orang ke-2, dan kata ganti orang ke-3, Misalkan kata saya (aku) dalam bahasa Sunda bisa: abdi, kuring, sim kuring, ataupun aing/uing. Begitu pula kata kamu (engkau) dalam bahasa Sunda bisa: maneh, anjeun, sia, ataupun silaing. Penggunaannya? Kembali ke undak-usuk basa! Dalam bahasa Sunda ada ragam bahasa halus, resmi, atau biasa (pergaulan), ataupun kasar. Mari, kita belajar menerapkan kata-kata ganti orang tersebut. Misalkan, Anda datang ke suatu tempat dan ingin memberitahukan bahwa Anda datang dari Jakarta- Ragam bahasa halus resmiSim kuring angkat ti Jakarta tabuh opat naék karéta api Parahyangan (Saya berangkat dari Jakarta pukul empat naik kereta api Parahyangan)

- Ragam bahasa halus tidak resmiAbdi angkat ti Jakarta tabuh opat naék karéta api Parahyangan

- Ragam biasa/gaul/sesama temanKuring/urang/déwék indit ti Jakarta jam opat naék karéta api Parahyangan.

* Kata ganti yang biasa dipakai sekarang: Urang

- Ragam bahasa kasarAing indit ti Jakarta jam opat naék karéta api Parahyangan.

Bagaimana jika akan menggunakan kata kamu dalam bahasa Sunda?- Ragam bahasa halus (untuk ke orang tua atau orang baru dikenal)Anjeun angkat ti Jakarta tabuh sabaraha? (Kamu berangkat dari Jakarta pukul berapa?)

Agar lebih aman, bisa diganti dengan sapaan atau nama orang yang ditanya, misalnya:Bapa angkat ti Jakarta tabuh sabaraha? (Bapak berangkat dari Jakarta pukul berapa?)Andi angkat ti Jakarta tabuh sabaraha? (Andi berangkat dari Jakarta pukul berapa?)

- Ragam biasa/gaul/sesama temanManeh indit ti Jakarta jam sabaraha?

- Ragam bahasa kasarSilaing indit ti Jakarta jam sabaraha? Sama seperti bahasa Indonesia, dalam bahasa Sunda ada juga kata ganti lain yang biasa dipakai berupa kata ganti tunggal, berdua, ataupun jamak (saya, kita, kami atau kamu, mereka berdua, mereka).

Page 31: Bahasa Sunda

- Ragam bahasa halus (untuk ke orang tua atau orang baru dikenal)Abdi sadayana angkat ti Jakarta tabuh opat naék karéta api Parahyangan (Kita semua berangkat dari Jakarta pukul empat naik kereta api Parahyangan)

- Ragam biasa/gaul/sesama temanKuring saréréa indit ti Jakarta jam opat naék karéta api Parahyangan.

Berikut ini kata ganti dalam bahasa Sunda secara lebih lengkap sesuai dengan ragam bahasa/situasi:> Orang Ke-1:Tunggal: - sim kuring (halus, resmi)- abdi (halus, tak resmi)- kuring / déwék / urang (biasa/sesama)- aing (kasar)

Jamak:  - sim kuring sadayana (halus, resmi)- abdi sadayana (halus, tak resmi) - kuring saréréa (biasa/sesama)

> Orang Ke-2Tunggal- Bapa / ibu (sapaan/dianggap saudara) – (halus, orang yang dihormati- anjeun (lemes, sesama) - manéh / silaing (biasa/sesama)- sia (kasar)

Jamak- aranjeun (halus) - maranéh (biasa/sesama)- hidep saréréa (halus, ke usia yang lebih rendah dari kita)

> Orang Ke-3 Tunggal- anjeunna (halus) - manéhna (biasa/sesama)

Jamak- aranjeunna (halus)- maranéhna (biasa/sesama)

Page 32: Bahasa Sunda

2. Kata Ganti MilikKata ganti milik mudah saja, tinggal menggabungkan dengan kata ganti orang. Contoh: - Ieu buku abdi (Ini buku saya)- Buku manéh (buku kamu)- Buku maranéh saréréa (buku kalian)

3. Kata Tunjuk- dieu (menunjuk yang dekat)Contoh: Bumi abdi mah di dieu (rumah saya di sini)- dinya (menunjuk yang agak dekat)Contoh: Tadi mah jam tangan teh aya dinya (tadi sih jam tangan ada di dekat sana)- ditu (menunjuk yang jauh)Contoh: Tuh, di ditu terminal Leuwipanjang mah! (Terminal Leuwipanjang di sana.)

