bab 4 variasi dalam vokal

8/9/2019 Bab 4 Variasi Dalam Vokal

1/17

Bab 4 : Variasi Bunyi Vokal

1

Bab 4

Variasi Bunyi Vokal

Pada akhir bab ini, pelajar akan dapat

a. mengenal jenis-jenis vokal dalam bahasa Melayu dan mempelajari cara

membunyikan vokal tersebut

b. membezakan antara vokal panjang dan vokal pendek

c. mengenal diftong dalam bahasa Melayu dan cara menghasilkannya

d. memahami kewujudan konsep triftong dalam bahasa

Garis latar modul

4.1.Pengenalan4.2.Vokal dalam bahasa Melayu

4.3.Jenis-jenis Vokal

4.4.Bunyi vokal panjang dan pendek

4.5.Bunyi diftong

4.6.Bunyi triftong dalam bahasa

Istilah penting

Ringkasan

Rujukan


2/17


2

Aspek penyuaraan bunyi penting dalam bahasa.Bunyi bahasa dihasilkan dalam bentuk ujaran

secara terus-menerus dan tidak berputus-putus.Secara umumnya, bunyi-bunyi yangdihasilkan dapat dibahagikan kepada dua bunyi utama, iaitu vokal dan konsonan.Cara

pembahagian bunyi bahasa kepada dua jenis ini merupakan kaedah tradisional yang sudah

lama digunakan dalam kajian fonetik dan fonologi.

Terdapat beberapa variasi dalam bunyi vokal.Misalnya, ada bunyi vokal yang panjang dan

ada pula yang biasa, iaitu bunyinyayang pendek.Hal ini bermakna vokal boleh dibunyikan

pendek dan panjang dalam bahasa, termasuk dalam bahasa Melayu.Bunyi vokal yang

dihasilkan itu berbeza-beza bunyinya bergantung pada kedudukan organ seperti lidah, mulut

khususnya bibir dan lelangit lembut semasa vokal tertentu dilafazkan.

Selain vokal, terdapat gabungan dua jenis bunyi vokal yang disebut sebagai diftong dan

triftong.Kedua-dua bunyi tersebut penting juga dikaji di samping vokal dalam bahasa.Diftong

bertindak sebagai satu fonem dan dilambangkan pula oleh dua lambang vokal.Terdapat tiga

diftong dalam bahasa Melayu, iaitu [ai], [oi], dan [au].

Apakah maksud vokal?Vokal ialah sejenis bunyi bahasa yang dihasilkan tanpa mengalami

sekatan arus udara.Bunyi bahasa ini dihasilkan apabila arus udara dari paru-paru keluar

secara bebas melalui rongga mulut tanpa sekataan atau gangguan.Oleh hal yang demikian,

vokal ialah sejenis bunyi yang bersuara apabila dihasilkannya.Kebanyakan vokal dihasilkan

apabila udara keluar melalui rongga mulut. Dengan demikian udara tidak keluar melalui

rongga hidung kerana disekat daripada keluar melalui rongga hidung.

Semua bahasa dunia mempunyai vokal, dan vokal memainkan peranan utama dalam fonetik

bahasa Melayu dan menjadi nadi bunyi dalam urutan suku kata.Vokal membentuk suku kata

dan biasanya wujud sebelum atau selepas

konsonan.Vokal merupakan bunyi oral, iaitu bunyi

yang dikeluarkan melalui rongga mulut. Namun, ada

sebilangan dinasalkan seperti perkataan nyanyi [ ɲa ɲi].

Dalam perkataan nyanyi didapati vokal /a/dinasalkan

seperti [ã] apabila dilafazkan perkataan tersebut.Fonem

yang dinasalkan ditandakan dengan lambang [~].

Salah satu sistem untuk menghuraikan vokal, iaitu

cardinal vowels(vokal kardinal) pernah diperkenalkanoleh Daniel Jones, ahli fonetik Inggeris yang

4.1 Pengenalan

Gambar 4.1 Daniel Jones

4.2 Vokal dalam bahasa Melayu


3/17


3

terkenal.Vokal kardinal ialah suatu set vokal rujukan bagi vokal yang ditetapkan nilai fonetik

(Richard Ogden, 2009). Melalui sistem ini, Jones mencadangkan lapan vokal kardinal untuk

menjadi titik rujukan bagi ahli fonetik.Kaedah pengkelasan ini merupakan sistem terbaik

yang pernah dihasilkan. Lapan bunyi vokal yang dikenal sebagai vokal kardinal utama terdiri

daripada vokal yang berikut:1. [i] 5. [ ɒ]

2. [e] 6. [ɔ]

3.