Nah, kalau orang Sunda ingin menunjukkan tempat sangat jauh? Biasanya pakai kata pisan atau dipanjangkan pengucapannya.Misalnya: - Imah urang mah jauh pisan ti terminal téh (Rumah saya jauh sekali dari terminal.) - atau Imah urang mah jauuuuuuuuh ti terminal téh!

4. Kata Tanya- naon untuk menanyakan barang, hal, binatang, tumbuhanContoh: Tangkal naon nu runtuh di Jalan Dago basa hujan kamari téh? (Pohon apa yang rubuh di Jalan Dago waktu hujan kemarin?)

- saha untuk menanayakan orang/subjekContoh: Saha waé nu milu ulin ka Bandung? (Siapa saja yang ikut main ke Bandung?)

- mana untuk menanyakan tempat atau hal Contoh: Rencanana ka tempat mana waé urang ulin di Bandung téh? (Rencananya ke tempat mana saja kita main di Bandung?)Contoh: Mana waé gawéan nu kuurang dilakukeun? (Mana saja kerjaan yang harus saya lakukan?)

- iraha untuk menanyakan waktu Contoh: Iraha atuh manéh ulin ka imah urang téh? (Kapan dong kamu main ke rumah saya?)

- naha untuk menanyakan sebab atau kelakuan Contoh: Naha maneh bet ngambek ka urang? (Kenapa kamu jadi marah pada saya?)

- kumaha untuk menanyakan cara atau keadaan Contoh: Kumaha carana nya supaya urang lancar ngomong basa Sunda? (Bagaimana caranya ya agar

Page 33: Bahasa Sunda

saya lancar bicara bahasa Sunda?)

- sabaraha untuk menanyakan jumlah atau bilanganContoh: - Mang, sabarahaan batagor samangkokna? (Mang, berapa batagor semangkoknnya?)- Lamun tilu ditambah lima sabaraha hiji nya? (Kalau tiga ditambah lima berapa, ya?)

5. ImbuhanImbuhan dalam bahasa Sunda yang biasa dipakai:a. Imbuhan di awal (afiks)N- = neunggeul (memukul) dasar teunggeul (B.Indonesia: ‘pukul’; seperti dalam berkelahi)di- = diteunggeul (dipukul)ka- = kateunggeul (terpukul)pa- = papisah (berpisah)pi- = pikarunyauen (keadaannya mengibakan)barang- = barangbawa (segala dibawa) silih- = silihteunggeul (saling pukul)ti- = titajong (terantuk, misalnya terantuk batu)ting- = tingcorowok (pada berteriak)

b. Imbuhan di tengah (infiks)-ar- = gareulis (pada cantik-cantik, -ar- merujuk pada banyak)-um- = gumeulis (sok merasa diri cantik, padahal gak cantik)

c. Imbuhan di delakang (sufiks)-an = tulisan (hasil menulis)-eun = tuliseun (yang harus ditulis)-keun = anteurkeun (antarkan)-na = gaweanana (kerjaannya/tapi bukan menunjukkan milik, misalnya kerjaannya sih biasa tapi upahnya lumayan.)

d. Imbuhan depan-belakang (konfiks) ka--an = kabangsatan (kemalingan)pa--an = pangulinan (tempat main) pang--keun = pangmeulikeun (minta dibelikan)pi--eun = pirugieun (bakal rugi)pika--eun = pikasieuneun (menakutkan)sa--eun = sapeutingeun (cuman buat semalam)

6. Kalimat Majemuk 

Page 34: Bahasa Sunda

a. Hubungan waktu: - saprak Contoh: Saprak diputuskeun, kabogoh kuring jadi mindeng ngalamun (Semenjak diputuskan, pacar saya jadi sering melamun)

- ti mimitiContoh: Ti mimiti ayeuna, kuring embung deui ngagandong gajah! (Dari mulai sekarang, saya tidak mau lagi menggendong gajah!)