[ε] 7. [o]

4.

[a] 8. [u]

Lihat Rajah Kardinal yang diperkenalkan oleh Jones pada tahun 1930 dalam Rajah 4.1.

Rajah 4.1: Sistem vokal kardinal yang diperkenalkan

oleh Jones

Vokal merupakan bunyi bersuara yang dihasilkan apabila udara dari paru-paru keluar melalui

rongga tekak dan rongga mulut tanpa sebarang sekatan.Klasifikasi bunyi vokal ditentukan berdasarkan kedudukan lidah dan bentuk bibir.Vokal dalam bahasa Melayu pula dapat

dibahagikan kepada tiga jenis, iaitu:

a. vokal depan

b.

vokal tengah

c.

vokal belakang

Kedudukan vokal tersebut ditentukan oleh kriteria yang berikut:

a.

peranan lidah, sama ada depan, tengah atau belakang

b.

ketinggian lidah semasa dinaikkan

c.

kedudukan bibir, sama ada bundar atau terhampar

d. keluasan pembukaan antara rahang


4/17


4

Vokal hadapan, vokal tengah dan vokal belakang mempunyai vokal [i], [e], [ɑ], [ ɒ],

[Ə],[o],[ɔ] dan [u] yang dapat dilambangkan oleh huruf a, e, i, o, dan u. Kedudukan vokal

tersebut dapat ditunjukkan seperti dalam Rajah 4.2.

Rajah 4.2Kedudukan vokal dalam bahasa Melayu

Hadapan Tengah Belakang

sempit [i] [u] belakang sempit

separuh sempit [e] [o] separuh sempit

[ə]

separuh luas [ ε] [ɔ] separuh luas

luas [ɑ] [ ɒ ] luas

Seperti yang dipaparkan dalam Rajah 4.2, dalam pertuturan terdapat sembilan jenis vokal,

iaitu empat vokal hadapan ([i], [e], [ε] dan [ɑ])satu vokal tengah ([ə]), dan tiga jenis vokal

belakang ([u], [o], [ɔ])dalam bahasa Melayu. Bagi vokal [e], dan [ε], tidak ada huruf yang

khusus dalam sistem tulisan bahasa Melayu.Huruf /e/ digunakan bagi melambangkan bunyi-

bunyi tersebut.Manakala, untuk melambangkan bunyi [ɔ], fonem /o/ digunakan.Vokal-vokal

ini hanya wujud dalam dielak-dialek Melayu dan biasanya bunyi ini dianggap kelainan bagi

vokal [e], [e] dan [o]. Hal ini juga bermaksud bahawa bunyi-bunyi tersebut tidak termasuk

dalam sebutan baku bahasa Melayu. Seterusnya, dijelaskan cara membunyikan sembilan

jenis vokal tersebut dalam bahasa Melayu.

4.3. Jenis-jenis vokal

1.

Apa itu vokal?2. Kriteria apakah yang menentukan kedudukan vokal?

3.

Layari laman sesawang yang berikut yang menerangkan cara menghasilkan

vokal cardinal yang diperkenalkan oleh Daniel Jones.

http://www.youtube.com/watch?v=6UIAe4p2I74

http://www.youtube.com/watch?v=6UIAe4p2I74http://www.youtube.com/watch?v=6UIAe4p2I74http://www.youtube.com/watch?v=6UIAe4p2I74


5/17


5

a. Vokal depan

Vokal depan ialah bunyi [i], [e], [ε] dan [a]. Alat artikulasi yang terlibat dalam menghasilkan

bunyi ini ialah lidah dan saiz rongga mulut dan bentuk bibir.Daerah artikulasi yang terlibat

ialah lelangit keras.

Vokal depan sempit [i]

Vokal ini dihasilkan apabila bahagian hujung lidah diletakkan pada

titik yang paling tinggi di bahagian hadapan mulut.Lihat Rajah

4.3.Lelangit lembut pula diangkat rapat kepada belakang tekak lalu

ditutup rongga hidung.Udara keluar melalui rongga mulut sambil

menggetarkan pita suara.Ketika melafazkan bunyi ini, bibir berada

pada kedudukan terhampar.Kedudukan lidah ini adalah pada

kedudukan yang paling tinggi dalam rongga mulut.

Rajah 4.3Vokal depan sempit [i]

Contoh penggunaan bunyi vokal depan [i] dalam bahasa Melayu

itik [itiʔ]

pilu [pilu]

silu [silu]

Vokal depan separuh sempit [e]

Untuk menghasilkan bunyi vokal [e], hadapan lidah dinaikkan

tetapi tidak setinggi seperti untuk membunyikan vokal [i].Lelangit

lembut pula dinaikkan rapat ke belakang tekak dan untuk menutup

rongga hidung.Udara keluar melalui rongga mulut sambil

menggetarkan pita suara.Ketika bunyi ini dihasilkan, bibir pula

pada kedudukan terhampar.Pembukaan bibir semasa melafazkan bunyi ini agak sederhana. Lihat Rajah 4.4 yang menunjukkan cara

bunyi vokal [e] dihasilkan.

Rajah 4.4 Vokal depan separuh sempit [e]

Contoh penggunaan bunyi vokal depan [e] dalam perkataan Melayu

elok [eloʔ]

semak [semaʔ]

sate [sate]


6/17


6

Vokal depan separuh luas [ε]

Vokal ini dihasilkan apabila depan lidah diturunkan dua pertiga dari

kedudukan semasa melafazkan bunyi [e].Lelangit lembut puladinaikkan rapat kepada belakang tekak dan rongga hidung

ditutup.Udara keluar melalui rongga mulut sambil menggetarkan

pita suara.Ketika bunyi ini dihasilkan, bibir dalam kedudukan

terhampar. Lihat Rajah 4.5 yang menunjukkan cara bunyi ini

dihasilkan.

Rajah 4.5 Vokal depan separuh luas [ε].

Contoh penggunaan bunyi vokal depan separuh luas [ε] dalam perkataan Melayu

elok [εloʔ]

leher [lεhεr]

modal [modε]

(Bunyi vokal separuh luas ini sering digunakan dalam dialek-dialek yang terdapat di

Malaysia, seperti dialek Kedah).

Vokal depan luas [a]

Vokal ini dihasilkan apabila depan lidah diturunkan ke titik yang paling

bawah di rongga mulut. Pucak dari depan lidah ditarik ke belakang

sedikit. Lelangit lembut diangkat rapat ke belakang tekak dan rongga

hidung ditutup.Udara pula keluar melalui rongga mulut dan pita suara

digetarkan.Ketika bunyi vokal dilafazkan bibir dalam kedudukan

terhampar. Lihat Rajah 4.6 yang menunjukkan cara bunyi ini dihasilkan.

Rajah 4.6 Vokal depan luas [a]

Contoh penggunaan bunyi vokal depan luas [a] dalam bahasaMelayu

alat [alat]

dagu[dagu]

sila [sila]


7/17


7

b. Vokal tengah [ə]

Terdapat satu vokal tengah, iaitu vokal tengah pendek [ə] dalam bahasa

Melayu.Untuk menghasilkan vokal tengah [ə], lidah diletakkan pada

lantai rongga mulut.Bibir terbuka, tetapi tidak terlalu luas.Udara melaluirongga mulut dan terhasillah bunyi vokal [ə]. Lihat Rajah 4.7yang

menunjukkan cara bunyi vokal ini dihasilkan.

Rajah 4.7 Vokal Tengah[ə]

Contoh penggunaan bunyi vokal tengah [ə] dalam perkataan Melayu

emak [əmaʔ]

lebah [lə bah]

ape [apə] (dalam dialek Johor Riau)

c. Vokal belakang

Terdapat empat vokal belakang, iaitu vokal [u], [o], [ɑ], dan [ɔ] dalam bahasa Melayu.Alat

artikulasi yang terlibat dalam menghasilkan bunyi vokal ini termasuk lidah dan lelangit

lembut.Daerah artikulasi yang terlibat ialah lelangit keras.Rongga mulut dan saiz bukaan

mulut menentukan kadar bukaan luas (Indirawati Zahid dan Maridan Shah Omar, 2006).