- basaContoh: Basa ngaliwat ka hareupeun imahna, manéhna keur digégél anjing. (Waktu saya lewat di depan rumahnya, dia lagi digigit anjing)

- nepi ka Contoh: Nepi ka ayeuna ogé pamajikan masih kénéh nagih ménta pangmeulikeun tank waja. (Sampai sekarang pun istri saya masih selalu menagih minta dibelikan tank baja).

- saméméh dan sanggeusContoh: Saméméh boga kabogoh, kuring boga lima téori pikeun cara meunangkeun kabogoh. Saeunggeus boga lima kabogoh, kuring teu boga téori hiji-hiji acan. (Sebelum punya pacar, saya punya lima teori cara mendapatkan pacar. Sesudah punya lima pacar, saya tidak punya teori satu pun.)

- waktuContoh: Waktu kuring ngajak kenalan, manéhna langsung utah. (Waktu saya mengajak kenalan, si dia langsung muntah).

b. Hubungan sarat: - saupamaContoh: Luna Maya pasti resepeun ka urang, saupama urang kasép jiga Ariel Peterpan. (Luna Maya pasti menyukai saya, jikalau saya seganteng Ariel Peterpan)

- lamunContoh: Manéh bakal lulus ujian, lamun manéh soson-soson diajar. (Kamu akan lulus ujian, kalau kamu belajar dengan sungguh-sungguh)

- asalContoh: Kuring daék jadi pamajikan manéh, asal manéh bunuh diri heula! (Saya mau jadi istrimu, asal kamu bunuh diri dulu!)

c. Hubungan tujuan: sangkan/supaya/ambéh Contoh: Ambéh teu ceurik deui, béré balon wé. (Biar tidak nangis, kasih balon saja).

Page 35: Bahasa Sunda

d. Hubungan perbandingan: - saperti/ibarat/kawasContoh: saperti/ibarat/kawas langit jeung bumi

e. Hubungan sebab: - sabab/lantaran/alatanContoh: Manéhna indit ka Bandung, sabab/lantaran/alatan manéhna hayang ulin. (Ia pergi ke Bandung, sebab dia ingin main.)

f. Hubungan akibat: - nepi kaContoh: Si Sulé nyasab di Jakarta, nepi ka teu nyaho jalan balik. (Si Sule nyasar di Jakarta, sampai gak tahu jalan pulang.) - akibatnaContoh: Manéhna judi waé, nepi harta bendana béak korédas. (Ia berjudi terus, sampai harta bendanya habis tak tersisa).

7. Angka dalam Basa Sunda1    = hiji2    = dua    3    = tilu4    = opat5    = lima6    = genep7    = tujuh8    = dalapan9    = salapan10    = sapuluh11    = sabelas 12    = duabelas (13 - 19 tinggal pakai pengucapan angka 1 – 9 + belas)20    = duapuluh100    = saratus5000    = lima rebu

8. Warna dalam Basa SundaMerah = beureumHitam = hideungPutih = bodasHijau = héjo Biru = biruKuning = konéng

Page 36: Bahasa Sunda

Merah muda = kayas

9. Nama-Nama Binatang dalam Bahasa SundaKucing = ucingTikus = beuritKecoak = cucungukCecak = cakcakUlat = hileudCapung = papatongBurung = manukIkan = laukUlar = orayKunang2 = cika-cikaKelelawar = lalayKupu-kupu = kukupuNyamuk = reungitLalat = laleurKodok = bangkongLintah = léntahKerbau = mundingSapi = sapiItik/bebek = entog/meri

10. Nama-Nama Anggota Badan dalam Basa Sunda

biasa – halus Kepala = sirah – mastakaMata = mata – socaDahi = tarang – taarBibir = biwir – lambeyDagu = gado – angkeutLeher = beuheung – tenggekTelinga = ceuli – cepilRambut = buuk – rambutHidung = irung – pangambungPipi = pipi – damisTangan = leungeun – pananganPantat = bujur – imbitDengkul = tuur – tengkuKaki = suku – sampéan

Page 37: Bahasa Sunda

11. Nama-Nama Buah-Buahan/Sayuran dalam Basa Sunda

Pisang = cauPepaya = gedangRambutan = rambutanMangga = buahDurian = kaduManggis = mangguMentimun = bonténgKangkung = kangkungBayam = bayemKentang = kentangKelapa = kalapaKelapa muda = dawegan

12. Nama-Nama yang Berhubungan dengan Alam/Sekitar/Lingkungan

Matahari = panonpoéBulan = bulanPelangi = katumbiriSungai = walunganPetir = gelap Guntur = guludugGelap = poékApi = seuneuDingin = tiisPanas = panasUdara = hawaSepi = sepi, jemplingRibut = gandéng Basah = baseuhPantai = basisirLangit = langitAsap = haseupTanjakan = tanjakanTurunan = pudunanTelaga = talaga, danau, situKebun = kebonKeruh = kiruhBening = hérangRumah = imah, bumi (hls.)