Vokal belakang sempit [u]

Vokal ini dihasilkan apabila belakang lidah dinaikkan setinggi mungkin

seperti merapati lelangit keras.Walau bagaimanapun tidak ada sekatan

udara yang berlaku.Lelangit lembut pula dinaikkan rapat kepada

belakang tekak dan rongga hidung ditutup.Oleh itu, udara keluar melalui

rongga mulut sambil menggetarkan pita suara.Apabila bunyi ini

dilafazkan, bibir berada dalam kedudukan bundar. Lihat Rajah 4.8yang

menunjukkan carabunyi vokal ini dihasilkan.

Rajah 4.8 Vokal Belakang Sempit[u]

Contoh penggunaan bunyi vokal belakang sempit [u] dalam perkataan Melayu

ulat [ulat]

suka [suka]

bisu [bisu]


8/17


8

Vokal belakang separuh sempit [o]

Vokal ini dihasilkan apabila belakang lidah diturunkan lebih rendah sedikit dari titik paling

tinggi ketika menghasilkan bunyi [u].Lelangit lembut pula dinaikkan

rapat kepada belakang tekak dan rongga hidung ditutup.Udara pulakeluar melalui rongga hidung dengan menggetarkan pita suara.Apabila

bunyi vokal ini dihasilkan, bibir berada dalam kedudukan bundar. Lihat

Rajah 4.8 yang menunjukkan cara bunyi vokal separuh sempit ini

dihasilkan.

Rajah 4.8 Vokal belakang separuh sempit [o]

Contoh penggunaan bunyi vokal separuh sempit [o] dalam perkataan Melayu

otak [otaʔ]

boros [boros]

sos [sos]

Vokal belakang separuh luas[ɔ]

Bunyi vokal ini dihasilkan apabila belakang lidah diturunkan lebih

rendah sedikit ketika vokal sempit [o] dihasilkan.Lelangit lembut

diangkat rapat ke belakang tekak dan rongga hidung ditutup.Udarakeluar melalui rongga mulut dan pita suara digetarkan.Bibir dalam

keadaan bundar.Lihat Rajah 4.9 yang menerangkan hal tersebut.

Rajah 4.9 Vokal belakang separuh luas [ɔ]

Contoh penggunaan bunyi vokal belakang separuh luas [ɔ]dalam perkataan Melayu

berbohong [bɔrak] (dialek Kedah)mati [tumpɔ] (dialek Bota Perak)

(Dipetik daripada Fonetik dan Fonologi oleh Indirawati Zahid dan Mardian Shah

Omar, 2006)

(Bunyi vokal ini hanya digunakan dalam dialek seperti dialek Kedah, Perak).


9/17


9

Vokal belakang luas [ɑ]

Vokal belakang luas [ɑ] dihasilkan apabila belakang lidah diletakkan di

titik paling bawah dan jauh ke belakang secara terus-menerus.Lelangit

lembut pula dinaikkan ke belakang tekak.Rongga hidung ditutup.Udara pula keluar melalui rongga mulut dan pita suara digetarkan.Ketika

bunyi vokal ini dihasilkan, bibir berada dalam kedudukan bundar. Lihat

Rajah 4.10 yang menunjukkan cara vokal belakang luas [ɑ] dihasilkan.

Rajah 4.10 Vokal belakang luas [ɑ]

Secara ringkasnya, kedudukan lidah ketika bunyi-bunyi vokal tersebut dihasilkan dapat

ditunjukkan seperti dalam Rajah4.11.

Rajah 4.11 Kedudukan Lidah Ketika melafazkan Bunyi Vokal

Sumber: Indirawati Zahid dan Mardian Shah Omar. Fonetik dan Fonologi, 2006.

Apabila bunyi vokal dihasilkan, kedudukan bibir akan berubah mengikut bunyi yang akan

dihasilkan. Misalnya, bibir akan menjadi leper semasa bunyi vokal [i] dihasilkan, dan bibir

akan dibundarkan apabila bunyi [ɔ] dihasilkan. Kedudukan bibir semasa menghasilkan vokaldalam bahasa Melayu dihuraikan seterusnya.

a. Vokal depan sempit [i]

Bunyi vokal depan sempit dihasilkan kerana hujung lidah dinaikkan setinggi yang

boleh ke hadapan semasa kedua-dua bibir berada dalam keadaan leper dan dibuka

sempit.


10/17


10

b. Vokal depan luas [o]

Bunyi vokal depan luas dihasilkan kerana hujung lidah diturunkan serendah yang

boleh ke hadapan semasa kedua-dua bibir yang berbentuk leper dan dibuka luas.

c.

Vokal depan separuh sempit [e ]Bunyi vokal depan separuh sempit dihasilkan kerana hujung lidah diturunkan satu per

tiga ( di antara jarak kedudukan lidah bagi menghasilkan vokal depan sempit dengan

vokal depan luas) ke hadapan semasa kedua-dua bibir berbentuk leper dan dibuka

separuh sempit.

d.

Vokal depan separuh luas [ɔ]

Bunyi vokal depan separuh luas dihasilkan kerana hujung lidah diturunkan dua per

tiga ke hadapan semasa kedua-dua bibir berbentuk separuh luas.

e.

Vokal belakang luas [ ɑ]

Bunyi vokal belakang luas dihasilkan kerana belakang lidah dinaikkan sedikit ke

belakang semasa kedua-dua bibir dileperkan dan dibuka luas.

f. Vokal belakang sempit [u ]

Bunyi vokal belakang sempit dihasilkan kerana belakang lidah dinaikkan ke atas

setinggi yang mungkin semasa kedua-dua bibir berbentuk bundar dan dibuka sempit.

g.

Vokal belakang separuh luas [ ε]

Bunyi vokal separuh luas dihasilkan kerana belakang lidah dinaikkan ke tahap yangsama dengan kedudukan hujung lidah untuk menghasilkan bunyi vokal depan separuh

luas semasa kedua-dua bibir dibundarkan dan dibuka separuh luas.

h. Vokal belakang separuh sempit [ e ]

Bunyi vokal separuh sempit dihasilkan kerana belakang lidah dinaikkan ke tahap yang

sama dengan kedudukan hujung lidah untuk menghasilkan bunyi vokal separuh

sempit semasa kedua-dua bibir berbentuk bundar dan dibuka separuh sempit.

Vokal tengah [ə] tidak termasuk dalam jenis vokal kardinal. Namun, cara vokal tengah

dihasilkan dapat diterangkan. Menurut Abdullah Hassan (2001), vokal tengah dihasilkan

dengan lidah terhampar di lantai rongga mulut. Bahagian tengah lidah diangkat sedikit.Oleh

itu, vokal ini disebut vokal tengah.Udara keluar melalui rongga mulut tanpa sekatan.

Huraian bunyi vokal yang berdasarkan kedudukan rongga mulut khususnya kedudukan bibir

dapat diperhatikan secara langsung semasa bunyi-bunyi vokal tersebut dihasilkan.Kedudukan

organ lain tidak dapat diperhatikan, seperti lelangit lembut dan lidah tidak dapat diperhatikan

semasa vokal-vokal dihasilkan.Kedudukan bentuk bukaan bibir apabila bunyi vokal

dilafazkan dapat ditunjukkan seperti dalam Rajah 4.12.


11/17


11

Rajah 4.12Bentuk Bukaan Bibir

Sumber: Indirawati Zahid dan Mardian Shah Omar. Fonetik dan Fonologi, 2006.

1. Vokal dalam bahasa Melayu dibahagian kepada …………………,

…………………., dan …………………………

2.

Lengkapkan rajah di bawah ini dengan bunyi vokal yang sesuai:

Jenis vokal depan tengah belakang

sempit

separuh

sempit

separuh luas

luas

3. Terangkan bagaimana vokal tengah [Ə] dihasilkan?


12/17


12

Dalam bahasa terdapat unsur bunyi yang panjang dan pendek, termasuk dalam vokal.Dengan

demikian, vokal dapat dibahagikan kepada dua jenis, vokal pendek dan vokal panjang.Vokal panjang dibunyikan lebih panjang berbanding dengan bunyi vokal pendek yang dibunyikan

pendek. Misalnya, vokal [i:] lebih panjang daripada vokal [i] dan vokal [u:] lebih panjang

daripada vokal [u]. Vokal pendek dihasilkan dengan waktu yang sederhana, manakala vokal

panjang dihasilkan dengan jarak waktu yang lebih panjang.Perhatikan hal ini dalam Rajah

4.13 yang menunjukkan bentuk gelombang dan spektrogram vokal panjang dan pendek.