Page 38: Bahasa Sunda

13. Nama-Nama yang Berhubungan dengan Waktu

Senin = SenénSelasa = SalasaRabu = ReboKamis = KemisJumat = JumaahSabtu = SaptuMinggu = Minggu - Minggon, Ahad ((hls.)Sebulan = sabulan, sasasih (hls.)Setahun = sataunSeminggu = saminggu, saminggon (hls.)Kemarin = kamariKemarin lusa = mangkuknaEsok lusa = pagétoHari = poé, dinten (hls.)Jam/pukul = jam, tabuh (hls.)Pagi-pagi = isuk-isuk, énjing-énjing (hls.)Siang = beurang, siang (hls.)Sore = soré, sonten (hls.) Malam = peuting, wengi (hls.)Waktu = waktu, waktos (hls.)

***Nah, sebagai bahan bicara jika Anda main/berwisata ke Bandung atau ke daerah lainnya di tanah Sunda, barangkali contoh percakapan praktis berikut dapat menolong Anda.- Mang/Pak/Bu/Kang/Téh, punten. Upami pangaos ieu .... (barang yang dimaksud) sabarahaan? (Mang/Pak/Bu/Kang/Teh, maaf, kalau harga barang .... ini berapa?)

- Tiasa ditawis nya? 7.000 wé nya? Kan mésérna seueur. (Bisa ditawar kan? 7.000 aja ya? Kan belinya banyak.)

- Ngical naon wae? (Jual apa saja?)

- Ari Mang/Pak/Kang/Téh tos lami icalan di dieu? (Mang/Pak/Kang/Téh sudah lama jualan di sini?)

- Janten sadayana sabaraheun? (Jadi semuanya berapa?)

Page 39: Bahasa Sunda

- Ari ... tos lami di Bandung atanapi urang dieu asli? (Sudah lama tinggal di Bandung atau orang sini asli?)

- Punten badé tumaros, dupi ka terminal/stasion ti dieu ka palih mana, nya? (Maaf numpang nanya, kalau ke terminal/stasiun dari sini ke arah mana, ya?)

- Punten, dupi ka terminal/stasion nganggé angkot jurusan mana, nya? (Maaf, kalau ke terminal/stasiun dari sini pakai angkutan kota ka arah mana, ya?)

- Hatur nuhun, Mang/Pak/Bu/Kang/Téh. Punten tos ngarérépot (Terima kasih Mang/Pak/Bu/Kang/Téh. Maaf sudah merepotkan)

- Punten, dupi ka jamban ka palih mana, nya? (Maaf, kalau ke WC/belakang ke sebelah mana, ya?

- Nepangkeun, nami abdi Gatot Suratot (Perkenalkan nama saya Gatot). Kalau ragam bahasa biasa: Kenalkeun, abdi Gatot Suratot).

- Abdi mah urang Jakarta, namung lami ngumbara di Uganda. Ari asli mah turunan Spanyol. (Saya orang Jakarta, tapi lama mengembara di Uganda. Tapi aslinya keturunan Spanyol.)

- Lami teu? (Lama gak?)

- Sakedap deui (sebentar lagi)

- Kang, tiasa dianteurkeun ka Jln. X? (Kang, bisa diantarkan ke Jalan X?)

- Hatur nuhun, permios! (Terima kasih, permisi/selamat tinggal) Tips yang paling jitu saat jalan-jalan di Bandung atau kota lainnya di tanah Sunda, jangan lupa awalnya pake: punten. Ini untuk menunjukkan rasa hormat dan cepat akrab. Jika bahasa Sunda Anda semakin mentok akan perbendaharaan kosakata atawa vocabulary Sunda, selipin saja pake bahasa Indonesia. Jangan lupa, jika Anda ingin bertanya dan Anda masih di dalam mobil, keluarlah dari mobil dan samperin orang yang akan ditanya. Ini sudah menjadi aturan tak tertulis, yang menunjukkan rasa hormat pada orang setempat. Kadang orang yang bertanya dari dalam mobil, bertanya akan dianggap tidak tahu sopan santun. Logikanya: masak sih orang yang butuh harus disamperin? Di mana-mana juga penggemar mendatangi artis...hehehe! ***Memang, belajar bahasa Sunda itu susah-susah gampang. Gampangnya? Masih banyak kosakata yang dekat dengan bahasa Indonesia. Namun, jika berhubungan dengan undak-usuk basa, wuih orang Sunda sekarang pun makin banyak yang gak faham. Salah satu contohnya, kata MAKAN dalam bahasa Indonesia. Dalam bahasa Sunda? Bisa dahar, nyatu, emam, tuang, lolodok, neda, dsb. Nah, yang unik di

Page 40: Bahasa Sunda

Sunda adalah adanya suasana tertentu, misalnya dalam waktu. Perhatikan nama dan jenis keadaan waktu dalam 24 jam di Sunda:- Méléték srangéngé- Haneut moyan- Pecat sawed- Rumangsang- Manceran- Lingsir ngulon- Lohor- Lohor ahir- Wanci érang-érang- Tunggang gunung- Sariak layung- Sareupna- Harieum beungeut- Sareureuh budak- Haliwawar- Janari gedé- Janari leutik- Balébat- Carangcang tihang- Rebun-rebun

Mangga, bagi Anda yang tahu pukul berapa saja tepatnya istilah-istilah waktu tersebut, silakan kasih tahu rekan-rekan yang lain. Dari saya mah pengen ngasih bonus saja tentang nama-nama anak hewan di Sunda:Anak bebek = itikAnak ayam = pitikAnak monyet = begogAnak jangkrik = mikungAnak lauk = burayakAnak kutu = kuarAnak japati = piyikAnak kuda = beloAnak ucing = bilatungAnak buaya = bocokokAnak belut = kuntitAnak bogo = cingokAnak jelema = orokAnak gajah = ménél

Ada lagi yang lebih unik, yang disebut kecap panganteur/kata pengantar, dalam artian, kata yang

Page 41: Bahasa Sunda

mengikuti kata kerja dan keadaan. Misalnya, dalam bahasa Indonesia ada kata “jatuh, bangun, duduk, sobek, dsb”. Dalam bahasa Indonesia, kata terebut bentuknya tunggal. Dalam bahasa Sunda, kata tersebut seperti di mana ada Romeo di situ ada Juliet. Jdai ada kata pasangan yang mengantarkan kata kerja atau keadaan tersebut. Namun, kata yang jadi pengantarnya tidaklah mempunyai arti. Hanya menegaskan saja agar lebih mantap kerasanya! Mau tahu? Ini lho:- bus asup - nyah beunta - hing ceurik- segruk ceurik- am dahar - jol datang- rap dibaju - deker digawé- gék diuk- reg eureun - geleber hiber - dut hitut- kuniang hudang - belenyéh/nyéh imut - gedig indit- léos indit - wér kiih - blug labuh- berebet lumpat - jleng luncat - geleser maju- belewer malédog - brus mandi - térékél naék- gampleng nampiling - blak nangkarak - jung nangtung- sebrut narajang - habek neunggeul -lek neureuy- lar ngaliwat - bluk ngangkuban - biur ngapung- golédag ngedeng - gewewek ngégél - réngkénék ngigel- leguk/regot nginum

Page 42: Bahasa Sunda

- burusut ngising - pok ngomong- celengkeung ngomong - trét nulis - gaplok nyabok- gap nyagap - sirintil nyampeurkeun- gantawang nyarékan- kerewek nyekel - cong nyembah - crot nyiduh- celengok nyium - kop nyokot - bluk nyuuh- reup peureum - dug saré - barakatak seuri- ceuleukeuteuk seuri - cakakak seuri - cikikik seuri- lep teuleum - eureuleu teurab - clak tumpak- luk tungkul - jrut turun - nyot ngenyot- pelenyun udud- cat unggah - orolo utah - beledug bitu - beleték peupeus - beletok potong- béréwék soék - bray beurang - bray muka- bray caang - breg hujan - cep tiis- gejebur kana cai - jedak diadu - jeduk tidagor- jegug sora anjing