Rajah 4.13 Bentuk gelombang dan spektrogram vokal panjang dan pendek

SumberPaitoon M. Chaiyanara, Pengenalan Fonetik dan Fonologi, 2006.

Dalam bahasa Inggeris terdapat banyak bunyi vokal pendek and lima vokal panjang. Vokal

panjang biasanya ditandai oleh lambang vokal dan disusuli oleh tanda dua titik [:]. Contohnya

seperti dalam kata Inggeris piece [ piːs], bunyi vokal [i] dipanjangkan. Apabila bunyi vokal

lebih nyaring dan lantang, lafaznya boleh dipanjangkan.

Adakala untuk membezakan antara pasangan perkataan yang mempunyai bunyi yang hampir

sama, bunyi vokal panjang dan vokal pendek digunakan dalam bahasa Inggeris, seperti dalam

pasangan beat [bi:t] dan bit [bɪt], foot /f ʊt/ dan food food [/fuːd/:].Ada kalanya vokal panjang

disebut sebagai mora, iaitu unit bunyi dalam fonologi yang membentuk tekanan dalam

bahasa.Jadi, mora merupakan unit terkecil untuk mengukur kuantiti atau kepanjangan dalam

sistem prosodi, biasanya lebih pendek daripada satu suku kata. Prosodi ialah pola tekanan dan

intonasi dalam sesuatu bahasa.

Walau bagaimanapun unsur bunyi vokal panjang dan pendek tidak wujuddalam bahasaMelayu standard.Unsur mora juga tidak wujud dalam bahasa Melayu.Namun dalam dialek

4.3. Bunyi vokal panjang dan pendek


13/17


13

Melayu, terdapat vokal panjang,iaitu bunyi vokal yang dipanjangkan bunyi seperti vokal [a:]

dalam dialek Johor besar [besa:], vokal [Ə:] tiga [tigƏ:] dialek Pahang, dan vokal [ɔ:] sayur

[sayɔ:] dialek Perak. Walaupun mana-mana bunyi dalam bahasa Melayu standard boleh

dipanjangkan, namun hal ini tidak membawa apa-apa kepentingan fonemik.

1. Nyatakan perbezaan antara vokal pendek dan vokal panjang.

2. Apakah prosidi dan intonasi?

3. Terangkan secara ringkas tentang mora.


14/17


14

Diftong ialah gabungan dua bunyi vokal yang disebut dalam satu suku kata akibat perubahan

kedudukan lidah.Contohnya, [ai] dalam pandai dan [au] dalam pulau.Oleh hal yangdemikian, diftong merupakan bunyi geluncuran, iaitu bunyi vokal pertama menggeluncur ke

atas bunyi vokal yang kedua.Hal ini juga bermaksud dua bunyi vokal dibunyikan secara

berturut-turut.

4.3.1 Diftong [ai]

Bunyi diftong [ai] dihasilkan apabila kedudukan lidah secara anggaran pada kedudukan

ketika menghasilkan bunyi vokal depan [a] dan cepatnya beralih kepada bunyi vokal depan

[i]. Walau bagaimanapun, bahagian depan lidah yang dinaikkan ini tidak benar-benar sampai

ke kedudukan seperti membunyikan bunyi [i]. Hujung lidah menyentuh gigi depan pada

bahagian bawahnya. Kedudukan lelangit lembut dinaikkan dengan pita suara bergetar.Bibir

pula dalam kedudukan neutral dan pembukaan rahang pula dalam keadaan antara sederhana

dan luas.

Contoh bunyi diftong [ai] dalam bahasa Melayu

tupai [tupai]

sampai [sampai]

gulai [gulai]

4.3.2 Diftong [au]

Bunyi diftong [au] dihasilkan apabila lidah dalam kedudukan seperti membunyikan bunyi [a]

dan beralih cepat kepada bunyi vokal belakang [u].Walau bagaimanapun bahagian lidah tidak

benar-benar naik seperti membunyikan bunyi [u].Bibir berubah dari kedudukan bundar

menjadi bundar. Hujung lidah hamper-hampir sentuh gigi depan bahagian bawah dan

pembukaan rahang antara sederhana dan luas.

Contoh bunyi diftong [au] dalam bahasa Melayu

kalau [kalau]

surau [surau]

pulau [pulau]

4.4. Bunyi diftong


15/17


15

4.3.3 Diftong [oi]

Bunyi diftong [oi] dihasilkan apabila lidah mula menggeluncur pada kedudukan vokal

belakang separuh tertutup [o] cepat beralih kepada bunyi vokal depan tertutup. Walau

bagaimanapun, lidah tidak betul-betul sampai ke kedudukan tinggi lidah sepertimembunyikan vokal [i].Bibir dalam kedudukan bundar pada geluncuran pertama berubah

menjadi hampar apabila hampir selesai membunyikannya.

Contoh bunyi diftong [oi] dalam bahasa Melayu

sepoi[sƏ poi]

sekoi [sƏk oi]

amboi [amboi]

Selain diftong, terdapat satu lagi bunyi dalam bahasa yang disebut triftong.Triftong ialahgabungan tiga vokal yang merupakan bunyi yang kompleks dalam bahasa.Bunyi triftong

dilafazkan dalam satu suku kata.Triftong berlaku dalam bahasa apabila berlaku geluncuran

dari satu vokal ke vokal lain, dan kemudian ke vokal yang ketiga dengan pantas tanpa

sebarang sekatan udara.Bunyi kompleks ini terdapat bahasa Inggeris seperti dalam kata hour

[aʊər] dan power [paʊər]. Bunyi triftong tidak terdapat dalam bahasa Melayu.

1.

Apakah maksud bunyi diftong?

2. Nyatakan tiga jenis diftong bersertakan dengan dua contohnya sekali.

3. Adakah yang berikut termasuk dalam bunyi diftong?

gulai, hairan, naik, sakai, semai, misai, nilai, bangkai, baik

4.5. Bunyi triftong


16/17


16

ISTILAH PENTING

Vokal ialah bunyi yang bersuara apabila udara dkeluarkan melalui rongga mulut.

Terdapat sembilan jenis vokal dalam bahasa Melayu pada kedudukan vokal depan,

tengah dan belakang.

Terdapat empat vokal depan, iaitu bunyi [i], [e], [ε] dan [a], satu vokal tengah, iaitu bunyi [Ə], dan empat vokal belakang, iaitu vokal [u], [o], [ɑ], dan [ɔ] dalam bahasa

Melayu.

Dalam kalangan vokal, ada yang dibunyikan pendek dan panjang, seperti dalam

bahasa Inggeris. Unsur bunyi vokal panjang dan pendek tidak terdapat bahasa Melayu

kecuali dalam beberapa dialek Melayu.

Diftong merupakan gabungan dua vokal yang dilafazkan sebagai satu suku kata akibat

geluncuran vokal pertama ke atas vokal kedua. Dalam bahasa Melayu terdapat tiga

diftong, iaitu [ai], [oi] dan [au].

Triftong merupakan gabungan tiga vokal secara berturut-turut dalam bahasa. Jenis bunyi tidak terdapat dalam bahasa Melayu.

1. Apakah maksud triftong? Adakah bunyi bahasa ini wujud dalam bahasa Melayu?

2. Bagaimana bunyi triftong berlaku?


17/17


17

Abdullah Hassan. 2006. Linguistik Am Kuala Lumpur: PTS Professional

Indrawati Zahid dan Mardian Shah Omar. 2006. Fonetik dan Fonologi. Kuala Lumpur: PTS

Professional

Kamus Linguistik . 1997. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka

M. Yunus Maris. 1980. The Malay Sound System. Kuala Lumpur; Penerbit Fajar Bakti

Nor Hashimah Jalaluddin. Asas Fonetik . Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka

Paitoon M. Chaiyanara. 2006. Pengenalan Fonetik dan Fonologi. Kuala Lumpur: Dewan

Bahasa dan Pustaka

Roach, Peter. 2009. English Phonetics and Phonology. Cambridge University Press

bab 4 variasi dalam vokal

Documents