Page 43: Bahasa Sunda

- jegur sora marieum - jentréng kacapi- jep jempé - jeprut pegat - kecebuk sora cai- kecemplung kana sumur - kepluk murag - kérésék sora daun- ketruk sora sapatu - les leungit - paralak hujan- pédénghél keuheul - peledek bau hitut - pes pareum- pleng ambleng - plong ngemplong - prung pegat- prung ngamimitian - pudigdig ambek - rekét sora panto- rob ngarogrog - rup dirungkupan - seguk sora kolécér- semprung pegat - sruk-srék sora ragaji - trong kohkol

Abdi = SayaAnjeun = kamuUrang = Sayanuju naon = gy apa???kadieu = Kesinibade = maumuka = bukalamun = kalautimana = dari manaKumaha Damang = gmana baik/sehatsanes = bukankaditu = kesanapunten=permisi

kecil=leutikmalam=peuting

Page 44: Bahasa Sunda

ini=ieuitu=etahijau=hejomerah=beureumhitam=hideungbukan=lainbegitu=kitubegini=kieusini=dieusitu=ditucantik=geulis

Update kamus sunda :

Wilujeng sumping = Selamat datangmangga = silahkannembean = barusansampurasun = permisicalik = dudukcageur = sehatgering = sakitngeunah = enaksakantenan = sekalianlupat = larilaun = pelanleumpang = jalanbeuheung = lehersirah = kepalaleungeun = tangansuku = kakicepil, ceuli = telingajejebir, biwir = bibirkasep = cakepawak = badantonggong = punggunghuntu = gigitiasa = bisaenjing = besok/pagimuhun = iya

Tumaros = tanyaBujur ~ pantatTarang = jidatTabok = tamparHitut = kentutBeungeut = muka

Page 45: Bahasa Sunda

Koneng = kuningPoek = gelapSiga = sepertiManeh = kamuJig = silahkanGancang = cepetTeu baleg = gak benerTijalikeuh = kepelitekPanon = mataleungeun = tangansuku = Kakitonggong = Punggungsirah + Kepalaceuli + Kupingirung = HidungHareudang = kepanasanTiris = dinginHaneut = hangatBucat = meletusNyeuri beuteung = sakit perutDi luhur = di atasDi handap = di bawahDi jero = di dalam

Karakteristik

Perbedaan bahasa Sunda Brebes dengan bahasa Sunda standar tampak menonjol pada intonasi dan beberapa kosakata, sedangkan dalam tataran frasa dan kalimat tidak terjadi perbedaan. Dalam tataran frasa , misalnya adalah :

mah bapa = rumah ayah peti suluh = peti kayu

budak bandel = anak nakal

hayang hees = ingin tidur

ngakan kejo = makan nasi

gede kacida = besar sekali

jenuk budak = banyak anak.

Kalimat bahasa Sunda Brebes contohnya adalah :

Misah lulus ujian nyaneh kudu di ajar = agar lulus ujian kamu harus belajar Iraha nyaneh mangkat = kapan kamu pergi

Page 46: Bahasa Sunda

Naha nyaneh telat = mengapa ia terlambat?

Mih, balik ti pasar = ibu pulang dari pasar

Kakak geus indit=kakak sudah pergi

Yang menarik adalah sebagian kosakata bahasa Sunda standar yang termasuk kosakata netral (tidak kasar dan juga tidak halus) di dalam bahasa Sunda Brebes selalu diaggap lebih halus. Misalnya, frasa;

Hayang sare = ingin tidur dahar sangu = makan nasi

Di dalam bahasa Sunda Standar dianggap halus, padahal di dalam bahasa Sunda Brebes kedua frasa itu tidak bermakna halus. Frasa yang bermakna ingin tidur dan makan nasi di dalam bahasa Sunda Brebes adalah hayang hees dan ngakan kejo.

Tabel perbandingan Bahasa Sunda Brebes dan Bahasa Sunda Standar

Bahasa Sunda Brebes Bahasa Sunda Standar Artipocor ucur alir / mengalirapi seuneu apihiber ngambang apung / mengapungapik alus baikula oray ularjegu mentul tumpul